νομικα

Τώρα που η ψείρα βγήκε στο γιακά…

by

Μαύρη βία, κόκκινες δικαιολογίες, μέσα και σκοπός σε ένα quasi-failed κράτος.

Την ώρα που αναζητούσα ένα τρόπο να ξεκινήσω το κείμενο αυτό, φίλοι ανέβασαν στο facebook ένα (ακόμα) video με τη Χρυσή Αυγή, το οποίο, φαντάζομαι, κάνει ήδη το γύρο του διαδικτύου. Ο βουλευτής κατηγορεί τους αστυνομικούς που έχουν παραταχθεί ως ανάχωμα στην αντι-συγκέντρωση κρανοφόρων ότι την προστατεύουν και απειλεί ότι αν δεν προβούν σε συλλήψεις όσων βανδαλίζουν αυτοκίνητα και εμποδίζουν ψηφοφόρους του κόμματός του να παραβρεθούν στην εκδήλωση που διοργανώνει θα τους μηνύσει για παράβαση καθήκοντος. Πριν από αυτή του τη δήλωση, που γίνεται κατά κάποιο τρόπο «επίσημα», απευθυνόμενος στην κάμερα, ο φακός τον συλλαμβάνει να εκστομίζει μερικά «γαλλικά». Προσάπτει στον επικεφαλής της αστυνομίας ότι «αδρανεί» (ή μάλλον ότι δρα, αλλά προς ιδίαν, ούτως ειπείν, χειρωνακτική τέρψη, ήτοι, για να μην απομακρυνθώ από τη γαλλική, «qu’il se branle») και απειλεί με οργίλο ύφος ότι αν η αστυνομία θέλει νεκρούς, θα τους έχει.

Τα σχόλια κάτω από τα posts έχουν εξίσου, αν όχι μεγαλύτερο, ενδιαφέρον.

Read moreΤώρα που η ψείρα βγήκε στο γιακά…

Υπέρ του ηγουμένου Εφραίμ

by

Η προφανής πολιτική αστάθεια που έχει προκαλέσει το λεγόμενο σκάνδαλο του Βατοπαιδίου μου έχει προξενησει ιδιαίτερη εντύπωση. Η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν περίμενα πως κάτι τόσο αναμενόμενο και σύνηθες θα σόκαρε την κοινή γνώμη και θα επέτρεπε σε βουλευτές να κατηγορούν συναδέλφους τους και να απειλούν να τους στείλουν στα ποινικά δικαστήρια. Ακόμα λιγότερο, όμως, περίμενα την επίθεση που δέχεται  ο ηγούμενος Ευφραίμ και, σε κάποιο βαθμό, και ο παραδοσιακός ορθόδοξος μοναχισμός. Θεωρώ ότι ο ηγούμενος είχε, λόγω αιώνων αποδεκτής πρακτικής, το δικαίωμα να αναμένει εύλογα ότι η περίπτωσή του θα αντιμετωπισθεί όπως τόσες άλλες στην πορεία των αιώνων αυτών. Κι αυτό για τους παρακάτω λόγους που κατά σειρά αφορούν την ίδια την ορθοδοξία, τον μοναχισμό και το στάτους της Ελληνικής Εκκλησίας στην ελληνική κοινωνία.

