Τα δικά μας παιδιά: η υποκριτική μας σχέση με την διαφθορά

Σωτήρης Γεωργανάς, Αν. Καθηγητής Οικονομικών/City University Λονδίνου.
Κωνσταντίνος Καλλίρης, δικηγόρος και διδάκτορας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης

Δημοσιευθηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στα Νεα

“Βόλεψα την κόρη μου”: μια από τις πιο αμφίσημες φράσεις στην ελληνική καθομιλουμένη. Αν μιλάς με φίλους, η επιτυχία αυτή συνοδεύεται από επιφωνήματα ικανοποίησης, θαυμασμού ή και ελαφριάς ζήλιας (εμείς πότε θα τα καταφέρουμε επιτέλους;). Όταν, όμως, το “βόλεμα” το πέτυχαν “ξένοι” πρόκειται για θανάσιμο αμάρτημα. Η φράση “αυτοί βολέψαν τα παιδιά τους” συνοδεύεται από επιφωνήματα αποδοκιμασίας, ενίοτε και πραγματική οργή.

Μια κυβέρνηση που εξήγγειλε δυναμικά ότι θα κάνει τα πράγματα αλλιώς, κατέληξε να στελεχώνει τα Υπουργεία, για μια ακόμη φορά, στην βάση των “δικών μας παιδιών”. Διαβόητο παράδειγμα ο διορισμός και η ταχεία ανέλιξη του εξαδέλφου του Πρωθυπουργού, αλλά όχι λιγότερο σημαντικοί οι διορισμοί σε θέσεις συμβούλων, Γενικών Γραμματέων και Προέδρων Οργανισμών, ατόμων με οφθαλμοφανείς διασυνδέσεις στο κυβερνητικό στρατόπεδο.

Read moreΤα δικά μας παιδιά: η υποκριτική μας σχέση με την διαφθορά

Μικρό περί πόθεν έσχες

Ως γνωστόν, εδώ στην Ελλάδα είμαστε πολύ αυστηροί με την διαφθορά.

Σύμφωνα λοιπόν με το άρ. 6 Ν. 3213/2003 περί πόθεν έσχες, όπως ισχύει:

1. Υπόχρεος σε δήλωση που παραλείπει να υποβάλλει δήλωση ή υποβάλλει ανακριβή ή ελλιπή δήλωση τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον δύο (2) ετών και με χρηματική ποινή από δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ έως πεντακόσιες χιλιάδες (500.000) ευρώ.

2. Ο υπαίτιος των παραπάνω πράξεων τιμωρείται με κάθειρξη μέχρι δέκα (10) ετών και με χρηματική ποινή από είκοσι χιλιάδες (20.000) ευρώ έως ένα εκατομμύριο (1.000.000) ευρώ, αν η συνολική αξία της αποκρυπτόμενης περιουσίας του ιδίου και των λοιπών προσώπων για τα οποία αυτός οφείλει να υποβάλει δήλωση υπερβαίνει συνολικά το ποσό των τριακοσίων (300.000) χιλιάδων ευρώ, ανεξαρτήτως αν η απόκρυψη επιχειρείται με τη μη υποβολή δήλωσης ή την υποβολή ελλιπούς ή ανακριβούς δήλωσης.

3. Αν οι πράξεις της παραγράφου 1 τελέστηκαν από αμέλεια, επιβάλλεται χρηματική ποινή από δέκα χιλιάδες (10.000) ευρώ έως εκατό χιλιάδες (100.000) ευρώ. Όμως το δικαστικό συμβούλιο ή το δικαστήριο, εκτιμώντας ελεύθερα όλες τις περιστάσεις, μπορεί να κρίνει τις πράξεις αυτές ατιμώρητες.

Read moreΜικρό περί πόθεν έσχες

Κακοδιαχειριση ή διαφθορα: γιατι μπαμπα ειναι αδεια τα ταμεια?

Βρηκα λιγο χρονο αυτες τις μερες και ξεθαβω καποια παλια κειμενα που δεν καταφερα να δημοσιευσω ποτε, αλλα νομιζω οτι ισως εχουν ακομα ενδιαφερον. Παρακαλω συγχωρεστε τυχον χρονικες αναντιστοιχιες στα κειμενα.

