Φταινε οι τεμπεληδες Ελληνες? Παραγωγικοτητα και αξιοκρατια

Εδω και αρκετο καιρο, χαρη στο κυμα ομφαλοσκοπησης που εφερε η κριση, εχει γινει αγαπημενη στατιστικη στον δημοσιο διαλογο αυτη που λεει οτι οι Ελληνες δουλευουν περισσοτερο απο πολλους Ευρωπαιους. Λογικο ειναι ενα τετοιο μιμηδιο να διαδιδεται γρηγορα σε αρκετους Ελληνες, που διψανε να δειξουν οτι δεν φταιει η διαβοητη αλλα πολυαμφισβητουμενη μεσογειακη ραθυμια για τα οικονομικα μας προβληματα.

Πιο προσφατα και εν μερει ως απαντηση εχει αρχισει να κυκλοφορει το γεγονος οτι οι Ελλαδιτες μπορει να δουλευουν πολλες ωρες, αλλα δεν παραγουν πολλα σε αυτες τις ωρες. Οπως εχουμε εξηγησει και αναλυτικα παλιοτερα, η παραγωγικοτητα της εργασιας στην Ελλαδα ειναι απο τις χαμηλοτερες στην Δυση. Καποιοι σχολιαστες συναγουν απο αυτο το γεγονος οτι ισως τελικα φταιει η τεμπελια μας, δουλευουμε πολυ στα χαρτια, αλλα παλι τιποτα δεν κανουμε.

Η τεμπελια ειναι γενικα προβληματικη εννοια, δυσκολα μετριεται σε πολυπλοκα μη-ντετερμινιστικα οικονομικα περιβαλλοντα, οταν δεν ξερουμε τι ποσοστο ικανοτητων, τυχης ή σκληρης δουλειας χρειαζεται για ενα καλο αποτελεσμα. Σιγουρα, οσο πολυπλοκο και να ειναι το συστημα, οι επιλογες μας επηρεαζουν την παραγωγικοτητα μας. Αν δουλεψουμε περισσοτερο, πιθανοτατα θα παραξουμε περισσοτερο. Αυτο ομως που θελω να τονισω ειναι οτι δεν φταινε (νομιζω) τοσο οι καθμερινες μικρο-επιλογες των Ελληνων οσο οι μεγαλες πολιτικες επιλογες. Το θεμα δεν ειναι τοσο ποσους καφεδες πινει ο ιδιωτικος υπαλληλος Γιαννης Κανονικοπουλος στην δουλεια και ποση ωρα παιζει πασιεντζα, αλλα κατα ποσον εχουμε ενα περιβαλλον που η δουλεια του απο την μια αποδιδει το αποτελεσμα που επιδιωκει ο ιδιος, και απο την αλλη πιανει τοπο στην επιχειρηση, στην αγορα και στην κοινωνια. Ξερει ο Γιαννης να παρει 5 βιδες και γραναζια και να φτιαξει ενα ρολοϊ? Οταν το φτιαχνει, η επιχειρηση ξερει να το πουλαει χωρις να μπαινει μεσα? Το κρατος επιτρεπει στην επιχειρηση να προοδευει χωρις υπερβολικα φορολογικα και γραφειοκρατικα βαρη?

Οι επιλογες που καναμε τις τελευταιες δεκαετιες ειναι συνηθως επιβαρυντικες τοσο για τους μεμονωμενους εργαζομενους, οσο και για την λειτουργια των επιχειρησεων. Εχουμε αποφασισει να επιβαρυνουμε τις μεγαλες επιχειρησεις με χιλιους τροπους, να μην αφηνουμε κακες επιχειρησεις να φυγουν απο την αγορα αφηνoντας χωρο για τις καλες, δημιουργησαμε ενα επιεικως μετριο συστημα εκπαιδευσης κτλ

Αυτο που μας λειπει νομιζω για να αυξησουμε την παραγωγικοτητα μας ειναι σε η ολα τα επιπεδα αξιοκρατια με την πραγματικη εννοια. Αξιοκρατια δεν σημαινει να πεταμε ολους τους νεους Ελληνες στις ιδιες εξετασεις παπαγαλιας της πλακας, ουτε να δινουμε μορια σε οποιον εχει πτυχιο οποιουδηποτε πανεπιστημιου και να τον στριμωχνουμε σε μια δουλεια χωρις νοημα. Αξιοκρατια σημαινει να παιρνουμε τους καλυτερους απο μας και να τους δινουμε περιθωριο να οργανωσουν την παραγωγη αγαθων και υπηρεσιων στην χωρα.

Εδω εχουμε μια βασικη ενοραση που αποκταει κανεις αν παρατηρησει προσεκτικα χωρες υψηλοτατης παραγωγικοτητας οπως οι ΗΠΑ. Η Αμερικη δεν ειναι τερας παραγωγικοτητας επειδη ολα τα ατομα που δουλευουν στο Ουωλ Μαρτ ειναι εκπαιδευμενα στο ΜΙΤ, αλλα επειδη οι διοικητες του ΟυωλΜαρτ ειναι, και η γνωση και δουλεια τους εφαρμοζεται σε χιλιαδες καταστηματα, ετσι ωστε να μην χρειαζεται καθε υπαλληλος να ειναι διανοια.* Τα βασικα στοιχεια εδω ειναι:

α) υπαρχουν κορυφαια ιδρυματα εκπαιδευσης ταλεντων

β) τα καλα εκπαιδευμενα ταλεντα βρισκουν δουλεια σε καλες επιχειρησεις

γ) οι καλες επιχειρησεις κυριαρχουν γρηγορα, εκτοπιζοντας τις οχι τοσο καλες, κατι που εξασφαλιζει οτι οι καλες μεθοδοι διοικησης εξαπλωνονται γρηγορα, εκτοπιζοντας τις κακες

Ισχυριζομαι οτι μερικες δεκαετιες κακως ενοοουμενου εξισωτισμου εχουν διαλυσει αυτο το συστημα αυξησης της παραγωγικοτητας και αποτελεσματικοτητας της οικονομιας στην Ελλαδα. Η ιδεα οτι ολοι οι Ελληνες ειναι ακριβως ιδιοι, ασχετως κοπου και ικανοτητων, ολα τα πανεπιστημια ειναι ιδια, ολοι οι ερευνητες ειναι ιδιοι, ολοι οι μαθητες/φοιτητες ειναι ιδιοι, εχει οδηγησει σε μια υπερογκη σπατάλη ταλεντου στο εκπαιδευτικο συστημα. Η παραδοσιακη γεροντοκρατια και γνωριμιοκρατια εχει κανει εξαιρετικα δυσχερη την αξιοποιηση οσων ταλεντων καταφερνουν να μεταβουν απο το σταδιο του υποσχομενου σε κεινο του πραγματικα χρησιμου εργαζομενου. Και οι λιγες επιχειρησεις που εχουν στηριχτει σε πραγματικα καλους εργαζομενους το βρισκουν πρακτικα αδυνατο να εξαπλωθουν** σε μια αγορα πνιγμενη απο δαιδαλωδη γραφειοκρατια, διεφθαρμενους μεγαλο-επιχειρηματιες, μικροεπιχειρησεις που αγνοουν καθε φορολογικο ή διοικητικο νομο με την ανοχη των λαϊκιστων αρχοντων της πολιτειας, συνδικατα και συντεχνιες που αντιστεκονται σε καθε αλλαγη.

