Στον φίλο Α.Φ., για την καθαρή σκέψη.
(Πραγματικά, κάντε την ερώτηση του τίτλου σε κάποιον κρατιστή και ακούστε απαντήσεις!)
Έγραφα 7,5 χρόνια πριν (βρε πώς γεράσατε κι ασπρίσατε κλπ κλπ):
Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία (άρ. 21 παρ. 1 Ν. 3028/2002), όλα τα αρχαία κινητά που ανευρίσκονται εντός της ελληνικής επικράτειας ανήκουν στο ελληνικό κράτος. Ως εδώ ας πούμε καλώς. Θα μπορούσε να αμφισβητηθῄ θεωρητικώς ο αποκλεισμός της ιδιωτικής ιδιοκτησίας στα αρχαία αντικείμενα, αλλά δεν θα ακολουθήσω εδώ αυτήν την γραμμή επιχειρηματολογίας.
Καιρός να το κάνω σήμερα όμως. Ειδικώτερα, με ενδιαφέρει το ζήτημα αν de lege ferenda είναι επιτρεπτή συνταγματικώς η ύπαρξη ιδιωτικών εμπραγμάτων δικαιωμάτων επί αρχαιοτήτων, ιδίως δε του κατεξοχήν ιδιοκτησιακού δικαιώματος, της κυριότητας.
Η σχετικώτερη συνταγματική διάταξη είναι το άρ. 24 παρ. 6 Σ, που διαλαμβάνει τα εξής:
Τα μνημεία, οι παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία προστατεύονται από το Κράτος. Νόμος θα ορίσει τα αναγκαία για την πραγματοποίηση της προστασίας αυτής περιοριστικά μέτρα της ιδιοκτησίας, καθώς και τον τρόπο και το είδος της αποζημίωσης των ιδιοκτητών.
Η διάταξη αυτή προβλέπει την κρατική προστασία του ανθρωπογενούς πολιτισμικού περιβάλλοντος, εισάγοντας θετικό δικαίωμα προς κρατική δράση στον τομέα αυτό. Δεν προνοεί όμως σχετικά με το σε ποιον θα ανήκουν τα “μνημεία”, περιοριζόμενη να επιτρέπη την επιβολή περιορισμών στην επ’ αυτών ιδιωτική ιδιοκτησία, και μάλιστα μετ’ αποζημίωσιν. Πράγμα που λογικά σημαίνει ότι περιορίζεται, χωρίς να εξαφανίζεται, μόνο κάτι που υπάρχει: η επί των μνημείων ιδιωτική κυριότητα.