Η δημοφιλης κραυγη “φερτε πισω τα κλεμμενα” αποτελει μεν ενα δικαιο αιτημα που θα επρεπε να εχει ικανοποιηθει, αλλα δυστυχως ειναι συχνα εκτος θεματος. Γιατι σε πολλες περιπτωσεις δεν τα φαγαμε, μαζι ή χωρια, απλα τα πεταξαμε στα σκουπιδια. Και εκει ουτε υπευθυνος υπαρχει να λυντσαρουμε, ουτε κλεμμενα να παρουμε πισω.

Διαβασα τις προαλλες στην διαδικτυακη Ελευθεροτυπια την εξης ατακα:

Τα λεφτά των Ταμείων τα έφαγαν οι συνταξιούχοι ή οι κυβερνήτες τους;

Η υπονοια ειναι οτι οι συνταξιουχοι δεν μπορουν με κανενα τροπο να φανε τα λεφτα του ταμειου τους, αρα φταινε αυτοματως οι διεφθαρμενοι διοικητες. Με την αγνοια, ελλειψη κρισης και τον λαϊκισμο που τεινει να γινει σημα κατατεθεν της Ε, εκφραζεται μια σκεψη που ισως σε διαφορετικες μορφες υπαρχει στο μυαλο πολλων.

Ποιος φταιει για τα δημοσιονομικα ελλειμματα αν οχι οι διεφθαρμενοι πολιτικοι?
Ποιος φταιει που η Ελλαδα δεν αναπτυσσεται, αν οχι οι διεφθαρμενοι πολιτικοι?
Ποιος φταιει που τα ασφαλιστικα ταμεια ειναι αδεια, αν οχι οι διεφθαρμενοι διαχειριστες?

Δεν ειναι σκοπος μου να εξηγησω εδω ολο το δημοσιονομικο προβλημα της Ελλαδας και να αναλυσω για τι ποσοστο ευθυνονται υπερτιμολογησεις εργων και η ευθεια υπεξαιρεση κρατικων κεφαλαιων. Αλλωστε, οπως σε τοσα αλλα ζητηματα στην Ελλαδα, υπαρχει ελλειψη σκληρων στοιχειων. Δεν εχουμε ικανοποιητικα διαφανη και πληρη στοιχεια ουτε καν για τον επισημο προϋπολογισμο, ποσο μαλλον για να αποτυπωσουμε το πληρες μεγεθος της διαφθορας και των παραβιασεων του προϋπολογισμου.

Θα ηθελα ομως να σημειωσω την τεραστια ζημια που κανει η κακοδιαχειριση των πορων μας, λογω ελλιπων ικανοτητων και ενδιαφεροντος των διοικητικων ομαδων και του στελεχιακου δυναμικου, οπως βεβαια και αδυναμιων του νομοθετικου πλαισιου. Θα το πω απλα: Ακομα και απολυτα τιμιοι να ηταν ολοι οι εργαζομενοι στο ευρυτερο δημοσιο, τα ταμεια της Ελλαδας θα ηταν αδεια.

Read moreΚακοδιαχειριση ή διαφθορα: γιατι μπαμπα ειναι αδεια τα ταμεια?

Η διαφθορά στην Ελλάδα: Μαθήματα από το σκάνδαλο Blagojevich στις ΗΠΑ

Τελευταία οι πορείες διαμαρτυρίας για το θάνατο του μαθητή Αλέξη Γρηγορόπουλου εμφανίζονται ως γενικότερη εξέγερση ενάντια στη διαφθορά. Το ότι η διαφθορά στην Ελλάδα είναι σημαντικό πρόβλημα επιβεβαιώνεται από το Corruption Perception Index που εκδίδει ο ανεξάρτητος οργανισμός Transparency International, ο οποίος μας κατατάσει στην 57η  θέση, πίσω από χώρες όπως η Ιορδανία, η Κόστα Ρίκα, η Σλοβακία, και η Νότιος Αφρική. Η Ελλάδα ολίσθησε σε αυτή τη θέση από τη 49η που κατείχε το 2004, κατά τη θητεία μιας κυβέρνησης που ήρθε στην εξουσία με αποστολή να πατάξει τη διαφθορά. Βέβαια, για να αποδώσουμε τα εύσημα εκεί που πρέπει, ο δείκτης διαφθοράς για την Ελλάδα βελτιώθηκε από το 4.3 το 2004 στο 4.7 το 2008 (υψηλότερος δείκτης σημαίνει λιγότερη διαφθορά). Η βελτίωση αυτή όμως ήταν οριακή. Έτσι, χώρες κυρίως του πρώην ανατολικού μπλοκ όπως η Λετονία και η Σλοβακία που κατάφεραν να περιορίσουν σημαντικά τη διαφθορά κατά τα τέσσερα τελευταία χρόνια μας ξεπέρασαν στη γενική κατάταξη.  