*Ισα ισα, θα ελεγα οτι ο μεσος υπαλληλος χαμηλης σταθμης στις ΗΠΑ εχει αρκετα χειροτερη παιδεια απο τον μεσο Ευρωπαιο σε αντιστοιχη θεση εργασιας.
**Χαρακτηριστικο δειγμα προβληματων στην εξαπλωση επιχειρησεων ειναι πως οι περισσοτερες αγορες στην Ελλαδα εχουν μεγαλο δεικτη κατακερματισμου. Για παραδειγμα, στις ΗΠΑ, μια χωρα με μεγεθος ηπειρου, υπαρχουν 2-3 σουπερμαρκετ που μπορεις να βρεις απο ακρη σε ακρη (WalMart, WholeFoods, Trader Joe’s κτλ). Στην Γερμανια των 83 εκατομμυριων ανθρωπων υπαρχουν αντιστοιχα 2-3 αλυσιδες που πλημμυριζουν την χωρα με καταστηματα χαμηλοτατων τιμων (και εξισου χαμηλης αισθητικης, αλλα τελοσπαντων). Η κυριαρχια τους δεν ειναι τυχαια, αυτες οι επιχειρησεις εχουν εξαιρετικα εξελιγμενες διαδικασιες προμηθειων, διαχειρισης καταστηματων και βεβαια γιγαντιαιες οικονομιες κλιμακας. Το αποτελεσμα ειναι οτι εξαπλωνονται με εκρηκτικη ταχυτητα και προσφερουν την υψηλη τους παραγωγικοτητα σε καθε πολιτεια της χωρας. Στην μικρη Ελλαδα εχουμε διαφορετικα σουπερμαρκετ ελληνικης προελευσης να κυριαρχουν στις δυο μεγαλες πολεις της χωρας (Μασουτης στον Βορρα, ΑΒ και Σκλαβενιτης στον Νοτο, διαφορες μικροαλυσιδες ή μικροκαταστηματα σε καθε επιμερους περιοχη) και η εξαπλωση τους ειναι αργη. Εκτος απο την εξαιρετικα απιθανη περιπτωση ολα αυτα τα καταστηματα να εχουν παρομοια τεχνογνωσια και διοικηση, δηλαδη παρομοια παραγωγικοτητα, σε μια ανοιχτη και ελευθερη αγορα θα περιμεναμε να εξαπλωνοντουσαν ταχυτατα οι αλυσιδες με την υψηλοτερη παραγωγικοτητα. Αυτο δεν συμβαινει, εξαιτιας διαφορων διοικητικων αλλα και πολιτισμικων εμποδιων (βλ μανιακη αντιδραση στα μεγαλα εμπορικα κεντρα), με πιθανοτατα σημαντικο κοστος για την οικονομια.

——————
Σχετικα κειμενα:
The Allocation of Talent and U.S. Economic Growth
Μια αποπειρα να μετρησουμε ποσο ανεβαινει το ΑΕΠ μιας χωρας οταν βελτιωνεται η κατανομη των ταλεντων.

18 thoughts on “Φταινε οι τεμπεληδες Ελληνες? Παραγωγικοτητα και αξιοκρατια”

  1. Θα συμφωνήσω στα περισσότερα που αναφέρεις, άλλωστε το ίδιο λέω κι εγώ, στην Ελλάδα το πρόβλημα είναι η οργανωτική δομή και το σύστημα που καταφέρνει και τρώει την παραγωγικότητα, αλλά και που αναγκάζει και τον κόσμο να πάει με τα νερά του γιατί αλλιώς θα αυτοκτονεί με το σταυρό στο χέρι – να διορθώσεις κάτι όταν πας με το σταυρό στο χέρι αποκλείεται, το εγγυάται αυτό η κοινωνική αδράνεια.
    Θα διαφωνήσω κάθετα φυσικά στο ότι συγκέντρωση σε αλυσίδες «που ξέρουν τη δουλειά» είναι η λύση. Πρώτ’ απ’ όλα δεν μπορείς να αποδείξεις ότι τελικά οι αλυσίδες στη Γερμανία, που φέρνεις ως παράδειγμα, δεν είναι αυτό που είναι επειδή οι ιδιοκτήτες τους είχαν τα μέσα να τις κάνουν να μονοπωλούν την αγορά, το οποίο είναι και το πιο πιθανό, αντί της «αποτελεσματικότητας» που διατείνεσαι.
    Δεύτερο, το να είναι κάποιος αποτελεσματικός δεν σημαίνει πως έχει και ως σκοπό να γίνει «γίγαντας». Υπάρχουν και άνθρωποι που θέλουν απλά να κάνουν τη δουλειά τους (σωστά) για να ζήσουν και όχι για να την αυξάνουν καθημερινά. Αυτοί οι άνθρωποι προφανώς και είναι προαπαιτούμενο να έχουν θέση στην αγορά, συνεπώς οι αλυσίδες και οι μεγάλοι οργανισμοί δεν μπορούν να αποτελούν την πανάκεια, το αντίθετο μάλιστα αφού δεν συνάδουν με την τοπική ανάπτυξη και αυτονόμηση.
    Τρίτο, όπως είναι γνωστό, στην πράξη η μαζικοποίηση ρίχνει την ποιότητα και μάλιστα γεωμετρικά! Προφανώς λοιπόν μάλλον δεν είναι η συσσώρευση σε αλυσίδες η απάντηση στην ανάπτυξη, όσο και αν αυτές όντως, λόγω της χρηματικής συσσώρευσης και όχι της όποιας οργανωτικής ικανότητας, είναι ικανές να πληρώσουν περισσότερα για τεχνογνωσία. Εδώ λοιπόν υπάρχει ένα πρόβλημα που προκύπτει από το οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης που έχουμε.

    Reply
    • Στο εξωτερικό είναι πολύ δύσκολο να ισχυριστεί κανείς ότι τα μεγάλα εμπορικά καταστήματα έχουν μονοπώλιο. Αν ίσχυε αυτό οι τιμές θα είχαν ανέβει με την επικράτησή τους, ενώ στην πραγματικότητα έπεσαν. Παρόλα αυτά έχουν μείνει και μικρά μαγαζιά είτε για αυτούς που θέλουν να αγοράσουν κανα-δυο πράγματα είτε για αυτούς που θέλουν πιο εξεζητημένα πράγματα και καλύτερο σέρβις και είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν παραπάνω για αυτό. Άρα υπάρχει ποικιλία για όλα τα γούστα. Επιπλέον, η “γιγάντωση” είναι αποτέλσμα της επιτυχίας. Όταν κάνεις κάτι σωστά η πελατεία σου μεγαλώνει, και αυτό σε κάνει να θέλεις να επεκταθείς. Δεν υποχρεούσαι να το κάνεις, όμως η πλειονότητα των επιτυχημένων αλισίδων ξεκίνησε από μικρή εποχείρηση που κατάφερε να υπερκεράσει τους ανταγωνιστές της είτε σε τιμή είτε σε ποιότητα. Θυμίζει δηλαδή η διαδικασία τη φυσική επιλογή.

      Τέλος όσα έγραψε ο Σωτήρης είναι απλά μια διαπίστωση, μια εξήγηση για ένα φαινόμενο, και όχι μια θέση υπέρ μιας συγκεκριμένης πραγματικότητας ή μοντέλου όπως αναφέρεις. Το πραγματικό ερώτημα είναι το εξής, θέλουμε μια κοινωνία στην οποία οι καταναλωτές επιλέγουν το που θα ψωνίσουν με συνέπεια να πολλαπλασιάζονται οι επιχειρήσεις που τους εξυπηρετούν καλύτερα και να εκλείπουν όσες είναι αναποτελεσματικές, ή μια κοινωνία στην οποία οι έχοντες εξουσία θα υπαγορεύουν στους καταναλωτές που θα ψωνίσουν, με αποτέλεσμα να ανθούν όχι οι αποτελεσματικότεροι αλλά αυτοί που έχουν την εύνοια της εξουσίας? Ο Σωτήρης και εγώ απαντάμε επιλέγοντας το πρώτο. Σε τι διάρθρωση της αγοράς θα οδηγήσει η επιλογή των καταναλωτών δεν μας ενδιαφέρει, αυτό που μας ενδιαφέρει είναι ότι το όποιο αποτέλεσμα θα είναι το καλύτερο δυνατό στο βαθμό που θα αντανακλά τις προτιμήσεις της κοινωνίας και όχι μιας ολιγαρχίας.

