Αρχής σοφίας, ξέρετε τι. Το θέμα μας είναι ο κηδεμονισμός, που κάτι παλιοχαρακτήρες τον λένε πατερναλισμό. Ο όρος αυτός έχει δύο κακά: είναι πρώτον ξενόγλωσσος και δεύτερον φαλλοκρατικός. Οπότε εγώ προτιμώ δυνατά κι ελληνικά να τον λέω κηδεμονισμό, που επιτρέπει και την χρήση όλης της οικογένειας λέξεων κηδεμών, κηδεμονεύω, κηδεμονευτικός, ακηδεμόνευτος κ.λπ.
Κηδεμόνας είναι λοιπόν κάποιος που παίρνει τις αποφάσεις (που δεν μπορούμε ή δεν θέλουμε ή δεν ξέρουμε να πάρουμε εμείς) για λογαριασμό μας και πάντα για το καλό μας. Ο κηδεμονισμός συνεπώς 1) περιορίζει την ελευθερία μας, αλλά 2) πάντοτε επ’ αγαθώ: ο κηδεμών είναι αγαθόβουλος. Θυσιάζει ελευθερία για να κερδίση ευημερία. Προωθεί μια αντίληψη του αγαθού δαπάναις του ορθού. Αντιλαμβάνεται την ελευθερία και τις περί αγαθού αντιλήψεις ως ανταγωνιστικά προϊόντα σε ένα αλγεβρικό άθροισμα.
Να και ένας ακόμη αγαθόβουλος κηδεμόνας.
2.
Κηδεμονισμού υπάρχουν κάμποσες ποικιλίες. Σημειώνω εδώ την διάκριση ανάμεσα σε σκληρό και ήπιο κηδεμονισμό, όπου σκληρός και άτεγκτος είναι ο κηδεμών που μας υποκαθιστά κατά τας βουλάς του, ενώ ήπιος είναι ο κηδεμονισμός που συγχωρείται μόνο αφού διαγνωστή κάποιο γνωστικό ή βουλητικό ελάττωμα.
Μια άλλη σημαντική διάκριση είναι μεταξύ θετικού και αρνητικού κηδεμονισμού, όπου ο θετικός κηδεμονισμός εννοεί το αγαθό του κηδεμονευομένου ως προσθήκη, επαύξηση, βελτίωση κάποιου θετικού ιδιώματος, την στιγμή που αρνητικός είναι ο κηδεμονισμός όταν αποτρέπει, παρεμποδίζει, διακωλύει την επέλευση κάποιας βλάβης.
Ο κηδεμών πράττει επίσης αμέσως ή εμμέσως. Άμεσο κηδεμονισμό έχουμε όταν επιβάλλεται κάτι ευθέως στον κηδεμονευόμενο, ενώ έμμεσο όταν η επιταγή απευθύνεται σε τρίτο που έρχεται σε επαφή με τον κηδεμονευόμενο, τυπικά στον προμηθευτή κάποιου προϊόντος ή κάποιας υπηρεσίας.
Εδώ κυρίως ενδιαφέρει ο ήπιος και αρνητικός κηδεμονισμός, άμεσος και έμμεσος.
Πού θα πάη αυτό το πράγμα; Οι κοινωνίες γίνονται διαχρονικά όλο και πιο ανεκτικές, τα ήθη μαλακώνουν, καθένας κάνει ό,τι του καπνίση, homines effeminantur, που λέγαμε και στο σχολείο. Στο μέλλον τι θα επακολουθήση; Πού βρίσκεται το τέλσον της ιλαρής χώρας της Φιλελευθερίας;
Ιδού ένιοι ίπποι χλωροί λοιπόν και λοιπά τέρατα της Αποκαλύψεως, που με απασχολούν όταν μαγειρεύω, όταν περιμένω το τρόλεϊ και όταν πλήττω στα αυτόφωρα:
Λέγαμε λοιπόν στο προηγούμενο ότι κάποιο πρόβλημα φαίνεται να υπάρχη με την υποχρέωση χρήσης της ζώνης ασφαλείας. Αλλά, κι αν η απαγόρευση είναι εσφαλμένη, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν κρατικοί τρόποι δράσης που να είναι όχι μόνο επιτρεπτοί, αλλά και αναγκαίοι.
Είναι απολύτως ακριβές ότι το κράτος υπέχει καθήκοντα έναντι ημών στο πλαίσιο της θετικής του δράσης να προστατεύση την ζωή μας. Το γεγονός ότι ενδεχομένως δεν του επιτρέπεται να μας επιβάλη αντίθετα στην βούλησή μας κάποια μέτρα ασφαλείας καθόλου δεν συνεπάγεται ότι δεν νομιμοποιείται να ελέγχη αν πληρούνται οι όροι της αυτοδιακινδύνευσής μας. Με άλλα λόγια, δικαιούμαστε φυσικά να εκδιπλώνουμε την προσωπικότητά μας ακόμη και αναλαμβάνοντας υπαρκτούς κινδύνους στον καθ’ ημέραν βίον. Για να είναι όμως μια τέτοια εκδήλωση της αυτονομίας μας αληθής, πραγματική και ουσιαστική, για να είναι δηλαδή όντως αυτόνομη, απαιτείται η πλήρωση κάποιων γνωστικών και βουλητικών προϋποθέσεων.