Για να μην αισθανόμαστε μοναξιά, στις ΗΠΑ αποκαλύφθηκε πρόσφατα η προσπάθεια του Κυβερνήτη του Ιλλινόι, Rod Blagojevich, να διορίσει στη θέση του Ιλλινόι στην Ομοσπονδιακή Γερουσία που άδειασε όταν ο Ομπάμα παραιτήθηκε για να αναλάβει τα καθήκοντα του Προέδρου, αυτόν που θα του έδινε το υψηλότερο αντάλλαγμα. Αν καταδικαστεί, ο Blagojevich θα συναντήσει στη φυλακή τον πρώην κυβερνήτη του Ιλλινόι, George Ryan, ο οποίος σε ηλικία 73 ετών άρχισε να εκτίει επταετή ποινή κάθειρξης για διαφθορά. Ωστόσο, αν και οι ΗΠΑ είναι κράτος μεταναστών πολλοί εκ΄ των οποίων προέρχονται από χώρες με υψηλή διαφθορά όπως η Σερβία, η Ιταλία, η Ελλάδα, και χώρες της Λατινικής Αμερικής, βρίσκονται αρκετά υψηλά, στην 18η θέση της κατάταξης με βάση το δείκτη. Άρα δε μπορεί κανείς να επικαλεστεί πολιτιστικούς λόγους για να εξηγήσει τις καλύτερες επιδόσεις τους, όπως θα μπορούσε ίσως να κάνει προκειμένου να εξηγήσει γιατί οι Σκανδιναβικές χώρες είναι οι πιο αδιάφθορες. Στις παραγράφους που ακολουθούν θα υποστηρίξω ότι αυτό που διαφοροποιεί τις ΗΠΑ από την Ελλάδα στο ζήτημα της διαφθοράς είναι το θεσμικό πλαίσιο. Επιπλέον, θα εξηγήσω γιατί η απουσία των θεσμικών αλλαγών που είναι απαραίτητες για την πάταξη της διαφθοράς στην Ελλάδα οφείλεται στο εκπαιδευτικό σύστημα, το οποίο με τον τρόπο που λειτουργεί παράγει διαδηλωτές που στρέφονται στην εύκολη λύση της γενικής διαμαρτυρίας, αλλά στερούνται των ικανοτήτων και γνώσεων που είναι απαραίτητες για να συνεισφέρουν στην ποιοτική αναβάθμιση του δημοκρατικού, παρά τα προβλήματά του, Ελληνικού κράτους.  

Read moreΗ διαφθορά στην Ελλάδα: Μαθήματα από το σκάνδαλο Blagojevich στις ΗΠΑ

Διαφθορα, μια ενδημικη αρρωστια στην Ελλαδα με βαριες επιπτωσεις

Το κρατος των Ελληνων ξεπηδησε πριν απο σχεδον 200 χρονια απο την οθωμανικη αυτοκρατορια. Ακομα ομως δεν λεει να ξεφορτωθει τα οθωμανικα ελαττωματα. Ειναι η διαφθορα μεσα στο αιμα μας?

Το σκανδαλο της Ζημενς ειναι επικαιρο, αλλα ακριβως νεο δεν ειναι. Καθε ατομο που εχει ζησει στην Ελλαδα εστω λιγο καιρο ξερει οτι αυτη η χωρα βασανιζεται απο εκτεταμενη διαφθορα. Στους παλιοτερους κατοικους μερικες περιπτωσεις δεν φαινονται καν σαν διαφθορα αλλα σαν απλη συνηθισμενη ρουτινα. Φακελακι στον γιατρο, λαδωμα στην πολεοδομια, μιζα για να κερδισεις μια συμβαση, βυσμα για να κανεις θητεια στην Νεα Μακρη, μεσο για να πιασεις δουλεια στο ευρυ δημοσιο, ενα δωρακι στους εξεταστες για αδεια οδηγησης. Το λεξιλογιο της διαφθορας ειναι πλουσιο και δυστυχως οι λεξεις μας ειναι τομερα οικειες, δεν προκαλουν πια καμμια εντυπωση.