      Reply
      • Αυτά πέστα στη ζίμενς!
        Σε παγκόσμιο επίπεδο, μόνο όποιος έχει πίσω του χρήματα για να προβληθεί και να προωθήσει τα προϊόντα του είναι που γιγαντώνεται και τελικά επικρατεί. Η «επιτυχία» είναι πλασματική και αν κάποιος καλύτερος προσπαθήσει να παραβγεί θα τον φάνε λάχανο εκτός και αν έχει χρήματα να υποστηρίξει τον εαυτό του. Η φυσική επιλογή και οι φυσικοί νόμοι δεν έχουν να κάνουν τίποτε με τα ανθρώπινα «επίκτητα» συστήματα, μην τα επικαλείσαι.
        Οι επιλογές των καταναλωτών επιπλέον κατευθύνονται απόλυτα από το όλο σύστημα το οποίο είναι απόλυτα ολιγαρχικό έτσι όπως είναι, για την ακρίβεια σχεδόν μοναρχικό.
        Τα υπόλοιπα είναι απλές θεωρίες για να καθόμαστε να αμπελοφιλοσοφούμε με όμορφα λόγια πάνω από ένα μπουκάλι κρασί. Στην πράξη το χρήμα είναι που φέρνει την «επιτυχία» και την «αναγνώριση».

        Reply
        • Αγαπητέ, καλό είναι να σκεφτείς λίγο πριν γράψεις κάτι. Όπως π.χ. ότι το Ελληνικό σύστημα μοιάζει όχι σε αυτό που εγώ υποστηρίζω αλλά στο ολιγαρχικό σύστημα που προανέφερα. Είναι προφανές ότι ένα σύστημα στο οποίο οι μισοί περίπου εργάζονται στον ευρύτερο δημόσιο τομέα και οι μισοί από τους υπόλοιπους ιδιώτες βασίζονται σε παραγγελίες από το δημόσιο, όπου το κράτος καθορίζει τον αριθμό και την απόσταση των φαρμακείων και τον αριθμό των φορτηγών,όπου χρειάζονται περίπου 60 διαφορετικά δικαιολογητικά για να ξεκινήσει κάποιος μια επιχείρηση, όπου ο εμπορικός σύλλογος καθορίζει ποιες μέρες και ώρες θα έχει κάποιος το μαγαζί του ανοιχτό, όπου η μίζα στον εφοριακό είναι συνήθης πρακτική, όπου επί χρόνια ο καλύτερος τρόπος για να αποκτήσεις σπίτι είναι να κάψεις μια δασική έκταση και να περιμένεις τις εκλογές για να νομιμοποιηθεί το αυθαίρετο είναι ακριβώς το περιβάλλον εκείνο στο οποίο ευδοκιμούν Ζίμενς και Ιντρακομ.

          Ωστόσο δεν είναι όλες οι κοινωνίες έτσι. Καλό είναι να ενημερωθείς πώς ξεκίνησαν εταιρίες σαν την Άμαζον, την Apple, το Starbucks, και γιατί οι δικές μας Φάγε, Folie Folie, Κορρές, κ.α. διαπρέπουν στο εξωτερικό (όχι βέβαια διότι κάποιο μυστηριώδες σύστημα έπεισε τους Αμερικανούς να τρώνε Ελληνικό γιαούρτι). Άνθρωποι που δεν είχαν χρήματα αλλά μια ιδέα για το πώς μπορούν να προσφέρουν στους συνανθρώπους τους ένα καλύτερο προϊόν ή υπηρεσία σε καλύτερη τιμή. Τα χρήματα είναι το αποτέλεσμα της επιτυχίας τους, και όχι το αντίστροφο. Αυτά είναι πραγματικά παραδείγματα, έτσι για να βλέπουμε ποιος αμπελοφιλοσοφεί και ποιος όχι.

          Επίσης καλό θα είναι να διαβάζεις πιο προσεκτικά. Αυτό που έγραψα είναι στο αγοραίο σύστημα η διάρθρωση της παραγωγής εξελίσεται με μια διαδικασία που θυμίζει φυσική επιλογή, δεν είπα ότι είναι φυσική επιλογή. Κάνε πρώτα μια προσεκτική ανάγνωση σε Veblen, Schumpeter, Alchian, Mokyr (ιστορικό βιβλίο με χιλιάδες παραδείγματα), Baumol, Nelson, ακόμα και Μαρξ και τα ξαναλέμε.

          Reply
  2. Κοίταξε να δεις φίλτατε, καλό θα ήταν να βάλεις κι εσύ λίγο το μυαλουδάκι σου να δουλέψει. Η ζίμενς έχει γεμίσει μίζες τον κόσμο ολόκληρο και όχι μόνο την Ελλάδα. Επιπλέον, πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει «ελεύθερη βούληση» στον καταναλωτή, μακάρι αλλά δεν…
    Βλέπεις επειδή στην Αμερική είναι νόμιμη η χρηματοδότηση των πολιτικών από επιχειρήσεις, δεν σημαίνει ότι στην πράξη οι εταιρίες δεν πληρώνουν για να εξυπηρετηθούν τα συμφέροντά τους. Το σίγουρο είναι ότι ο καταναλωτής αλλά και το συνολικό σύστημα χειραγωγείται, δεν αποφασίζει. Να μην ξεχάσω βέβαια ότι οι μίζες της ζίμενς στην Αμερική αποκαλύφθηκαν και όχι στην Ελλάδα!
    Μέχρι στιγμής φυσικά δεν έχεις αποδείξει ότι οι εταιρίες δεν ανεβαίνουν μέσω του χρήματος, όσο και αν έχεις κατηγορείς με απαράμιλλο κόμπλεξ την Ελλάδα – πράγμα απλά άσχετο με το θέμα. Σημειωτέων, δεν τη θεωρώ παράδεισο, αλλά ούτε όλη η ελλάδα είναι βουτηγμένη στη διαφθορά, ούτε και η εξωχώρια δραστηριότητα είναι αγγελική και σύμφωνη με τις θεωρίες σου. Το σύστημα που υποστηρίζεις όπως λες και θεωρεί πως η «ανάπτυξη» γίνεται μέσω των νόμων της «φυσικής επιλογής» είναι θεωρητική ουτοπία.
    Έλα λοιπόν να αμπελοφιλοσοφήσουμε και να τσακωθούμε όσο θες φιλικά, αλλά κράτα το δασκαλίστικο ύφος για τα αμφιθέατρά σου.

    Reply
    • Ωραίο το ποίημα αλλά δεν εξηγεί που τα βρίσκουν τα χρήματα in the first place για να χρηματοδοτήσουν πολιτικούς και να διαφθείρουν. Ούτε εξηγεί το ρυθμό διάδοσης των προϊόντων κάποιων εταιριών στη παγκόσμια αγορά – μερικών εκ των οποίων δημιουργημένων από φοιτητές πανεπιστημίων και από φρέσκους απόφοιτους (το τσιπάκι της nvidia βρίσκεται στον υπολογιστή σου εξαιτίας κάποιου λαδώματος;).

      Reply
    • Φιλικά δεν γίνεται να τσακωθούμε όσο κατηγορείς τον συνομιλιτή σου για αμπελοφιλοσοφία και κόμπλεξ παρόλο που εκείνος μπαίνει στον κόπο να μιλήσει με συγκεκριμένα παραδείγματα, ενώ το μονο που κάνεις είναι να παραθέτεις ισχυρισμούς όπως
      – πουθενά στον κόσμο δεν υπάρχει «ελεύθερη βούληση» στον καταναλωτή
      – Η ζίμενς έχει γεμίσει μίζες τον κόσμο ολόκληρο και όχι μόνο την Ελλάδα.
      χωρίς να κάνεις τον κόπο να τους στοιχειοθετήσεις με κάποια παραπομπή. Ακόπα πιο αγενής είναι η διαστρέβλωση των λεγομένων του άλλου, όπως π.χ. ότι ισχυρίστηκα κάπου πως όλη η Ελλάδα είναι βουτηγμένη στη διαφθορά ή ότι οι εταιρίες είναι άγγελοι. Ας βάλουμε λοιπόν τα πράγματα στη θέση τους.

      Α) Η συντριπτική πλειοψηφία των μεγάλων εταιριών δεν γεννήθηκαν μεγάλες. Παραδείγματα: Η Apple, το Starbucks, τα McDonalds, ο Κορρές, η Folie Folie κ.α. ξεκίνησαν σαν μικρές επιχειρήσεις (π.χ. ένα φαρμακείο, ένα καφέ) και με μικρό κεφάλαιο. Άρα η εξάπλωσή τους δε μπορεί να βασίζεται στο χρήμα όπως ισχυρίζεσαι. Το να το επαναλαμβάνεις συνεχώς χωρίς να παραθέτεις στοιχεία δεν σε κάνει πιο πειστικό. Κατάφεραν να επεκταθούν επειδή το προϊόν ή η υπηρεσία που προσέφεραν υπερτερούσε σε κάτι των ανταγωνιστών τους. Αυτή ήταν η μαγιά.

