Η Ελλαδα επι τροϊκας: εθνικη κυριαρχια και ατοπος νομικιστικος φορμαλισμος

Σε μια σειρα αρθρων θελω να εξετασω ποικιλα επιχειρηματα που ακουγονται σχετικα με την συνεργασια της Ελλαδας με διεθνεις οργανισμους για την αποφυγη μιας χρεοκοπιας του ελληνικου δημοσιου. Επιγραμματικα, θελω να μελετησω την πραγματικη και ουσιαστικη αξια του Μνημονιου για την Ελλαδα

Τι εστι εθνικη κυριαρχια και γιατι πρεπει να ενδιαφερομαστε για αυτην?

Οπως το καταλαβαινω, στα πλαισια της συζητησης για την σχεση της Ελλαδας με το ΔΝΤ, την ΕΕ και την ΕΚΤ (τους τρεις οργανισμους που αποτελουν την τροϊκα δηλαδη) μιλαμε για κατι σαν εθνικη αυτονομια. Μελετουμε δηλαδη τη δυνατοτητα μιας χωρας (εθνους?) να αποφασιζει για τον εαυτο της, χωρις εξωγενεις περιορισμους.

Βρισκω οτι η συνεργασια της Ελλαδας με την τροϊκα δεν βλαπτει πραγματικα την εθνικη μας αυτονομια, ακομα λιγοτερο δε την αυτονομια των πολιτων.

Ξεκινω με το δευτερο. Δεν με ενδιαφερει τοσο η εθνικη αυτονομια, οσο η ατομικη αυτονομια. Ιδανικο για μενα ειναι καθε ανθρωπος να μπορει να εκπληρωνει τους στοχους της ζωης του ελευθερος και απερισπαστος. Η αυξημενη εθνικη αυτονομια μπορει να ενισχυει την ατομικη αυτονομια για πολλους πολιτες (οπως εκανε η επανασταση του 1821 για τους περισσοτερους Ελληνες Ορθοδοξους) μπορει και να την εμποδιζει (οπως εκανε η ιδια επανασταση για μουσουλμανους που κατοικουσαν στις εξεγερμενες περιοχες). Σε μερικες περιπτωσεις η προστασια της εθνικης κυριαρχιας/αυτονομιας μπορει να σημαινει βαρια καταπατηση της ατομικης, βλεπε ας πουμε την Λιβυη υπο τον Κανταφι.

Read moreΗ Ελλαδα επι τροϊκας: εθνικη κυριαρχια και ατοπος νομικιστικος φορμαλισμος

Περικοπη δημοσιων δαπανων σε Αγγλια και Ελλαδα: παρομοια λιτοτητα, διαφορετικες αντιδρασεις

Με μεγαλες πορειες να ταραζουν την ησυχη ζωη του Λονδινου, πολλοι Ελληνες βλεπουν στα αγγλικα προβληματα μια αφεση των αμαρτιων μας. Που αρχιζουν και που τελειωνουν οι ομοιοτητες μεταξυ των δυο κρατων?

Οποιοσδηποτε εχει δουλεψει ποτε με λεφτα που δεν του ανηκουν το ξερει σιγουρα: οσο πιο πολλα σου δινουν, τοσο ευκολοτερα ξοδευεις. Δεν θα αρνηθω οτι και γω ο ιδιος πεφτω σε αυτην την αμαρτια. Απο τοτε που οι εργοδοτες μου πληρωνουν τα ταξιδια μου, τα εξοδα μου ανεβαινουν σταθερα. Λιγο ακριβοτερες πτησεις, πιο ευκολα ταξι απο το αερδρομιο, λιγο κεντρικοτερο ξενοδοχειο, καπως λιγοτερο προσεκτικος στο εστιατοριο.

