Τα συνταγματικά δικαιώματα ως υπαρκτικά δικαιώματα

Ιεραρχούνται άραγε μεταξύ τους τα συνταγματικά δικαιώματα;

Η γρήγορη και σωστή απάντηση είναι καταρχήν όχι. Μπορούμε βέβαια αφηρημένα να αναφερθούμε στο συνήθως συμβαίνον, που είναι ότι πράγματι στις περισσότερες περιπτώσεις συγκρούσεων κάποια δικαιώματα συνήθως υποσκελίζουν τα άλλα. Για παράδειγμα, η θρησκευτική ελευθερία συνήθως επικρατεί της οικονομικής, αλλά αυτό απέχει μακράν του να είναι απόλυτο. Έτσι, η ηλεκτρική εταιρεία μπορεί να εγκαταστήση τις ανεμογεννήτριές της στην αντικρινή κορφή, κι ας ισχυρίζωνται οι μοναχές ότι παρενοχλείται η προσευχή τους (όντως συνέβη!).

Ωστόσο, όλοι ξέρουμε ότι, υπό αυτήν την έννοια έστω του συνήθως συμβαίνοντος, υπάρχουν κάποια συνταγματικά δικαιώματα που είναι πιο σκληρά από άλλα. Για παράδειγμα, το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, με τους τόσους και τόσους περιορισμούς τους οποίους υφίσταται, ανήκει μάλλον στα πιο μαλακά (έως τρυφερά) δικαιώματα. Από την άλλη, το δικαίωμα της ζωής αφενός μεν διακηρύσσεται ρητορικά ως (δήθεν) “απόλυτο”, αλλά και στην πράξη περιορίζεται σε κάποιες ελάχιστες περιπτώσεις, π.χ. άμυνα. Διαισθητικά ήδη φαίνεται σαν να υπάρχουν (τουλάχιστον) δύο κατηγορίες ατομικών δικαιωμάτων, αυτά που πρόχειρα ονόμασα σκληρά και μαλακά.

Αλλά επειδή εδώ δεν είναι ο λόγος για ναρκωτικά, αντί για σκληρά και μαλακά ας τους βρούμε μια πιο βαρύγδουπη ονομασία. Θα ονομάζω λοιπόν τα συνταγματικά δικαιώματα που συνήθως επικρατούν επικρατή και υπολειπόμενα, δανειζόμενος την σχετική βιολογική ορολογία.

Read moreΤα συνταγματικά δικαιώματα ως υπαρκτικά δικαιώματα