      Β) Πουθενά βέβαια δεν ισχυρίστηκα ότι ΑΦΟΤΟΥ γιγαντωθεί μια επιχείρηση δεν θα προσπαθήσει να επηρεάσει την εξουσία ώστε να κρατήσει την πρωτοκαθεδρία και να καταστείλει τον ανταγωνισμό. Ο ίδιος ο Άνταμ Σμιθ το είχε επισημάνει στον Πλούτο των Εθνών. Αυτό μάλιστα είναι ένα από τα κυριότερα επιχειρήματα των φιλελεύθερων, ότι για αυτό ακριβώς το λόγο όσο λιγότερη εξουσία δίνει κανείς στο κράτος τόσο το καλύτερο. Εν πάση περιπτώσει, ο βαθμός στον οποίο οι επιχειρήσεις έχουν τη δυνατότητα να πράξουν κάτι τέτοιο εξαρτάται από τους θεσμούς και το πολιτικό σύστημα. Σε κάποιες χώρες, όπως η Ελλάδα, η δυνατότητα τους είναι μεγαλύτερη από ότι σε άλλες χώρες όπως οι ΗΠΑ και οι Σκανδιναβικές. Στοιχεία: Είμαστε ουραγοί με βάση το Corruption Perception Index, σε αντίθεση με τις σκανδιναβικές ή αγγλοσαξωνικές χώρες. Οι χώρες αυτές έχουν κόρυφαίες επιδόσεις και σε δείκτες που χρησιμοποιούν αντικειμενικά στοιχεία και όχι ερωτηματολόγια στους οποίους η Ελλάδα δυστυχώς δεν περιλαμβάνεται, όπως στη διαφάνεια του κρατικού προϋπολογισμού ή στο Global Integrity Report. Και φαίνεται και από το γεγονός ότι π.χ. στις ΗΠΑ εταιρίες κολοσσοί και με πρόσβαση στα κέντρα εξουσίας όπως η TWA και η Pan Am εκτοπίστηκαν τελικά από την αγορά από μικρές σχετικά εταιρίες όπως η Jet Blue και η Southwest, και την πρόσφατη χρεωκοπία ενός άλλου κολοσσού, της Kodak.

      Γ) Τα παραδείγματα αυτά δείχνουν και την ομοιότητα της φυσικής επιλογής με την εξέλιξη της παραγωγικής δραστηριότητας στα πλαίσια ενός συστήματος όπου οι κρατικές παρεμβάσεις είναι σχετικά περιορισμένες. Όταν μια μικρή επιχείρηση βρει μια νέα ιδέα που εξυπηρετεί τους καταναλωτές περισσότερο προσελκύει μεγαλύτερο κομμάτι της αγοράς. Η χρήση της νέας ιδέας επομένως “πολλαπλασιάζεται” ενώ οι υποδεέστερες πρακτικές σιγά-σιγά εξαφανίζονται, μέχρις ότου μια ακόμα καλύτερη ιδέα να κάνει την εμφάνισή της οπότε η διαδικασία ξαναρχίζει. Οι εδραιωμένες εταιρίες προσπαθούν βεβαίως να εμποδίσουν αυτή τη διαδικασία, ωστόσο αν η δυνατότητά τους είναι περιορισμένη ο μόνος τρόπος να επιβιώσουν είναι μέσω της συνεχούς καινοτομίας. Αλλιώς έχουν τη μοίρα της Kodak. Παραδείγματα: Αυτός είναι ο λόγος που εταιρίες σχεδόν μονοπωλιακές όπως η Microsoft και Intel παρόλα αυτά ξοδεύουν τεράστια ποσά σε R&D κάθε χρόνο και βγάζουν συνεχώς νέες γενιές των προϊόντων τους. Αυτό μας διδάσκει η ιστορία της επιστημονικοτεχνικής προόδου, και όπως λεπτομεριακά δείχνει ο Baumol στο βιβλίο που παρέθεσα στο προηγούμενο σχόλιο αυτό εξηγεί γιατί η πρόοδος του υλικού πολιτισμού ήταν ταχύτερη σε χώρες όπου ο έλεγχος, άμεσος ή έμμεσος (κορπορατισμός), της παραγωγικής δραστηριότητας από το κράτος ήταν περιορισμένος. Και για να αποφύγω μια ακόμα διαστρέβλωση δεν λέω ότι κορπορατισμός δεν υπάρχει καθόλου στο εξωτερικό. Το μέγεθος όμως μετράει, τι να κάνουμε!

      Reply
  3. ** Παρεπμπιτόντως, η BP παραμένει μια καλή εταιρία γιατί πλήρωσε αδρά το σύστημα να μην την καταδικάσει αλλά και τον κόσμο για να τον χειραγωγίσει. Δεν είναι η μόνη. Ούτε οι εταιρίες που αναφέρεις είναι άγγελοι, απλά ούτε εσύ, ούτε εγώ γνωρίζουμε τον κύκλο του χρήματος.