Οι μεγαλοι οργανισμοι εχουν μια εμφυτη ταση προς την σπατάλη. Δινουν πορους προς διαχειριση σε ατομα που δεν κοπτονται και ιδιαιτερα για το συμφερον του οργανισμου. Αν ο οργανισμος αποτυχει εντελως, θα πρεπει να μπουν σε κοπο να βρουν αλλη δουλεια. Αν ο οργανισμος παει εξαιρετικα καλα, θα εχουν ισως μια μικρη αυξηση μισθου. Μεταξυ των δυο ακρων, η επιτυχια ή η αποτυχια του οργανισμου ελαχιστα τους αγγιζουν. Τα αποκλινοντα συμφεροντα διαχειριστων και ιδιοκτητων προκαλουν σημαντικα προβληματα στον ιδιωτικο τομεα και ολοκληροι επιστημονικοι υποκλαδοι ασχολουνται με την αναζητηση λυσεων. Αλλα πουθενα δεν ειναι εντυπωσιακοτερο το προβλημα της διαχειριστικης σπαταλης εξαιτιας κακων κινητρων απο τον δημοσιο τομεα.

Read moreΠερικοπη δημοσιων δαπανων σε Αγγλια και Ελλαδα: παρομοια λιτοτητα, διαφορετικες αντιδρασεις

H χώρα Ποτέμκιν

Τα χωριά Ποτέμκιν ήταν ψεύδο-μεγαλοπρεπή χωριά που έστησε στο άρπα κόλλα ο Στρατηγός Ποτέμκιν στην Κριμαία προκειμένου να εντυπωσιάσει την Τσαρίνα Αικατερίνη Β’ κατά την επιθεώρηση της στη νεοκατακτηθείσα περιοχή και έτσι να ανεβάσει τις μετοχές του, δείχνοντας της τι πολιτισμένη περιοχή κατάφερε να κατακτήσει.

Μια παρόμοια κατάσταση επικράτησε στην Ελλάδα της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα.

Ήταν η εποχή όπου έβλεπες καθημερινές πρωί 40άρηδες σαν τα κρύα τα νερά να πίνουν φραπέ με τους financial times στο ένα χέρι και τον Πρωταθλητή στο άλλο. Στο κινητό την μια πούλαγαν μετοχές και έκλειναν διαστημικά deal στο Χονγκ-Κονγκ, την άλλη έδιναν παραγγελιά στην μάνα τους τι να φάνε το μεσημέρι. Ήταν η εποχή που οι έλληνες φοιτητές στο εξωτερικό είχαν τριπλάσιο budget από όλους τους άλλους. Το παιδί του σουηδού γιατρού έβγαζε την χρονιά με ένα ζευγάρι αθλητικά, το παιδί του έλληνα δημοσίου υπαλλήλου δεν φόραγε τα ίδια prada πάνω από 6μήνο. Τυπικοί αμόρφωτοι βαλκάνιοι καταφερτζήδες

Read moreH χώρα Ποτέμκιν

Η Μεγάλη Προσαρμογή

(δημοσιεύτηκε στο Βήμα Ιδεών 2 Οκτ. 2010)

Αρίστος Δοξιάδης

Για να ξαναμπεί η οικονομία σε τροχιά σταθερής ανάπτυξης, μισό με ένα εκατομμύριο άνθρωποι θα πρέπει να αλλάξουν δουλειά – το 10% με 20% του εργατικού δυναμικού. Δεν αρκεί να δουλεύουν πιο παραγωγικά, πιο έντιμα, πιο έξυπνα, πιο πολύ. Πρέπει να δουλεύουν σε άλλο αντικείμενο. Οι δουλειές που αναγκαστικά θα χαθούν θα είναι στους διεθνώς ‘μη-εμπορεύσιμους’ κλάδους (non-tradable), αυτούς που εξυπηρετούν αποκλειστικά τους κατοίκους της χώρας και δεν υπόκεινται σε διεθνή ανταγωνισμό: π.χ. λιανικό εμπόριο, δικηγόροι, δημόσια διοίκηση, κατασκευές στα αστικά κεντρα.  Οι νέες δουλειές θα πρέπει να είναι στους ‘εμπορεύσιμους΄ κλάδους: γεωργία, μεταποίηση, τουρισμός και άλλες εξωστρεφείς υπηρεσίες, εμπορεύσιμη τεχνολογία, προσφορά κατοικίας για ξένους.

