Υπέρ του δικαιώματος πληροφορήσεως του κατηγορουμένου

Ευχαριστώ τον φίλο ποινικολόγο Αντώνη Μπαλτά για σκέψεις, επιχειρήματα και υλικό σχετικά με το σημερινό άρθρο μου.

Είναι δύσκολο πράγμα να είσαι κατηγορούμενος. Ειδικά στην Ελλάδα Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το άρ. 12 Ν. 4236/2014 επέφερε πριν λίγες ημέρες, για νιοστή φορά, αλλαγές στον πολύπαθο Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

Ειδικώτερα, εισήγαγε τις νέες παραγράφους 3, 4 και 5 στο άρ. 101 ΚΠΔ, το οποίο πλέον έχει ως εξής:

1. Ο ανακριτής, μόλις μετά την κλήτευσή του εμφανιστεί ή οδηγηθεί σ’ αυτόν ο κατηγορούμενος για ν’ απολογηθεί, του ανακοινώνει το περιεχόμενο του κατηγορητηρίου και των άλλων εγγράφων της ανάκρισης. Επιτρέπεται επίσης στον κατηγορούμενο να μελετήσει ο ίδιος ή ο συνήγορός του το κατηγορητήριο και τα έγγραφα της ανάκρισης. Με γραπτή αίτηση του κατηγορουμένου και με δαπάνη του χορηγούνται σε αυτόν αντίγραφα του κατηγορητηρίου και των εγγράφων της ανάκρισης.
2. Την ίδια υποχρέωση έχει ο ανακριτής, και τα ίδια δικαιώματα ο κατηγορούμενος, όταν κληθεί ξανά σε συμπληρωματική απολογία, πάντως μετά το τέλος της ανάκρισης και προτού διαβιβαστεί η απολογία στον εισαγγελέα (άρθρο 308 παρ. 1), καλείται πάντοτε ο κατηγορούμενος να μελετήσει όλη τη δικογραφία. Αν όμως η ανάκριση εξακολούθησε περισσότερο από μήνα μετά την πρώτη ή κάθε μεταγενέστερη απολογία, δικαιούται ο κατηγορούμενος να ασκεί τα δικαιώματά του μια φορά το μήνα, και κάθε φορά ο ανακριτής συντάσσει σχετική έκθεση κάτω από την απολογία του κατηγορουμένου.
3. Κατά παρέκκλιση από τις παραγράφους 1 και 2, εφόσον δεν θίγεται το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη, οι αρμόδιες αρχές, κατά την ανάκριση, προανάκριση ή προκαταρκτική εξέταση, δεν επιτρέπουν την πρόσβαση σε τμήμα του υλικού, αν αυτή ενδέχεται να θέσει σε σοβαρό κίνδυνο τη ζωή ή τα θεμελιώδη δικαιώματα άλλου προσώπου ή αν τέτοια άρνηση είναι απολύτως απαραίτητη για την προστασία σημαντικού δημοσίου συμφέροντος, όπως στις περιπτώσεις κατά τις οποίες η πρόσβαση θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη διεξαγωγή έρευνας ή να βλάψει σοβαρά την εθνική ασφάλεια.
4. Για την παροχή πληροφοριών στον κατηγορούμενο, σύμφωνα με τα παραπάνω, συντάσσεται έκθεση ή γίνεται ειδική μνεία στην έκθεση που συντάσσεται αρμοδίως.
5. Ο κατηγορούμενος ή ο συνήγορός του έχει το δικαίωμα να υποβάλει αντιρρήσεις κατά της ενδεχόμενης παράλειψης ή άρνησης της αρμόδιας αρχής να παράσχει τις κατά τα ανωτέρω πληροφορίες. Η παράγραφος 3 του άρθρου 236Α εφαρμόζεται αναλόγως.

Read moreΥπέρ του δικαιώματος πληροφορήσεως του κατηγορουμένου

Περί εύλογης διάρκειας της δίκης λόγος αντιρρητικός

Καιρό ήθελα να γράψω κάτι σχετικό με το θέμα αυτό, αλλά δεν έβρισκα χρόνο και διάθεση να το μελετήσω σε κάποιο βάθος. Και επειδή καταπώς φαίνεται ούτε και πρόκειται, θα αφορμηθώ από μια χθεσινή απόφαση του ΕΔΔΑ, την υπόθεση Zafirov κατά Ελλάδος για να εκφράσω κάποιες εκ των ενόντων αντιρρήσεις.

Πρώτα θέτω το πρόβλημα: ως πασίγνωστον, η απονομή της δικαιοσύνης στην Ελλάδα καθυστερεί. Και όποιος καθυστερεί, υστερεί. Η εύλογη διάρκεια της δικαστικής διαδικασίας συνιστά ουσιώδες τμήμα της αρχής της ευδικίας, όπως καταστρώνεται στο άρ. 6 παρ. 1 ΕΣΔΑ:

Παv πρόσωπov έχει δικαίωμα όπως η υπόθεσίς τoυ δικασθή δικαίως, δημoσία και εvτός λoγικής πρoθεσμίας υπό αvεξαρτήτoυ και αμερoλήπτoυ δικαστηρίoυ, voμίμως λειτoυργoύvτoς κ.λπ.