Επιτρέπεται στο κράτος να μας επιβάλη, επισείοντας ποινικές ή, έστω, διοικητικές κυρώσεις, να φοράμε οι τετράτροχοι ζώνη ασφαλείας ή οι δικυκλιστές κράνος όταν οδηγούμε;
Ωραίο και δύσκολο ερώτημα. Ερώτημα που κάποτε δεν ετίθετο καν, ας μην το ξεχνάμε.
Η δική μου απάντηση είναι μάλλον αρνητική, όπως θα εκθέσω στην συνέχεια.
Σύμφωνα με το άρ. 12 παρ. 5 και 6 ΚΟΚ (Ν. 2696/1999):
5. Η χρήση των ζωνών ασφαλείας είναι υποχρεωτική τόσο για τους οδηγούς όσο και για τους επιβάτες. Σε περίπτωση μεταφοράς ανηλίκων επιβατών, εφόσον στο όχημα υπάρχει συνοδός, την ευθύνη φέρει αυτός. Για τη μεταφορά παιδιών με αυτοκίνητο είναι υποχρεωτική η χρήση ειδικών μέσων συγκράτησης και προστασίας, όπως καθισμάτων, ζωνών ασφαλείας κ.λπ. Με απόφαση του Υπουργού Μεταφορών και Επικοινωνιών καθορίζονται οι προδιαγραφές για τα ειδικά μέσα συγκράτησης, καθώς και εξαιρέσεις από την υποχρέωση αυτή.
6. Οι οδηγοί και οι επιβάτες μοτοποδηλάτων, μοτοσικλετών και τρίτροχων οχημάτων χωρίς κουβούκλιο υποχρεούνται να φορούν προστατευτικό κράνος, κανονικά δεμένο. Με απόφαση του Υπουργού Μεταφορών και Επικοινωνιών καθορίζονται τα χαρακτηριστικά, οι προδιαγραφές, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή της διάταξης αυτής. Με την ίδια απόφαση καθορίζονται και οι εξαιρέσεις από την υποχρέωση αυτή.
Η ζώνη και το κράνος λοιπόν είναι υποχρεωτικά. Χάριν απλότητας όμως, και όχι μόνο, θα παραλείψω την εξέταση του ζητήματος της κρανοφορίας: δεν είμαι δικυκλιστής, ενώ από πολλούς έχω ακούσει ότι το κράνος τούς εμποδίζει την ορατότητα ή και την ακοή. Οπότε, ίσως εκεί τίθενται και άλλα θέματα.
Να ζωστή λοιπόν κανείς ή να μην ζωστή; Ιδού η απορία.
Έχουμε λοιπόν ένα δεδομένο. Η κολύμβηση είναι μια κινδυνώδης δραστηριότητα, τι να λέμε τώρα. Εκατοντάδες πεθαίνουν κάθε χρόνο, και μάλιστα μπορούμε να περιγράψουμε με σημαντική ακρίβεια τα θύματα: άνδρες άνω των 50 ετών. Χάνουν την ζωή τους, ενώ με λίγη προσοχή, με την τήρηση κάποιων απλών μέτρων ασφαλείας, αυτό δεν θα είχε συμβή.
Καιρό ήθελα να γράψω κάτι σχετικό, αλλά δεν συγκεντρωνόμουν, μου έχουν κάψει τον εγκέφαλο οι μπάφοι βλέπετε. Περισσότερο ήθελα να γράψω πέντε πράγματα όχι τόσο για τον έρμο τον χρήστη, όσο για τον έμπορο. Λίγοι, ελάχιστοι ίσως, τολμάνε να προτείνουν την καταρχήν νομιμοποίηση του εμπόρου ναρκωτικών, αυτού του τέρατος που καταστρέφει την νεολαία μας, μολύνει τον ιστό της κοινωνίας μας και προκαλεί φαινόμενα κοινωνικής παθογένειας. Η λύση για όλα αυτά βέβαια είναι η παιδεία, η ανάληψη διαφωτιστικών πρωτοβουλιών εκ μέρους του κράτους, η αυστηρή αντιμετώπιση των εμπόρων, που όλο ξεφεύγουν, επειδή ο νόμος έχει παραθυράκια, και η επιεικής του χρήστη, που είναι στην πραγματικότητα άρρωστος, αλλά οι ανάλγητοι δικαστές τους στέλνουν να γεμίσουν τις φυλακές. Την λύση μακροπρόθεσμα δίνει, όπως είπα, μόνο η παιδεία. Αλλά παρασύρθηκα.
Ορίστε λοιπόν μερικά επιχειρήματα υπέρ της απελευθέρωσης των ψυχοτρόπων ουσιών:
