Περί ανεγέρσεως τεμένους

Σχετικά με το θέμα της ανάρτησης, διαβάστε το βιβλίο του Άλκη Δερβιτσιώτη, Αναπλ. Καθηγητή Συνταγματικού στο ΔΠΘ, Η ίδρυση ναού ως συνιστώσα της θρησκευτικής ελευθερίας, 2010.

Σύμφωνα με το άρ. 27 Ν. 3467/2006:

Για την ίδρυση, ανέγερση ή λειτουργία ναού ή ευκτήριου οίκου οποιουδήποτε δόγματος ή θρησκείας, πλην της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος, δεν απαιτείται άδεια ή γνώμη της οικείας εκκλησιαστικής αρχής της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος. Κάθε άλλη διάταξη που ρυθμίζει με τρόπο διαφορετικό το ίδιο θέμα, καταργείται, [άρθρο 1 του α.ν. 1363/1938 (ΦΕΚ 305 Α’), όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 1 του α.ν. 1672/1939 (ΦΕΚ 123 Α’), άρθρο 41 του α.ν. 1369/1938 (ΦΕΚ 317 Α’)].
Η αίτηση για τη χορήγηση άδειας ιδρύσεως, ανεγέρσεως ή λειτουργίας ναού οποιουδήποτε δόγματος ή θρησκείας, πλην της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος, υποβάλλεται απευθείας στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και όχι προς την οικεία εκκλησιαστική αρχή. Κάθε διάταξη που ρυθμίζει με τρόπο διαφορετικό το ίδιο θέμα καταργείται [άρθρο 1 του β.δ. 20.5/2.6.1939 (ΦΕΚ 220 Α’)].

Με το άρθρο αυτό, και με την υπογραφή της Μαριέττας Γιαννάκου, δόθηκε τέλος σε μια χαζή νομική διαμάχη καμιά πενηνταριά χρόνων. Το προηγούμενο νομικό καθεστώς, καθεστώς μεταξικής προελεύσεως και ιδεολογίας, απαιτούσε την γνώμη του επιχώριου Μητροπολίτη. Στην πορεία των ετών η νομολογία είχε θεωρήσει την γνώμη αυτή ως απλή και όχι ως σύμφωνη (: στην πρώτη περίπτωση το Υπουργείο την λαμβάνει υπόψιν, αλλά μπορεί να αποφασίση και διαφορετικά, στην δεύτερη όμως για την ανέγερση η γνώμη έπρεπε υποχρεωτικά να είναι θετική), στην δε σημαντική ΟλομΑΠ 20/2001 είχε μειοψηφήσει ο Στέφανος Ματθίας, Πρόεδρος τότε του Αρείου Πάγου, θεωρώντας ότι κάθε σύστημα προληπτικού ελέγχου και διοικητικής άδειας είναι αντισυνταγματικό. Η ουσία του προβλήματος όμως παρέμενε: για να ασκήσουν την θρησκευτική τους ελευθερία κάτοικοι μη χριστιανοί ορθόδοξοι, έπρεπε να ακουστή ο Ορθόδοξος επίσκοπος. Ανήκουστα πράγματα. Τελικά, μια κυβέρνηση του μεσαίου χώρου έφερε ό,τι δεν έφεραν 20 χρόνια σοσιαλισμού.

Αλλά, σαν να ‘χαν ποτέ τελειωμό τα πάθια κι οι καημοί του κόσμου… Ο κρατικός λύκος κι αν εγέρασε, δεν άλλαξε την γνώμη του. Για την “ίδρυση, ανέγερση ή λειτουργία ναού ή ευκτήριου οίκου οποιουδήποτε δόγματος ή θρησκείας, πλην της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος” δεν απαιτείται μια απλή πολεοδομικη άδεια, όοοοοοοοοοοοοχι, πρέπει να αδειοδοτήση πρώτα το Υπουργείο αν ο πασαένας θα έχη την εκκλησιά του.

Το οποίο Υπουργείο υποτίθεται ότι ελέγχει τρία τινά:

α) ότι η θρησκεία δεν ασκεί προσηλυτισμό (και για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις, “προσηλυτισμός” δεν είναι απλώς η θρησκευτική ενημέρωση ή διδασκαλία, αλλά, όπως λέει το άρ. 4 παρ. 2 α.ν. 1363/1938, μεταξικό και αυτό, ενδιαφερόταν πολύ για την σωτηρία της ψυχής του ο Εθνικός Κυβερνήτης, “Προσηλυτισμός ιδία είναι η διά πάσης φύσεως παροχών ή δι’ υποσχέσεως τοιούτων ή άλλης ηθικής ή υλικής περιθάλψεως, διά μέσων απατηλών, διά καταχρήσεως της απειρίας ή εμπιστοσύνης ή δι’ εκμεταλλεύσεως της ανάγκης, της πνευματικής αδυναμίας ή κουφότητος άμεσος ή έμμεσος προσπάθεια προς διείσδυσιν εις την θρησκευτικήν συνείδησιν ετεροδόξων επι σκοπώ μεταβολής του περιεχομένου αυτής” και, ναι, είναι και σύμφωνο με την ΕΣΔΑ έχει αποφανθή το Στρασβούργο),