1) Η ορθοδοξία έχει το θλιβερό προνόμιο να επιμένει στην τυπολατρία, τουλάχιστον σε επίπεδο καθημερινής επαφής ιερέα-πιστού περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο παρακλάδι του χριστιανισμού. Κανείς δεν αμφισβητεί το γεγονός ότι η άκαμπτη αυστηρότητα που εισήγαγε κυρίως ο Παύλος στην χριστιανική πίστη έπαιξε τεράστιο ρόλο σε επίπεδο δογματικό, αλλά οι ορθόδοξοι είχαν την ευκαιρία τους, με την εικονομαχία, να απαλλαγούν από κάποια βαρίδια – ευκαιρία την οποία σπατάλησαν κατά τρόπο μάλλον αναπόφευκτο. Η επικράτηση των “συντηρητικών” έδωσε τη χαριστική βολή σε μία εκκλησία που έχει πλέον χάσει κάθε πνευματικότητα και αναλώνεται σε ανούσιους τύπους και ανακύκλωση συμπλεγμάτων  και μισαλλοδοξίας. Όταν, όμως, ο πιστός παύει να αναρωτιέται για την αλήθεια που του αποκαλύπτει ο Θεός του, την ηθική και το δίκαιο που διαβλέπει στα διδάγματα της πίστης του κοκ με κάτι πρέπει να ασχολείται σε αυτό το σημαντικό κομμάτι της ζωήςτου. Και αρχίζει να κάνει ό,τι και τα κόμματα που δεν έχουν τίποτα πραγματικά πολιτικό να συζητήσουν: επικεντρώνονται στα πρόσωπα και τα ιδρύματα, διορίζουν “αντιπροσώπους του Θεού στη γη”, “αγίους ανθρώπους” και μέσω αυτών καθησυχάζουν τις ενοχές τους που τους ψιθυρίζουν καθημερινά στο αυτί ότι έχουν απομακρυνθεί από το Θεό. Η δύναμη των ανθρώπων αυτών δε θα μπορούσε παρά να είναι τεράστια στα μάτια των οπαδών τους διότι – θυμηθείτε!- στο πρόσωπό τους τιμάται το θείο που έχουν αυτοί οι άνθρωποι χάσει κάθε ελπίδα να επαναπροσεγγίσουν. Ο Ευφραίμ, όπως ο κάθε Ευφραίμ, παίζει ακριβώς αυτό το ρόλο του διαμεσολαβητή με τον οποίο πρέπει να τα έχουμε πάντα καλά. Κι επειδή είτε μαζί του θα είμαστε είτε εναντίον του, προτιμούμε, πλήρεις ενοχών, να είμαστε μαζί του: δεν τα βάζεις με ανθρώπους του Θεού. Κι αν μαζεύουν πλούτη, κυκλοφορούν με ελικόπτερα κοκ; Κάποιοι δε θυμούνται καν τη διαδασκαλία και το βίο του ιδρυτή της θρησκείας – σήμερα οι πιστοί είναι σαν τους ψευτοδιανοούμενους που ασχολούνται με ό,τι πιο “ψαγμένο” και ποτέ με τα “βασικά”: διαβάζουν βίους αγίων, ξέρουν απ’ έξω όλα τα τροπάρια, αλλά αγνοούν τα περισσότερα από τα λόγια του Ιησού. Και όσοι τα θυμούνται κατά καιρούς έχουν πάντα την επιλογή να αναφωνήσουν “κάτι θα ξέρει ο πάτερ (sic)” ή “απ’ το να τα παίρνουν ο ένας κι ο άλλος, καλύτερα η εκκλησία”.

Read moreΥπέρ του ηγουμένου Εφραίμ

Κατά της δημοσίευσης των ονομάτων και φωτογραφιών των κατηγορουμένων

by

Με αφορμή την πραγματικά ανατριχιαστική υπόθεση παιδικής πορνογραφίας/σεξουαλικής κακοποίησης που συγκλονίσε τον τόπο πριν από λίγο καιρό θυμηθήκαμε διά των εκπροσώπων μας που εμφανίζονται στα δελτία των 8 τη διάταξη που επιτρέπει τη δημοσίευση των ονομάτων των κατηγορουμένων για τέτοιες υποθέσεις. Φυσικά, δεν συγκλονιστήκαμε -κρίνοντας πάντα από τις αντιδράσεις των εκπροσώπων μας- όσο ταραχτήκαμε από τις αγωγές του Βγενόπουλου και την τιμή του γιαουρτιού αλλά αυτό ίσως και να είναι θετικό: πριν από λίγα χρόνια θα απορούσαμε που κάτι τέτοιο συνέβη στην Ελλάδα λες και η παιδεραστία βρίσκεται στα γονίδια των φράγκων και των βαρβάρων μονάχα. Τα ονόματα δημοσιεύτηκαν τελικά αλλά οι λαϊκοί ήρωες της αγαπημένης μας ηλεκτρικής συσκευής επιμένουν: πρέπει να δημοσιεύονται και οι φωτογραφίες και μάλιστα σε περισσότερες περιπτώσεις εγκλημάτων. Αφενός μεν συχνά συμβαίνει να έχουμε ομολογίες και ατράνταχτες “επιστημονικές” αποδείξεις αφετέρου δε σε πολλές χώρες με “αναπτυγμένο νομικό πολιτισμό” έτσι γίνεται. Ας το δούμε λίγο πιο προσεχτικά το ζήτημα.