    Reply
  4. Διαφωνώ, φιλικά μπορείς να τσακωθείς πάντα. Αμπελοφιλοσοφία κάνουμε και οι δύο αυτή τη στιγμή, όχι εσύ. Όσο για το κόμπλεξ, ας είχες εκφράσει καλύτερα την πρώτη παράγραφο του προηγούμενου σχολίου για να μην σε κατηγορούσα για τέτοιο! Παρεμπιπτόντως, άμα εσύ γράφεις για να χειροκροτείσαι και όχι για να διαφωνείς και να τσακώνεσαι φιλικά, σε λυπάμαι. Όσο για την αγένεια, προφανώς και το να κατηγορείς κάποιον για κάτι δεν είναι αγένεια, αλλιώς θα ήσουν κι εσύ αγενής που με κατηγορείς για αγένεια! Εγώ πάλι προτιμώ να τσακώνομαι και να διαφωνώ, δεν έχει γούστο να συζητάω όταν συμφωνώ με κάποιον. Απλά το δηλώνω και τελειώνει η υπόθεση. Η συζήτηση προφανώς έχει λόγο ύπαρξης μόνο αν καταφέρουμε να βρούμε μια άκρη στη διαφωνία μας και κινηθούμε έστω και κατά χιλιοστό ο ένας προς τον άλλο, οπότε θα υπάρχει κάποιο κέρδος!
    Ελεύθερη βούληση δεν υφίσταται. Αν υπήρχε, οι αποφάσεις των καταναλωτών θα ήταν χαοτικές. Οι διαφημιστικές θα ψωμολυσσούσαν και ο ανταγωνισμός δεν θα υφίσταντο καν ως έννοια (πράγματα που εμένα θα με έκαναν να πετάω από τη χαρά μου). Δυστυχώς όμως οι αποφάσεις του ανθρώπου και κατ’ επέκταση του καταναλωτή διέπονται από αιτιοκρατικότητα και συνεπώς τα παιγνίδια της χειραγώγησης και του ανταγωνισμού παίρνουν σάρκα και οστά. Αν δεχθείς ότι υπάρχει ελεύθερη βούληση τότε θα πρέπει να αποδείξεις πως μπορείς να συμπεριφερθείς με τρόπο μη-προκαθορισμένο. Αν όμως αποφασίσεις να φερθείς έτσι, μήπως δεν είναι αιτία της απόφασής σου αυτής και της πράξης σου το ότι θέλησες να δείξεις πως μπορείς να κάνεις και διαφορετικά; Αν δεν έμπαινες σε αυτή τη διαδικασία προφανώς και δεν θα άλλαζες ποτέ την συμπεριφορά σου!
    Να στοιχειοθετήσω με παραπομπή τώρα πως η ζίμενς γεμίζει τον κόσμο με μίζες δεν πρόκειται (εν γένει εδώ δεν είναι επιστημονικό περιοδικό). Προφανώς δεν άκουσες ότι έχει καταδικαστεί στην Αμερική για μίζες, μάλλον μόνο εγώ ακούω ειδήσεις. Προφανώς επίσης δεν έχεις ακούσει πως και άλλες ευρωπαϊκές χώρες κινούνται προς την κατεύθυνση να ζητήσουν αποζημιώσεις.
    Συμφωνώ απολύτως ότι οι εταιρίες δεν γεννήθηκαν μεγάλες. Η γέννησή τους δεν βασίζεται λοιπόν στο χρήμα δεν είναι εκεί η διαφωνία μας άλλωστε. Η εξάπλωσή τους όμως σε επίπεδο μεγαλύτερο από το τοπικό εκεί ακριβώς βασίζεται. Και το θέμα δεν είναι να παραθέσω εγώ στοιχεία που στηρίζουν την υπόθεσή μου, αλλά να παραθέσεις εσύ στοιχεία που να την καταρρίπτουν (έτσι αν θυμάμαι καλά ορίζουν και οι αρχές της επιστημονικής σκέψης – μιας και διαφωνούσαμε περί του τί είναι επιστήμη και τί μπακαλική). Εγώ απλά παίρνω τον κορπορατισμό που ούτως ή άλλως παραδέχτηκες ότι υπάρχει και ισχυρίζομαι ότι ισχύει σε οποιαδήποτε εταιρία ξεφεύγει από το τοπικό επίπεδο και αρχίζει και αναπτύσσεται μεγαλώνοντας την πίτα της και συνεπώς στερώντας αναπτυξιακούς πόρους από άλλους, αλλά και καταπατώντας τους όρους της βιώσιμης ανάπτυξης και εν τέλει της βιωσιμότητας του συστήματος. Προφανώς και υπάρχει όριο στον κορπορατισμό, από κάπου ξεκινάει. Η διαφωνία μας είναι ως προς το από πού, εγώ υποστηρίζω πως ξεκινάει από την ώρα που ξεφεύγεις από το τοπικό επίπεδο. Και φυσικά δεν μιλάω μόνο για τον επηρεασμό της εξουσίας, αλλά και για τον επηρεασμό όλης της πυραμίδας εξουσίας της ανθρώπινης κοινωνίας, ξεκινώντας και καταλήγοντας στον τον ίδιο τον καταναλωτή. Κάπου στο ενδιάμεσο παίζει ρόλο και λίγη μαφία – δολοφονίες για οικονομικά θέματα γίνονται μέχρι και στο Όσλο για παράδειγμα. Συνεπώς οι εταιρίες θα έχουν πάντα εξουσία, όσο λίγη και αν δώσεις στο κράτος. Και αν είναι να δώσω σε κάποιον την εξουσία, προτιμώ να την δώσω στο κράτος και όχι στις εταιρίες. Φυσικά και ουδέποτε διαφώνησα πως η Ελλάδα είναι ουραγός στη λίστα, διαφωνώ όμως στο ότι οι εταιρίες δεν χρησιμοποιούν ως πανάκεια αυτόν τον τρόπο διόγκωσης, ακόμα και στις πρώτες χώρες, με μικρότερη μεν επιτυχία, αλλά με επιτυχία εν τέλει και εκεί.
    Η ομοιότητα της φυσικής επιλογής τώρα με τα συστήματα αυτά, δεν υφίσταται, γιατί ο αιτιοκρατισμός που επικρατεί τα φυσικά συστήματα έχει διαφορετικές κινούσες δυνάμεις απ’ ότι ο ανθρώπινος. Και αυτό γιατί στην φύση καμία παράμετρος δεν επιδιώκει να καταλαμβάνει όλο και μεγαλύτερο πεδίο, αλλά αρκείται στο να επιζεί. Αν το σύστημα ήταν τέτοιο και ο άνθρωπος αρκούνταν στο να επιβιώνει και αναπτυσσόταν μόνο για να βελτιώσει την επιβίωσή του και όχι για να αυξήσει τα χρήματά του, τότε εγώ πάλι θα ήμουν τρισευτυχισμένος, αλλά δυστυχώς η αιτιοκρατικότητα στο σημερινό ανθρώπινο σύστημα στηρίζεται στη συνεχή αύξηση εξουσίας και χρήματος και μόνο, δεν έχει λοιπόν σχέση με την φυσική επιλογή, ούτε με αυτό που περιγράφεις εσύ ότι διέπει την ανθρώπινη δραστηριότητα. Ο σημερινός άνθρωπος θα μπορούσε να παρομοιαστεί μόνο με τους ιούς, οι οποίοι δεν αποτελούν και τη βασική επιλογή της φυσικής διαδικασίας όπως μάλλον είναι φανερό αφού εμείς συζητάμε τώρα.

    Reply
    • Αν διαβάσεις την πρώτη μου απάντηση θα δεις ότι δεν περιείχε κανένα χαρακτηρισμό ούτε για εσένα ούτε για τα όσα έγραψες. Ήταν τελείως ουδέτερη και επί της ουσίας. Το ύφος μου άλλαξε ως αντίδραση στο απαξιωτικό υφάκι που χρησιμοποίησες στην απάντησή σου.

      Η στοιχειοθέτηση των ισχυρισμών είναι σημαντικό να γίνεται και από τους δύο συνομιλιτές σε οποιαδήποτε σοβαρή συζήτηση και όχι μόνο σε επιστημονικά περιοδικά. Αλλιώς υπάρχει και το καφενείο όπου πετάει ο καθένας ό,τι κοτσάνα του κατέβει στο κεφάλι και πάει σπίτι του ξαλαφρωμένoς. Είναι δε απαραίτητη όχι μόνο για να πείσθεί ο άλλος, αλλά και για να βεβαιωθείς ο ίδιος ότι δεν κάνει λάθος. Μου κάνει εντύπωση ότι η βεβαιότητα με την οποία εκφράζεις τις απόψεις σου είναι αντιστρόφως ανάλογη του χρόνου που δαπανάς στο να ελέγξεις κατά πόσο η πραγματικότητα τις επιβεβαιώνει. Π.χ. η Ζίμενς στις ΗΠΑ καταδικάστηκε για δραστηριότητες της στην Αργεντινή, μια χώρα με την οποία δυστυχώς μοιραζόμαστε πολλά κακά (διαφθορά, ανεύθυνη δημοσιονομική πολιτική, χαμηλή παραγωγικότητα, κ.α.), και όχι στις ΗΠΑ. Και βεβαίως Αργεντινή, Ελλάδα, και κανα-δυο παρόμοιες χώρες δεν είναι “όλος ο κόσμος”.

      Χαίρομαι που συμφωνούμε ότι οι εταιρίες δεν γεννιούνται μεγάλες. Αν το δεχτείς αυτό τότε θα πρέπει να δεχτείς και ότι ο λόγος της εξάπλωσής τους βρίσκεται αλλού, όπως στην ποιότητα του προϊόντος τους. Αλλά τότε δεν μπορείς να ισχυριστείς ότι όταν μεγαλώσουν στερούν τους πόρους για ανάπτυξη σε άλλους. Αν ίσχυε αυτό που λες θα είχαμε μια στατική παραγωγική διάρθρωση, όπου από τη μία νέες εταιρίες είτε δεν θα ιδρύονταν είτε θα έμεναν για πάντα μικρές, και από την άλλη οι μεγάλες εταιρίες δεν θα έφευγαν ποτέ από την αγορά και δεν θα βελτίωναν ποτέ τα προϊόντα τους (αφού δεν θα φοβόντουσαν τον ανταγωνισμό). Τα παραδείγματα που έφερα στο προηγούμενο σχόλιο (στο Β) δείχνουν το αντίθετο. Πώς συμβιβάζονται με αυτό που ισχυρίζεσαι?