Ποιοί και πώς θα δημιουργήσουν τις νέες δουλειές; Ας μην περιμένουμε πολλά από τις μεγάλες και οργανωμένες επιχειρήσεις. Λιγότερο από 400 χιλιάδες εργαζόμενοι (το 8% του εργατικού δυναμικού) απασχολείται σε εταιρίες με πάνω από 250 απασχολούμενους, και   πολλοί από αυτούς είναι είναι σε μη-εμπορεύσιμους κλάδους. Στην καλύτερη δυνατή περίπτωση οι μεγάλες εταιρίες, υφιστάμενες και νέες, μπορούν να προσθέσουν άλλες 100 χιλιάδες θέσεις εργασίας σε πέντε με δέκα χρόνια.

Read moreΗ Μεγάλη Προσαρμογή

Η αρχη του τελους της νικοτινοπληκτης Ελλαδας?

Επιτελους, ξεκιναει σημερα καθολικη απαγορευση του καπνισματος σε δημοσιους χωρους. Τα επιχειρηματα υπερ τα εχουμε δωσει συστηματικα και εκει μπορει να βρει κανεις απαντησεις στα περισσοτερα επιχειρηματα, σοβαρα ή σαχλα, που διατυπωνονται κατα της απαγορευσης.

Θα αφιερωσω ομως μια παρεκβαση δυο γραμμων να εκφρασω την απορια μου για ατομα, που εν μερει εμπνεομενοι απο αντιαμερικανικα αντιμεταρρυθμιστικα αντιφιλελευθερα (?) αισθηματα, θεωρουν την απαγορευση μια επιθεση στον παλιο καλο τροπο ζωης τους, αλλα την ιδια στιγμη δηλωνουν οτι “αν η αγορα πραγματικα ηθελε μη καπνιστικα μπαρ και χωρους διασκεδασης, τοτε οι επιχειρηματιες θα τα εφτιαχναν”. Αποριας αξιο, πως συμβιβαζεται να ειναι κανεις κατα των μεταρρυθμισεων προς μια πιο ελευθερη αγορα και κοινωνια, αλλα να αρθρωνει ενα οφθαλμοφανως σαχλο επιχειρημα (βλ μια καταρριψη εδω) που και Ταλιμπαν της ελευθερης αγορας δυσκολευονται να πιστεψουν.

Τελοσπαντων, λογικη βρισκω την μειωση των προστιμων που ανακοινωθηκε με προειδοποιηση οτι θα εφαρμοζονται αυστηρα, στα πλαισια της αντεγκληματικης λογικης ήπια-ανελεητα. Ελπιζω να εφαρμοστει καλα στην πραξη. Η συνεχης ανακοινωση νομων χωρις προβλεψεις για την τηρηση τους, δεν βλαπτει μονο το συγκεκριμενο αγαθο που προστατευει ο νομος, βλαπτει και την γενικη αισθηση ευνομιας και σεβασμου στο κρατος που πρεπει να αποκτησουμε σε αυτην την χωρα.

Διακινδυνευω καποιες ερασιτεχνικες προβλεψεις

Read moreΗ αρχη του τελους της νικοτινοπληκτης Ελλαδας?

Φορτηγα δημοσιας χρησης, αισθημα δικαιου και ατομικη ευθυνη

Αν υπαρχει ενα τραγουδι που μπορει να χαρακτηρισει την συμπεριφορα πολλων Ελληνων κατα την κριση ειναι το Wasn’t Me του Shaggy. Επι δεκαετιες ως ψηφοφοροι ανεχομασταν την συνεχη χρεωση του δημοσιου, ως συνταξιουχοι παιρναμε συνταξεις πολυ πανω απο τις εισφορες που πληρωναμε, οδηγουσαμε σε δρομους που ειχαν χρηματοδοτηθει με χρεος, ως δημοσιοι υπαλληλοι παιρναμε αυξησεις που δεν ειχαν καμμια αντιστοιχια με την παραγωγικοτητα μας. Αλλα οταν εφτασε η μερα της κρισης, αυτο που βγηκε ευκολα απο το στομα τοσων Ελληνων ηταν: Τι φταιω εγω? Δεν το κανα εγω!