Ι. Κάθε άνθρωπος είναι αθώος μέχρι αποδείξεως της ενοχής του. Η ενοχή αποδεικνύεται στα και ανακοινώνεται από τα δικαστήρια. Αυτή είναι μία αρχή που θεωρείται λίγο-πολύ αυτονόητη και δεν αμφισβητείται στις μέρες μας. Όταν κάποιος, λοιπόν, συλλαμβάνεται παραμένει αθώος μέχρι της ανακηρύξεώς του ως ενόχου από το δικαστή του ακόμα κι αν συνελήφθη με το όπλο στα χέρια και το κεφάλι του θύματος στην ποδιά του.”Μα”, θα εξανίσταντο οι Πάνοι Σόμπολοι τούτου του κόσμου, “ο ένοχος ομολόγησε”. Η ομολογία δεν αποτελεί απόδειξη ενοχής κατά τη δικονομία μας και αυτό όχι μόνο για λόγους αρχής: μπορεί κανείς να ομολογήσει ένα έγκλημα για μία σειρά από απολύτως κατανοητούς λόγους. Μία μητέρα ομολογεί για να σώσει το γιο της, ένας μοναχικός γέροντας για να σώσει ένα νέο παιδί, ένας ήδη φυλακισμένος εγκληματίας για να “βγάλει την υποχρέωση” απέναντι σε ένα συνάδελφο, ένας αθώος απλά και μόνο επειδή απειλήθηκε κοκ. “Έστω”, θα επιμείνει ο διαλογικός μου αντίπαλος, “αλλά αποδείχθηκε επιστημονικά ότι ο συγκεκριμένος άνθρωπος πυροβόλησε με το όπλο που σκότωσε το θύμα”. Τα αποδεικτικά μέσα, απαντώ εγώ, αξιολογούνται από τους ειδικούς και τους δικαστές. Και αυτό γίνεται στις αίθουσες των δικαστηρίων, σε δημόσιες συνεδριάσεις, και όχι στα γραφεία των ανακριτών ή στις τηλεφωνικές συνδιαλέξεις ανάμεσα στους τελευταίους και τους δημοσιογράφους φίλους τους. Εδώ, ας μου επιτραπεί μία παρέκβαση: θα θυμηθεί κανείς ότι η ανάκριση είναι μυστική; Ρωτώ τόσο τους δικαστές όσο και τους δικηγόρους. Διότι το γεγονός ότι καταθέσεις και αποδεικτικά μέσα φθάνουν στα δελτία ειδήσεων και αξιολογούνται στις τηλε-δίκες δεν μοιάζει να απασχολεί κανέναν. Ούτε η δήλωση του τρισχαριτωμένου γκριζομάλλη πανσόφου σύμφωνα με την οποία θα πρέπει να αλλάξει ο νόμος γιατί όλοι έχουν πρόσβαση στις δικογραφίες και δεν πρόκειται να πάψουν να το κάνουν. Εγώ προτείνω να καταργηθεί και ο ΚΟΚ – αυτόν κι αν τον παραβιάζουν όλοι. Η προστασία των δικαιωμάτων του κατηγορουμένου και η μη ενοχοποίηση και διαπόμπευσή του πριν τη δίκη του είναι εκ των ων ουκ άνευ για μία πολιτισμένη χώρα. Κι αν κάποιες άλλες πολιτισμένες χώρες πράττουν αντίθετα, κάνουν πολύ άσχημα και διακινδυνεύουν το status τους ως τέτοιων. Επιπροσθέτως, αρχίζω να νιώθω ότι η έννοια “χώρα με νομικό πολιτισμό” γίνεται όλο και πιο δύσχρηστη στις μέρες μας: η Μ. Βρετανία, για παράδειγμα, με την μακρά παράδοσή της, τα έχει κάνει θάλασσα στον τομέα των δικαιωμάτων των συλληφθέντων/κατηγορουμένων (λίγο έλειψε να πέσει η κυβέρνηση με την επέκταση της κράτησης χωρίς απαγγελία κατηγορίας) υπό το κράτος του φόβου για την τρομοκρατία. Συνελόντι ειπείν, υπάρχουν πολύ καλοί θεσμικοί και πρακτικοί λόγοι για να αφήσουμε την κρίση της ενοχής των κατηγορουμένων για τις αίθουσες των δικαστηρίων και να μην τους περιφέρουμε ως εγκληματίες στα δελτία ειδήσεων.