      Για τη διαφήμιση καταρχάς να επισημάνω ότι δεν είναι αποκλειστικός της σκοπός η ποδηγέτηση των καταναλωτών. Όταν υπάρχει ασύμμετρη πληροφόρηση μεταξύ πωλητή και αγοραστή η υψηλή διαφημιστική δαπάνη λειτουργεί σαν σινιάλο ότι ένα προϊόν είναι καλό (κάποιος που ξέρει ότι αν οι αγοραστές δοκιμάσουν το προϊόν του δεν θα το ξαναπάρουν έχει κίνητρο να μην ξοδέψει πολλά σε διαφήμιση). Διάβασε π.χ. το μικρό αυτό άρθρο για το Νόμπελ οικονομικών του 2001, που δημοσιεύτηκε όχι σε οικονομικό περιοδικό αλλά στο Nature, και στο οποίο γίνεται παραλληλισμός με τη Δαρβινική θεωρία. Από εκεί και πέρα δεν ισχυρίζομαι ότι η διαφήμιση δεν επηρεάζει τις προτιμήσεις των καταναλωτών. Η διαφορά είναι ότι ανάμεσα στο άσπρο και το μαύρο, στο ποτέ και στο πάντα, στο μηδέν και στο άπειρο υπάρχουν διαβαθμίσεις. Επαναλαμβάνω ότι αν μέσω της διαφήμισης μια εταιρία μπορούσε να μεταβάλει τους καταναλωτές σε άβουλα όντα, μεγάλες εταιρίες με ικανότητα να ξοδεύουν τεράστια ποσά σε διαφήμιση δεν θα εκτοπίζονταν ποτέ από μικρότερες (δες και πάλι τα παραδείγματά μου στο προηγούμενο σχόλιο, μέρος Β).

      Για τελευταία φορά, η διαδικασία της φυσικής επιλογής δεν μοιάζει με κανένα σύστημα, αλλά με την εξέλιξη της παραγωγικής δραστηριότητας στα πλαίσια ενός αγοραίου συστήματος. Η κάθε εταιρία αποτελεί έναν οργανισμό. Κάθε καινοτομία αποτελεί μια “μετάλλαξη”. Μεταλλάξεις που δίνουν σε μια επιχείρηση πλεονέκτημα έναντι των άλλων (χαμηλότερο κόστος ή καλύτερη εξυπηρέτηση των καταναλωτικών προτιμήσεων) πολλαπλασιάζονται (είτε η ίδια εταιρία ιδρύει παραρτήματα στα οποία αναπαράγει την καινοτομία είτε άλλες εταιρίες τη μιμούνται) εις βάρος των άλλων που σιγά-σιγά εξαφανίζονται (εταιρίες που δεν μπορούν να ακολουθήσουν κλείνουν ή εξαγοράζονται). Οι μεταλλάξεις αυτές οδηγούν σε ένα νέο περιβάλλον (νέα καταναλωτικά πρότυπα, αλλαγές στον τρόπο ζωής) στο οποίο λαμβάνουν χώρα νέες μεταλλάξεις, κ.ο.κ. Έχουμε έτσι μια εξελικτική διαδικασία στην οποία η διάρθρωση της παραγωγής αλλά και η κοινωνία μεταβάλλονται συνεχώς.

      Υ.Γ. Πόσες φορές έχεις δει το Matrix? (“Ο σημερινός άνθρωπος θα μπορούσε να παρομοιαστεί μόνο με τους ιούς”).

      Reply
      • Λοιπόν που λες, με το που διάβασα για μάτριξ αναρωτήθηκα τι σχέση έχει με το θέμα. Μετά θυμήθηκα ότι στο μάτριξ χρησιμοποιούν το απόφθεγμα που χρησιμοποιείται κατά κόρο εδώ και χρόνια από τους περιβαλλοντολόγους: ότι ο άνθρωπος αναπτύσσεται στην ανθρώπινη κοινωνία όπως οι ιοί και όχι όπως τα υπόλοιπα έμβια όντα στις κοινωνίες τους. Αυτό μάλλον αποδεικνύει πως το έχεις δει περισσότερες φορές από εμένα! Μία (1) ;)
        Η διαφημίσεις, σχεδόν όλες, απευθύνονται στο υποσυνείδητο. Μπορεί να λέγεται (μιας και ως είδος οι άνθρωποι είμαστε υπερφίαλα ματαιόδοξοι) ότι χρησιμοποιείται για πληροφόρηση, αλλά στην πράξη χρησιμοποιείται για χειραγώγηση. Τις διαβαθμίσεις τις δέχομαι φυσικά, νομίζω το είπα και παραπάνω, η διαφορά μας είναι πως πιστεύω ότι η απομάκρυνση από το άσπρο προς το μαύρο ακολουθεί γεωμετρική πρόοδο και όχι γραμμική συνάρτηση.
        Οπότε ποτέ δεν αμφισβήτησα ότι οι εταιρίες γεννιούνται με «καλές» προθέσεις (στην πράξη βέβαια, καλή πρόθεση δεν λογίζεται η κερδοφορία αλλά η προσφορά για απολαβή, αλλά ας κάνω μια υπέρβαση) και ότι προσπαθούν να έχουν ποιότητα και όλα αυτά που λες. Αυτό που υποστηρίζω είναι πως το μοντελάκι που περιγράφεις σταματάει να υπερισχύει ως μηχανισμός τη στιγμή που η επιχείρηση αποφασίζει να αυξήσει το μερίδιό της και να κερδίσει περισσότερα, προωθώντας τα προϊόντα τους σε επίπεδο πέρα του τοπικού.
        Ας πούμε τώρα πως μια εταιρία Α έχει καλή ποιότητα και μια Β έχει καλή ποιότητα και χρήματα για να υποστηρίξει την επέκτασή της. Τι πιθανότητες δίνεις στην Α να επεκταθεί σε σχέση με τη Β; Τι πιθανότητες δίνεις στη Β να επεκταθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να στραγγαλίσει την Α; Εγώ πάνω από 10/90 αναλογία δεν τους δίνω.
        Έστω μια εταιρία Α με καλή ποιότητα και μία Β με λίγο χειρότερη αλλά χρήματα να υποστηρίξει μια επιθετική πολιτική, ακόμα και κάτω του κόστους. Τί πιθανότητες έχει η Α να μη στραγγαλιστεί αφήνοντας στη Β το πεδίο ελεύθερο;
        Τα χρήματα πάνε στα χρήματα και μόλις το παιγνίδι ξεκινήσει γίνεται όλο πιο δύσκολο να εισαχθούν νέοι παίκτες, ανεξαρτήτως συστήματος. Έχεις αναφέρει για το R&D της MS όπου ναι, ξοδεύονται πολλά, αλλά ούτε μια στιγμή δεν έλαβες υπ’ όψη ότι ο ίδιος ο Μπίλλυ έχει δώσει μίζα σε όλον τον κόσμο με τη φράση του: «αν είναι να υπάρχει κλεμμένο σόφτγουερ, ας είναι το δικό μου».
        Εν τέλει, ποτέ δεν υποστήριξα στα λεγόμενά μου ότι δεν υπάρχουν οι μηχανισμοί που περιγράφεις. Υποστηρίζω ότι δεν είναι οι πρωτεύοντες μηχανισμοί, τι να κάνουμε, δυστυχώς ζούμε σε ένα σύστημα που το χρήμα είναι υπέρτατη αξία, ακόμα και έναντι της ποιότητας (δεν θέλουμε απλά να το παραδεχτούμε), διαφορετικά το ΙΚΕΑ δεν θα είχε κατακλύσει τον κόσμο. Εν τέλει, Εξ αρχής αυτό που είπα είναι ότι τα 5 σουπερμάρκετ της γερμανίας δεν είναι αυταπόδεικτο ότι επικράτησαν λόγω αποτελεσματικότητας, και επιπλέον υποστηρίζω ότι η τακτική αυτή χαλάει το μοντέλο της βιώσιμης ανάπτυξης.
        Προφανώς είμαστε και οι δύο ουτοπιστές στα μοντέλα για τα οποία μιλάμε, απλά πιστεύω λοιπόν ότι καλύτερο για τον κόσμο μας θα ήταν να συναντηθούμε στη μέση (όχι εμείς οι δύο, τα μοντέλα) και αυτό προϋποθέτει να παραδεχτείς κι εσύ το ουτοπικό τμήμα όσων αναφέρεις.