β) ότι η λατρεία δεν αντίκειται στα χρηστά ήθη, δεν τηγανίζουν βρέφη ας πούμε ή ότι δεν τα βαφτίζουν κιόλας, σύμφωνα με κάποιους Αθεϊστανούς, και

γ) ότι η θρησκεία είναι “γνωστή”. Γνωστή δεν σημαίνει γνωστή στις Αρχές, εγκεκριμένη, ανεγνωρισμένη, διάσημη ή κάτι τέτοιο, αλλά φανερή, με γνωστά δόγματα, προσβάσιμη στον καθένα. Προφανώς άπαξ γνωστή, για πάντα γνωστή, οπότε το πιο λογικό θα ήταν η υποχρέωση για αδειοδότηση να αφορά μόνο τις καινούργιες θρησκείες ή εν πάση περιπτώσει όσες για πρώτη φορά θέλουν να ανοίξουν κατάστημα. Αν μη τι άλλο, έτσι αποφεύγεται και η μομφή της διάκρισης υπέρ της επικρατούσας θρησκείας, γιατί τότε η διάταξη θα είναι ευνοϊκή για όλες εκείνες τις θρησκείες που θα έχουν ήδη κριθή γνωστές, πράγμα όχι παράλογο, αν σκεφτούμε ότι η ιδιότητα της “θρησκείας” έχει αρκετές ευμενείς έννομες συνέπειες.

Το πρόβλημα είναι ότι προληπτικός έλεγχος δεν προβλέπεται πουθενά σε συνταγματικό επίπεδο. Οποιαδήποτε κύρωση μόνο κατασταλτική μπορεί να είναι λοιπόν, η δε καλοπροαίρετη διάταξη πάσχει σχεδόν τόσα συνταγματικά προβλήματα όσα και η προκάτοχός της. Στον αγύριστο λοιπόν.

Μιας και μπήκαν τα πράγματα όμως στο γραφειοκρατικό αυλάκι, η επιστροφή δεν ήταν εύκολη. Με τα άρ. 1 και 2 Ν. 3512/2006 προβλέφθηκαν τα εξής:

Ιδρύεται Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.), μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, με την επωνυμία «Διοικούσα Επιτροπή Ισλαμικού Τεμένους Αθηνών», που εδρεύει στα όρια του Δήμου Αθηναίων, εποπτεύεται από τον Υπουργό Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, μη υπαγόμενο στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.

Σκοπός του Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου «Διοικούσα Επιτροπή Ισλαμικού Τεμένους Αθηνών» είναι η διοίκηση, διαχείριση και συντήρηση του Ισλαμικού Τεμένους που θα ανεγερθεί στα όρια του Δήμου Αθηναίων για την κάλυψη των θρησκευτικών αναγκών των μουσουλμάνων που διαβιούν στην Αττική.

Φωτογραφία από εδώ.

Οι μουσουλμάνοι, λέει η Γιαννάκου πάλι, είναι άλλη οπώρα. Αυτοί δεν θα κάνουν αίτηση για να πάρουν άδεια και μετά να φτειάξουν το τζαμί τους, να ασκήσουν την θρησκευτική τους ελευθερία όμορφα κι ωραία σαν άνθρωποι του Θεού. Θα τους το χτίσουμε εμείς από την πολλή αγάπη και από την καλή μας την καρδιά. Και για να έχουμε και το κεφάλι μας ήσυχο, θα κάνουμε τον παπά τους δημόσιο υπάλληλο (χωρίς να τον λέμε δημόσιο υπάλληλο – άρ. 6 Ν. 3512/2006):

1. Στο ιδρυόμενο Τέμενος τοποθετείται με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων μουσουλμάνος θρησκευτικός λειτουργός (ιμάμης), μετά από εισήγηση του Δ.Σ., με θητεία δύο ετών, που μπορεί να ανανεωθεί. Οι αρμοδιότητες και τα καθήκοντα του θρησκευτικού αυτού λειτουργού περιορίζονται στην ευθύνη για την εσωτερική λειτουργία του Τεμένους, έτσι ώστε να διευκολύνεται η ικανοποίηση των λατρευτικών αναγκών των πιστών. Ασκεί τα καθήκοντα αυτά και προσφέρει τις υπηρεσίες του προς τις θρησκευτικές κοινότητες στις οποίες έχει παραχωρηθεί το Τέμενος, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην παράγραφο 4β του άρθρου 5, εφόσον τούτο ζητηθεί από αυτές.
2. Οι αποδοχές του μουσουλμάνου θρησκευτικού λειτουργού βαρύνουν εξ ολοκλήρου τον τακτικό προϋπολογισμό του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και ορίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Όσο είδατε εσείς βέβαια την Γιαννάκου χανούμισσα, άλλο τόσο είδαν και οι μουσουλμάνοι τέμενος.