Read moreΚατά της δημοσίευσης των ονομάτων και φωτογραφιών των κατηγορουμένων

Παθολογία της ελληνικής νομικής γλώσσας

by

Μια συνήθειά μου ως νομικού είναι να παρατηρώ τις συνήθειες των άλλων νομικών και να συνάγω θεωρητικά συμπεράσματα από την παρατήρηση. Εδώ και καιρό με απασχολούν τρεις «ασθένειες» της ελληνικής νομικής γλώσσας (νοουμένης ως ομιλίας, γραπτής και προφορικής) για τις οποίες θα προτείνω τις λέξεις: «γλωσσικός σχολαστικισμός», «γλωσσικός ναρκισσισμός» και «γλωσσική τρομοκρατία». Με την παθολογία αυτών των ασθενειών θα ασχοληθώ σε όσα ακολουθούν.

Αναφέρομαι πρωτίστως στους νομικούς των μεταπτυχιακών σπουδών, των βιβλίων και των δημοσιεύσεων και όχι στους πρακτικούς δικηγόρους. Στην γλώσσα των τελευταίων απαντούν επίσης παθολογικές καταστάσεις, που έγκεινται λ.χ. στην μεγαλόσχημη ρητορική, την ξύλινη γλώσσα, τους αρχαϊζο-καθαρευουσιανισμούς και τα συναφή. Ωστόσο τα φαινόμενα που με ενδιαφέρουν εδώ είναι άλλα και θα προσπαθήσω να τα ορίσω με ακρίβεια. Κατόπιν θα δώσω παραδείγματα που τα σκιαγραφούν κατάλληλα, και τέλος θα παρουσιάσω τον βασικό κίνδυνο που συνεπάγονται για την ελληνική νομική επιστήμη και τον τρόπο αντιμετώπισής τους. Νομίζω βεβαίως, ότι το παρόν post ενδιαφέρει περισσότερο τους συναδέλφους μου (νομικούς) και λιγότερο τους άλλους αναγνώστες.

Γλωσσικός σχολαστικισμός είναι η απόδοση υπερβολικής σημασίας και προσοχής στην μορφή έκφρασης ενός περιεχομένου (εδώ στην γλωσσική διατύπωση των νομικών σκέψεων) σε σημείο που να υποβαθμίζεται το περιεχόμενο και να υπερτιμάται το περιτύλιγμα. Ο γλωσσικός ναρκισσισμός είναι μια ακραία εκδοχή του γλωσσικού σχολαστικισμού που συνοδεύεται και από τεκμαρτό ή προφανή αυτοθαυμασμό του συγγραφέα για την επιλεγείσα μορφή έκφρασης των σκέψεών του. Τέλος, η γλωσσική τρομοκρατία είναι η σύνθετη επικοινωνιακή τακτική που καθιερώνει τον γλωσσικό σχολαστικισμό στην πράξη: Συνίσταται στην απόρριψη, απαξίωση ή υποβάθμιση του περιεχομένου (λ.χ. ενός άρθρου, βιβλίου, μελέτης κ.λπ.), μόνον επειδή αυτό δεν υπακούει στην φόρμα που έχει ήδη κριθεί από έναν/μερικούς ως ορθή/αναγκαία για την έκφραση σχετικών περιεχομένων. Η τακτική είναι σύνθετη γιατί προϋποθέτει συνήθως τον σχηματισμό μικρών αλλά ισχυρών κοινοτήτων που ασπάζονται τις ίδιες γλωσσικές απόψεις.

Ας δώσω τώρα μερικά παραδείγματα:

Read moreΠαθολογία της ελληνικής νομικής γλώσσας