        Reply
        • Ομολογώ ότι ναι, έχω δει το Μάτριξ καμιά 10αριά φορές. :)

          Έτσι λοιπόν που θέτεις το θέμα με το τελευταίο σχόλιο η διαφωνία μας μικραίνει. Πιθανότητες επέκτασης μιας νέας εταιρίας δε μπορώ να σου δώσω, δεν υπάρχουν επαρκείς μετρήσεις. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να σου απαριθμίσω μια σειρά εταιριών που υπάρχουν σήμερα και που δεν υπήρχαν ή ήταν σχεδόν άγνωστες πριν 50 χρόνια, και εταιρίες που μεγαλουργούσαν πριν 50 χρόνια και σήμερα δεν υπάρχουν. Με άλλα λόγια η εξέλιξη της παραγωγικής διάρθρωσης και των καταναλωτικών μας συνηθειών είναι όντως χαοτική όπως είχες πει σε άλλο σχόλιο. Ναι μεν οι επιλογές που κάνεις σε μια δεδομένη στιγμή προέρχονται από ένα περιορισμένο σύνολο διαθέσιμων και αποδεκτών επιλογών, αλλά νομίζω είναι αδύνατο να προβλέψει κανείς τι μορφή θα έχει το αντίστοιχο σύνολο 100 ή και 50 χρόνια από τώρα, τι μορφή θα έχει μια μελλοντική κοινωνία.

          Από εκεί και πέρα ουτοπιστής δεν είμαι. Αντιλαμβάνομαι ασφαλώς ότι κάθε μοντέλο είναι αφαιρετικό. Δηλαδή ότι ο μηχανισμός που περιέγραψα ναι μεν ισχύει σε γενικές γραμμές αλλά η πραγματικότητα είναι αρκετά πιο πολύπλοκη. Νομίζω κάθε επιστήμονας θα πρέπει να έχει επίγνωση του γεγονότος. Παραδέχτηκα άλλωστε ότι ναι, οι εδραιωμένες εταιρίες προσπαθούν να καταστείλουν τις νέες εταιρίες. Αυτό που προσπάθησα να επισημάνω είναι ότι ο τρόπος μετράει. Αν το κάνουν μέσω της συνεχούς βελτίωσης (Intel, Microsoft) των προϊόντων τους τότε αυτό είναι επωφελές για το κοινωνικό σύνολο. Αν το κάνουν επηρεάζοντας κέντρα εξουσίας δεν είναι. Να ισχυριστεί κανείς ότι το να αποτρέψουμε πλήρως το δεύτερο είναι εφικτό μοιάζει όντως ουτοπικό και δεν υποστήριξα ποτέ κάτι τέτοιο. Από την άλλη η δική μου ανάγνωση της πραγματικότητας λέει ότι υπάρχουν κοινωνίες όπου η δυνατότητα επηρεασμού είναι σημαντικά μικρότερη σε σχέση με την Ελλάδα. Αφού λοιπόν ο βαθμός μετράει, αντί να σηκώσουμε τα χέρια ψηλά ας προσπαθήσουμε να μοιάσουμε στο συγκεκριμένο θέμα σε αυτές τις κοινωνίες με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.

          Η βιώσιμη ανάπτυξη είναι σύνθετο θέμα, αλλά και εκεί θα επισημάνω ότι πριν από καμιά 20αριά χρόνια οι Ιαπωνικές αυτοκινητοβιομηχανίες “έβαλαν στοίχημα” με τις Αμερικάνικες για τις ανάγκες του μέλλοντος. Η μεν Toyota επένδυσε τεράστια ποσά στο R&D για υβριδικούς κινητήρες, την ίδια στιγμή που η GM σχεδίαζε Hummer. Η επικράτηση της πρώτης στην Αμερικανική αγορά και η διάσωση της δεύτερης από το Αμερικανικό δημόσιο (παράλληλα με τη μεταστροφή της GM με το λανσάρισμα του ηλεκτροκίνητου Chevrolet Volt) δείχνουν ξεκάθαρα ποιός κέρδισε το στοίχημα. Σε αυτό βέβαια βοήθησε και η δράση των περιβαλλοντολόγων, κλιματολόγων, ακαδημαϊκών, κ.α. στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του κόσμου σχετικά με το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής. Και αυτό μέσα στο παιχνίδι είναι, ποιός είπε ότι μόνο η εταιρική διαφήμιση επηρεάζει τις καταναλωτικές συνήθειες?

          Στο θέμα ποιότητα/IKEA δεν λαμβάνεις υπ’ όψη το κόστος. Το ΙΚΕΑ απευθύνεται σε καταναλωτές για τους οποίους το κόστος είναι ο περιοριστικός παράγοντας. Ο Βαράγκης απεθύνεται (ή τουλάχιστον απευθυνόταν κάποτε) σε καταναλωτές για τους οποίους αυτό που μετράει είναι η ποιότητα ανεξαρτήτως κόστους. Νομίζω ότι αυτή είναι η ομορφιά του μηχανισμού που προανέφερα, η ποικιλία που αναπτύσσεται και που επιτρέπει σε καταναλωτές με διαφορετικές προτιμήσεις να ικανοποιήσουν την ίδια επιθυμία με τον τρόπο που τους ταιριάζει καλύτερα. Αυτό που μετράει είναι ο λόγος ποιότητα/κοστος. Τόσο ο Βαράγκης όσο και το ΙΚΕΑ μπορούν να έχουν τον ίδιο λόγο, ο μέν διότι ο αριθμητής αλλά και ο παρονομαστής είναι μεγαλύτεροι, το δε διότι και οι δυό είναι μικρότεροι. Αυτός που δεν θα επιβιώσει είναι εκείνος που θα έχει κόστος δυσανάλογο της ποιότητας σε σχέση με αυτό που προσφέρουν οι ανταγωνιστές.