Δεν θελω να συζητησω το ζητημα του χρεους εδω, αλλα να δειξω οτι η ιδια ανακλαστικη συμπεριφορα αποποιησης ευθυνης και ενστικτωδους αδιαφοριας για το κοινο καλο φαινεται να βασιλευει πολυ γενικοτερα. Με το που ζοριζονται, ψαχνουν τον ευκολο δρομο. Και αν τους μιλησεις για υποχρεωσεις? Δεν ημουν εγω, δεν φταιω εγω, να καει το Συμπαν, δεν ειναι δικο μου προβλημα.

Εχουμε επιχειρηματολογησει εκτενως γιατι τα κλειστα επαγγελματα πρεπει να ανοιξουν. Ακουγεται (αν και ειναι δυσκολο να βρεις αξιοπιστα στοιχεια με αυτο το κρατος) οτι ο αριθμος αδειων για φορτηγα δημοσιας χρησης εχει μεινει στο ιδιο επιπεδο επι δεκαετιες, παρα την αλματωδη αυξηση του ΑΕΠ και του μεταφορικου εργου. Δεν ειναι περιεργο οτι η τιμη της αδειας εχει εκτοξευθει, δηλωνοντας ευθεως το υψος των ολιγοπωλιακων κερδων που βγαζει ο κατοχος της. Ειναι λοιπον προφανες οτι η εισοδος νεων παικτων στην αγορα ειναι απαραιτητη, για να πεσουν οι τιμες και να εχουμε καλυτερες μεταφορικες υπηρεσιες.*

Στην διαδικασια για αυξηση των αδειων και απελευθερωση της αγορας οι ιδιοκτητες των φορτηγων αντιδρουν, συχνα με ακραιο και ακαλαισθητο τροπο. Δυστυχως μετα απο τοσα χρονια μεταρρυθμισεων στην Ελλαδα, δεν περιμενα κατι πολυ διαφορετικο. Αυτο που με απαγοητευσε ομως ειναι η συμπεριφορα πολλων πολιτων, που ζητουν απελευθερωση χωρις καμμια απολυτως προνοια για τα δικαιωματα των σημερινων ιδιοκτητων. Η ιδια αντικοινωνικη συμπεριφορα και ελλειψη ευαισθησιας για την οποια μπορει να κατηγορησει κανεις οσους εκβιαζουν ολη την χωρα για να διατηρησουν αδικα προνομια, φαινεται να εκδηλωνεται ενιοτε και απο τα εως τωρα θυματα της αναισθησιας.

Read moreΦορτηγα δημοσιας χρησης, αισθημα δικαιου και ατομικη ευθυνη

Τι φταιει για την ερασιτεχνικη και ανεμπνευστη διοικηση επιχειρησεων στην Ελλαδα

Η κακη διοικηση στην Ελλαδα δεν ειναι προνομιο του δημοσιου τομεα. Απο σειρα μελετων προκυπτει οτι οι ελληνικες επιχειρησεις γενικα δεν εχουν καλη και αποτελεσματικη οργανωση και διοικηση. Εχουμε ενα γενικο ελληνικο ελαττωμα ή φταιει κατι στο ελληνικο θεσμικο πλαισιο?

Συχνα ακους απο υπαλληλους στην Ελλαδα οτι δουλευουν πολυ σκληρα αλλα οι κοποι τους βγαινουν ακαρποι εξαιτιας της ανικανοτητας της διοικησης των οργανισμων στους οποιους δουλευουν. Σε ενα εξαιρετικο πεηπερ, “Why Do Management Practices Differ across Firms and Countries?” (πδφ) στο Journal of Economic Perspectives, οι Μπλουμ και Βαν Ρηνεν συνοψιζουν την ερευνα στο θεμα των πρακτικων διοικησης και ποσο επηρεαζουν την παραγωγικοτητα των επιχειρησεων.

Το πρωτο αποτελεσμα ειναι συντριπτικο: η διοικηση του ελληνικου επιχειρειν εχει την χειροτερη αξιολογηση αναμεσα σε ενα ευρυ δειγμα χωρών, κατω απο την Ινδια ακομα και απο χωρες που πριν λιγα χρονια δεν ειχαν ιδιωτικες επιχειρησεις, οπως η Πολωνια και η Κινα.

Read moreΤι φταιει για την ερασιτεχνικη και ανεμπνευστη διοικηση επιχειρησεων στην Ελλαδα