Και πως να μας κανει εντυπωση η διαφθορα, οταν το μεσο ατομο που γεννηθηκε στην Ελλαδα εχει εμπλακει σε καταστασεις διαφθορας 5-6 φορες πριν κλεισει τα 30! Για εναν Γερμανο θα ηταν αδιανοητο να του ζητηθουν χρηματα για να παρει αδεια οδηγησης. Μιλαμε για μια αδεια που σου επιτρεπει να οδηγεις οχηματα 2 τονων και 450 ιππων, ειναι δυνατον ενας εξεταστης να ειναι τοσο ανευθυνος που να την δινει με ανταλλαγμα 100-200 ψωροευρουλακια? Κιομως στην Ελλαδα ειναι απλα κοινος τοπος, το να πεις οτι λαδωσες για διπλωμα δεν θα φανει περιεργο σε κανεναν.*

Με βαζει σε σκεψεις το ζητημα και ειδικα η συγκριση με αλλους λαους, ηθη και εθιμα. Η διαφθορα ανηκει στους παραγοντες που επηρεαζουν καθοριστικα την μακροπροθεσμη οικονομικη και κοινωνικη αναπτυξη μιας χωρας. Και ενω ο αυτοκινητοδρομοι σε μια χωρα μπορει να βελτιωθουν με απλες επενδυσεις, το εκπαιδευτικο επιπεδο μπορει να ανεβει ανοιγοντας 100 σχολεια και ΑΕΙ, η διαφθορα δεν μπορει να μειωθει αν δεν το θελει η κοινωνια. Ειναι απο τα χαρακτηριστικα που ειναι βαθια τυπωμενα στην κυριαρχη κουλτουρα μιας χωρας και φαινεται να αλλαζει με παρα πολυ αργο ρυθμο. Πιθανολογω οτι αν η Ελλαδα δεν ξεφορτωθει την απαισια κουλτουρα ανοχης στην διαφθορα σε 30-40 χρονια θα εχει μεινει πολυ πισω απο φτωχες πλην τιμες χωρες οπως η Σλοβενια, Εσθονια κτλ Σε τι διαφερουμε απο αυτες τις χωρες?

Read moreΔιαφθορα, μια ενδημικη αρρωστια στην Ελλαδα με βαριες επιπτωσεις

Αμαλια και Φακελακια

Η υποθεση μιας νεας γυναικας που περιεγραφε καθημερινα τα προβληματα της με το ελληνικο συστημα υγειας συγκινησε πολλους.

Η αρρωστια της μπορει να ηταν ανιατη, η ταλαιπωρια της ομως δεν ηταν αναποφευκτη. Το ελληνικο κρατος για μια ακομη φορα εδειξε πως μπορει να ταλαιπωρει τους πολιτες του χωρις λογο. Η γραφειοκρατια και παρεοκρατια που κυριαρχει στο δημοσιο δεν μας ριχνει απλα την ευημερια, καταρρακωνει το επιπεδο ζωης και εξευτελιζει ατομα σαν την Αμαλια που αξιζουν κατι καλυτερο.

Ας αναπαυθει αυτη η γυναικα εν ειρηνη, ελπιζω οτι εχει απαλλαγει απο τα βασανα της οπου κιαν ειναι. Ας ελπισουμε ομως να εφερε εστω μια μικρη αλλαγη στο συστημα το οποιο την βασανισε.

Ισως αυτη η περιπτωση γινει μια ευκαιρια για τους βολεμενους τυρρανισκους* στις δημοσιες υπηρεσιες να καταλαβουν οτι δεν παει αλλο με την τυπολατρεια τους, την ελλειψη στοιχειωδους οργανωσης, την αδιαφορια και την ραθυμια τους. Αμφιβαλλω ομως. Αυτο που περιμενω ειναι να αλλαξουμε εμεις οι ιδιοι σταση.

Read moreΑμαλια και Φακελακια