          Reply
        • Εταιρίες γεννιούνται και πεθαίνουν συνέχεια. Τα παραδείγματα των εταιριών που θα μου δώσεις όμως δεν δείχνουν αν η εξέλιξη τους έγινε λόγω πραγματικής αποτελεσματικότητας, ή λόγω του ότι υπήρχαν χρήματα. Λογικό είναι η εξέλιξη της παραγωγικής διάρθρωσης να μεταβάλλεται, χαοτική όμως δεν τη βρίσκω ακριβώς, αλλά σίγουρα υπερπολύπλοκη. Και όντως οι επιλογές μας είναι ανάμεσα στα διαθέσιμα, δεν είναι όμως αυτό που αναφέρω να περιορίζει την ελευθερία επιλογής μας, όπως σου είπα απλά οι επιλογές μας είναι αιτιοκρατικές, όχι ελεύθερες. Αυτό όντως δε σημαίνει ότι μπορείς να προβλέψεις τη μορφή της μελλοντικής κοινωνίας. Οι παράγοντες που θα την καθορίσουν εξαρτώνται και από τις επιλογές μας αλλά και από τις δυνατότητες που θα ανοιχτούν οι οποίες είναι άγνωστες και απρόβλεπτες. Αν ήταν γνωστές και οι δεύτερες τότε θα μπορούσες να προϋπολογίσεις στο περίπου, αν και μόνο αν λάμβανες υπ’ όψη μερικά εκατομμύρια παραμέτρους εκτός της αιτιοκρατικότητας των επιλογών μας – η οποία επίσης αλλάζει με βάση το αξιακό μας σύστημα, αλλά παραμένει να λειτουργεί ως πρωτεύον μηχανισμός λήψης αποφάσεων. Πχ, ο Γιάννης Αιγιάννης πάντα θα κλέβει για να φάει όταν πεινάει, αλλά θα παραμένει πάντα ο Γιάννης Αιγιάννης. Έχω πει πολλές φορές άλλωστε πως η κατανόηση της κοινωνίας μας περνάει πρώτα από την κατανόηση των δύο βασικών χαρακτήρων των Αθλίων.
          Η βιώσιμη ανάπτυξη τώρα είναι κάτι πολύ διαφορετικό από την πράσινη επιχειρηματικότητα. Προφανώς και οι Ιαπωνικές αυτοκινητοβιομηχανίες εδώ κέρδισαν έδαφος γιατί επένδυσαν σε προϊόντα που βρήκαν μεγαλύτερη απήχηση – σου δήλωσα άλλωστε πως όσα λες ισχύουν, απλά δεν είναι εξαναγκαστικά ο γενικός μηχανισμός. Αυτό ήταν και το νόημα του πρώτου σχολίου που έκανα, στο οποίο δεν αναφέρω πουθενά καν τη λέξη διαφθορά, αλλά υποστηρίζω απλά πως δεν είναι αυταπόδεικτο ότι μια εταιρία γιγαντώνεται επειδή είναι ικανή, αλλά μπορεί να γιγαντώνεται επειδή έχει τα μέσα να το κάνει. Και απλά στο τέλος προσέθεσα ότι στα μέσα περιλαμβάνεται το χρήμα. Κοινώς από την αρχή αναφέρω πως το σύστημα δεν εξασφαλίζει ανάπτυξη μόνο στους αποτελεσματικούς, αλλά την εξασφαλίζει και στους έχοντες χρήματα. Συνεπώς κατέληξα δεν είναι λύση οι αλυσίδες εταιριών.
          Γενικά ούτως ή άλλως η σούπα της ισότιμης πρόσβασης στον όποιο χώρο και της ανάπτυξης μετά λόγω αξιοκρατίας χαλάει λόγω των χρημάτων και αυτό δεν είναι θέμα μόνο διαφθοράς, αλλά είναι θέμα της δομής του συστήματος. Αν έχω χρήματα πληρώνω περισσότερο R&D και διαφήμιση και υπερκαλύπτω έναν άλλο που είναι εξίσου αποτελεσματικός, ή και περισσότερο από εμένα, αλλά δεν έχει χρήματα. Εξ’ ου και η αξιοκρατία είναι λίγο ιδανική ιδέα, όχι πραγματική.
          Το θέμα της διαφθοράς το έφερες εσύ στην κουβέντα αν προσέξεις λίγο το διάλογο! Απλά μετά μονοπώλησε τη συζήτηση :)
          Το ΙΚΕΑ λοιπόν απευθύνεται σε καταναλωτές με μικρές δυνατότητες, σύμφωνοι, κερδίζει όμως περισσότερους λόγω της διάθεσης για υπερκαταναλωτισμό, δυσχεραίνει τις τοπικές οικονομίες και σίγουρα θίγει την βιώσιμη ανάπτυξη μόνο και μόνο για λογιστικούς λόγους. Και επειδή η ποιότητά του είναι από κακή έως χάλια, δεν μπορείς να υποστηρίξεις ότι έγινε αυτό που έγινε λόγω κάποιας αποτελεσματικότητας. Μόνο λόγω χαμηλού κόστους έγινε. Αν αυτό θεωρείς πως μπορεί να αποτελέσει από μόνο του αποτελεσματικότητα σίγουρα διαφωνούμε κάθετα.
          Και επιμένω, είσαι καί εσύ, όπως κι εγώ, ολίγον ουτοπιστής, το όλο πρόβλημά μας είναι να βρούμε πού είναι η χρυσή τομή και να ελπίζουμε πως σε εκείνο το σημείο βρίσκεται και η βιωσιμότητα, γιατί αλλιώς κλάφτα χαράλαμπε – σε λίγο θα τσακωνόμαστε, και θα κλαίμε, πάνω από χυμένο γάλα.

          Reply
  5. Νταρθιιρ
    να συζηταμε βεβαιως, να διαφωνουμε, γιατι οχι, αλλα να τσακωνομαστε δεν χρειαζεται. Υπαρχει αρκετη βια και φασαρια στον πλανητη, δεν χρειαζεται να προσφερουμε κιαλλη εδω …

    Τωρα, στο ψητο

    στην Ελλάδα το πρόβλημα είναι η οργανωτική δομή και το σύστημα που καταφέρνει και τρώει την παραγωγικότητα, αλλά και που αναγκάζει και τον κόσμο να πάει με τα νερά του γιατί αλλιώς θα αυτοκτονεί με το σταυρό στο χέρι – να διορθώσεις κάτι όταν πας με το σταυρό στο χέρι αποκλείεται, το εγγυάται αυτό η κοινωνική αδράνεια.

    Οκ, απλως θα προσεθετα οτι δεν ειναι το συστημα σε εφηρημενο επιπεδο, αλλα και το επιπεδο οργανωσης/συντονισμου σε καθε ομαδα ανθρωπων που δουλευει μαζι για εναν σκοπο.
    Για να γυρισω και στο πρωτο σημειο, και δω καταφεραμε να γραψουμε 1500 λεξεις χωρις να βγει ιδιαιτερο νοημα, γιατι χανουμε χρονο με φιλονικιες, καυγαδες και διαφορα πραγματα που συναντωνται με αυξημενη συχνοτητα στην Νοτια Βαλκανικη. Δεν ξερω, ισως εχουν πλακα, αλλα σιγουρα μας ριχνουν την παραγωγικοτητα.

    Κατα τα αλλα εχεις ενα αυξημενο κυνισμο και, μεταξυ μας, μια ταση και στην υπερβολη σε μερικα σχολια. Πιστευεις πραγματικα οτι καμμια εταιρεια δεν κερδιζει με το σπαθι της, ολες χαρη στις γνωριμιες και την διαφθορα προχωρανε? Και γιατι ψωνιζουν οι Γερμανοι απο το Λιδλ και το Πλους δηλαδη, επειδη τους το πε καποιος πολιτικος?

    Reply
    • Εγώ πάλι πιστεύω πως το να τσακωνόμαστε είναι και λίγο υγιές, τι να πεις, μεσογειακό ταμπεραμέντο, να τσακωνόμαστε είπα, όχι να σκοτωνόμαστε!
      Φυσικά και η απουσία οργάνωσης κατεβαίνει και σε χαμηλό επίπεδο, εδώ υποστηρίζω πως ακόμα και οι ιδιωτικές εταιρίες στην ελλάδα αδυνατούν να οργανωθούν σωστά – και δεν θα δεχτώ ότι το κράτος φταίει γι’ αυτό, είναι ο τρόπος που το κοινωνικό σύστημα μαθαίνει τον κόσμο να ελίσσεται. Ακόμα και άτομα που προσπαθούν να αποδώσουν αδυνατούν και στους δύο τομείς.
      Τέλος δεν πιστεύω ότι το lidl έχει κάποια σοβαρή ποιότητα, το είπα και ανωτέρω, και προσωπικά πάνω από 1 φορά δεν πάτησα σε κανένα από αυτά. Το γιατί οι γερμανοί ψωνίζουν δεν το ξέρω, αλλά επειδή ψωνίζουν αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι πιο αποτελεσματικά! Απλά κατάφεραν να κερδίσουν την αγορά με το σύνολο των μεθόδων που τους δίνεται.
      Και όπως είπα τρις, πιστεύω πραγματικά ότι καμία εταιρία δεν ξεφεύγει από το τοπικό επίπεδο χωρίς κάποιο ποσοστό διαφθοράς ή/και ανηθικότητας. Όσο μένει σε τοπικό επίπεδο μπορεί κάλλιστα να κερδίζει με το σπαθί της, μπορεί και όχι!

      Reply
      • Πάντως οι Αμερικανικές δικαστικές αρχές συνεχίζουν ακάθεκτες (και μόνες) ακόμα και ενάντια σε Αμερικανικές εταιρίες (όχι σαν κάτι Γερμανούς). Αυτό ακριβώς που έλεγα πριν για διαβαθμίσεις και συστήματα στα οποία θα πρέπει να μοιάσουμε. Αυτό είναι το ζήτημα, και όχι τόσο οι διαφημιστικές δαπάνες.

        Reply
        • Πάντως οι Αμερικανικές δικαστικές αρχές συνεχίζουν ακάθεκτες (και μόνες) ακόμα και ενάντια σε Αμερικανικές εταιρίες (όχι σαν κάτι Γερμανούς)

          ωπα, τι? ξερεις οτι ολα τα στοιχεια που εχουμε ειναι απο την εισαγγελεια Μοναχου, ε?

          Reply
          • Νομίζω αφού τους έβγαλαν στη φόρα οι Αμερικάνοι και αφού τα αδικήματα έχουν παραγραφεί οπότε δεν έχει ασκηθεί δίωξη.

            Reply

Leave a Comment