Read moreΠερί εύλογης διάρκειας της δίκης λόγος αντιρρητικός

Υπέρ των Μονομελών Εφετείων Κακουργημάτων

Πριν από λίγους μήνες έκανα μια προφορική παρέμβαση στο 11ο συνέδριο της Ελληνικής Εταιρείας Ποινικού Δικαίου, όπου τάχθηκα υπέρ της ίδρυσης Εφετείων Κακουργημάτων μονομελούς σύνθεσης σε μια ειδική μορφή τους. Είχα αρχίσει να την γράφω για να την καταθέσω στα πρακτικά του συνεδρίου, αλλά στην πορεία βαρέθηκα, όπως κάνω συνήθως. Τώρα που η ίδρυση Μονομελών Εφετείων είναι επί θύραις, το καταθέτω εδώ, πλαγιογραμμίζοντας κάποια σχόλια για την καλύτερη κατανόηση:

Ένας τρόπος με τον οποίο θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν πολύτιμες δικαστικές δυνάμεις, παράλληλα όμως όχι απλώς να μην διακινδυνεύση η ομαλή διεξαγωγή της συζήτησης στο ακροατήριο, αλλά αντιθέτως να ανυψωθή το επίπεδό της και να μειωθούν οι αντιδικίες και οι λεκτικές αψιμαχίες μεταξύ συνηγόρων και διευθύνοντος την συζήτηση, θα ήταν ο εξής:

Ιδρύονται Μονομελή και, στον δεύτερο βαθμό, Τριμελή Εφετεία Κακουργημάτων (ενώ τώρα δικάζουμε με Τριμελή και Πενταμελή. Σημειωτέον, παλιά είχαμε Πενταμελή και Επταμελή Εφετεία! Αδιανόητο σήμερα).

Read moreΥπέρ των Μονομελών Εφετείων Κακουργημάτων

Μικρά δικηγορικά ΙΙ

Επί του ακροατηρίου:

Υπάρχει πρόβλημα με τα θρησκευτικά σύμβολα.
Η εικόνα του Χριστού πάνω από τις σοφές κεφαλές των δικαστών υποβάλλει την ιδέα ότι η δικαιοσύνη δεν πηγάζει από το Σύνταγμα και τους σύμφωνους με αυτό νόμους, αλλά από τα ιερά κείμενα της επικρατούσας θρησκείας. Ευτυχώς όμως δεν έχουμε ακόμη ιεροδικεία και καδήδες. Εξαλλου, η ορκωμοσία των μαρτύρων στο Ευαγγέλιο ή στο Κοράνιο ή όπου αλλού είναι άλλη μια κωμωδία και οι θρησκευόμενοι συμπολίτες μας θα έπρεπε να είναι οι πρώτοι που να τάσσωνται κατά του θεσμού αυτού: χορεία μαρτύρων επί μαρτύρων εξευτελίζουν τα ιερά της θρησκείας που υποτίθεται ότι πρεσβεύουν, καταθέτοντας ψεύδη επί ψευδών. Υπάρχει φυσικά και η αρνητική προσβολή της θρησκευτικής ελευθερίας: ο μάρτυς καλείται να δηλώση σύμφωνα με ποια θρησκεία ορκίζεται, πράγμα στο κάτω κάτω αλυσιτελές και αδιάφορο. Σκορδοκαΐλα που την είχαν οι δικαστές να μάθουν τον θεό του καθενός. Αρκεί η απλή ορκωμοσία, χωρίς την επίκληση θεών, πνευμάτων και ξωτικών.

Υπάρχει πρόβλημα με την εξέταση των μαρτύρων.
Τον μάρτυρα εξετάζει αρχικά ο Πρόεδρος του Δικαστηρίου και ακολούθως υποβάλλουν τις ερωτήσεις του οι συνήγοροι. Οι συνήγοροι όμως έχουν προετοιμαστή και θα υποβάλουν τις όχι συχνά άσχετες και στρεψόδικες ερωτήσεις τους, όσο εξαντλητική και όσο πλήρης και αν ήταν η εξέταση εκ μέρους του Προέδρου. Κάπως πρέπει να δικαιολογήσουν τις αμοιβές τους. Από την άλλη μεριά, η εξέταση εκ μέρους του Προέδρου τον εκθέτει συχνά πυκνά σε αντεγκλήσεις με μάρτυρες και συνηγόρους και κάποτε δίνει την εντύπωση προκατάληψης. Θα ήταν καλύτερο νομίζω να υποβάλλουν πρώτα τις ερωτήσεις τους οι συνήγοροι και μετά από αυτούς να συμπληρώνη ό,τι απέμεινε αδιευκρίνιστο ο Πρόεδρος, για να αποφεύγωνται και οι συμπαιγνίες, οι στημένες ερωτήσεις, οι αποσιωπήσεις και άλλα ευγενή εντρυφήματα των δικηγόρων.

Υπάρχει πρόβλημα με την σειρά των αγορεύσεων.
Τώρα προτείνει ο Εισαγγελέας και κατόπιν αγορεύουν οι συνήγοροι (στον Άρειο Πάγο η σειρά είναι ανάποδη).

Read moreΜικρά δικηγορικά ΙΙ

Μικρά δικηγορικά

Ελληνικής Αστυνομίας το ανάγνωσμα σήμερα. Υπάρχει πρόβλημα με τα διαβιβαστικά που συντάσσονται κατά την αστυνομική προανάκριση. Η Αστυνομία καλώς αναγράφει στα διαβιβαστικά, με τα οποία στέλνει τους κρατούμενους στον Εισαγελέα, μια πρώτη νομική εκτίμηση των πράξεών τους. Το πρόβλημα είναι ότι ο Εισαγγελέας της ποινικής δίωξης έχει στην διάθεσή του ένα ημίωρο για να εκτιμήσῃ … Read more Μικρά δικηγορικά