Η Ελλαδα δεν παραγει τιποτα, μερος 2 – Οι υπηρεσιες

Το παρον και το μελλον της ελληνικης οικονομιας βασιζεται στις υπηρεσιες. Εκει παραγεται ο πλουτος μας, εκει βρισκονται οι θεσεις εργασιας μας. Ας το παρουμε αποφαση και ας το κανουμε καλα.

Εγραφα παλιοτερα για την συγχυση που υπαρχει μεταξυ εμπορικου ελλειμματος και οικονομικης αδυναμιας. Στο μυαλο πολλων ενα εμπορικο ελλειμμα ειναι δειγμα μιας οικονομιας που δεν παει καλα, που δεν ειναι “ανταγωνιστικη”. Οπως εδειξα μια οικονομια καλλιστα μπορει να ειναι υγιης και παρολαυτα να εχει μεγαλα εμπορικα ελλειμματα. Αν υπαρχει καθαρη εισροη κεφαλαιων απο το εξωτερικο, τοτε το εμπορικο ελλειμμα ειναι απλα αναποφευκτο. Μαλιστα η εντονη οικονομικη μεγεθυνση συχνα ακολουθειται απο εμπορικα ελλειμματα.

Θα ηθελα να μιλησω τωρα λιγο πιο συγκεκριμενα για την Ελλαδα. Συνοδευτικα με την πλανη του εμπορικου ελλειμματος ακουγεται συχνα οτι η Ελλαδα εχει προβληματα γιατι δεν παραγει τιποτα και ουτε θα μπορεσει ποτε.

Η πλανη αυτη βασιζεται εν πολλοις στον φετιχισμο της φυσικης παραγωγης. Συμφωνα με τους περισσοτερους θεωρητικους της ελληνικης παραγωγικης αδυναμιας, χρησιμα αγαθα ειναι μονο αυτα που μπορεις να πιασεις με το χερι σου, ενα ωραιο μεγαλο βαρυ αυτοκινητο πχ. Η Ελλαδα δεν φτιαχνει αυτοκινητα, αρα ειμαστε καταδικασμενοι στην φτωχεια. Αυτη ειναι βεβαια μια μεγαλη πλανη. Στις δυτικες οικονομιες η συμμετοχη των (άυλων) υπηρεσιων στο ΑΕΠ εχει ξεπερασει προ πολλου την συμμετοχη της (υλικης) βιομηχανιας. Ο πλουτος μας εδω και δεκαετιες δεν παραγεται τοσο στα εργοστασια, αλλα στα γραφεια. Για την ακριβεια στην Ευρωπη περιπου 70% του ΑΕΠ παραγεται απο τις υπηρεσιες, ενω στις ΗΠΑ οι υπηρεσιες ευθυνονται για περιπου 77% του ΑΕΠ και 77,2% της απασχολησης.

Στην Ελλαδα οι υπηρεσιες ειναι παραδοσιακα σημαντικες, με την ναυτιλια και τον τουρισμο να ξεχωριζουν, παραγοντας καπου 15% και 17% του ΑΕΠ αντιστοιχως. Οσο ανακαμπτει η παγκοσμια οικονομια τα πλοια και οι επισκεπτες της χωρας μας θα συμβαλουν στην ανακαμψη και της ελληνικης οικονομιας, με τον ιδιο τροπο που θα ενισχυε μια αυτοκινητοβιομηχανια την οικονομια μας (ή ενισχυει την γερμανικη σημερα). Η συμβολη των υπηρεσιων ομως στην οικονομια δεν εξαντλειται εδω. Κλαδος με μακρια παραδοση ειναι και το ελληνικο σχεδιο, απο το κοσμημα μεχρι την αρχιτεκτονικη. Για παραδειγμα, η Folli Follie* εχει πετυχει να πουλαει κοσμηματα αξιας 509 εκ. ευρω σε 25 χωρες, μεταξυ αλλων μεσα απο 80 καταστηματα στην Ιαπωνια και 70 στην Κινα.

Η σημαντικοτερη εξαγωγη της Ελλαδας προς Ασια?

Ο χρηματοπιστωτικος κλαδος και οι τηλεπικοινωνιες, παρ’ολο που εχουν μικροτερη παραδοση στην χωρα, μπορουν να παραγουν αξια εξισου καλα με οποιονδηποτε αλλο κλαδο. Απο τοτε που ξεκινησε η σταδιακη απελευθερωση κατα την δεκαετια του 1990, οι εταιρειες του κλαδου δημιουργησαν τις περισσοτερες ισως νεες -και σχετικα καλοπληρωμενες- δουλειες στην χωρα. Τα χρηματοπιστωτικα ιδρυματα υπηρξαν και παραμενουν -παρα το μεγαλο πληγμα της δημοσιονομικης καταρρευσης- απο τις πιο εξωστρεφεις και επιτυχημενες εταιρειες της Ελλαδας. Οσο και να λατρευουμε να τις κακολογουμε εν οικω, οι συνηθεστερες αν οχι οι μοναδικες ελληνικες εταιρειες που θα συναντησει ενας επισκεπτης στο κοντινο εξωτερικο ειναι τραπεζες οπως η Eurobank, η Εθνικη ή η Αλφα.

Η αναπτυξη των υπηρεσιων δεν σταματαει στους παραδοσιακους κλαδους. Πολυ ελπιδοφορα ειναι η κινητικοτητα στον κλαδο των υψηλης τεχνογνωσιας υπηρεσιων, σε προϊοντα που μπορουν να παραγονται οπουδηποτε στον κοσμο, αρκει να υπαρχουν μυαλα, και να πωλουνται οπουδηποτε στον κοσμο με ελαχιστο κοστος. Οι υπηρεσιες αιχμης τεινουν να ξεφευγουν απο το ρανταρ των ΜΜΕ γιατι τα μεγεθη του κλαδου ειναι ακομα σχετικα μικρα και τα προϊοντα απευθυνονται συνηθως σε επιχειρησεις και οχι στον καταναλωτη. Το γεγονος ειναι ομως οτι μερικες απο τις καλυτερες θεσεις εργασιας της ελληνικης οικονομιες δημιουργουνται σε εξωστρεφεις εταιρειες υπηρεσιων υψηλης τεχνογνωσιας.

Ανεκδοτολογικα θα δωσω δυο-τρια παραδειγματα.

Η Upstream ειναι απο τις πιο επιτυχημενες και εξωστρεφεις εταιρειες στην Ελλαδα σημερα. Με οπλο 5 καλες ιδεες, υψηλη τεχνικη και πολλη δουλεια εχει φτασει να εχει κυκλο εργασιων σχεδον 100 εκ. ευρω (ενδεικτικα μια απο τις μεγαλυτερες βαριες βιομηχανιες στην Ελλαδα, η 50ετης Σιδενορ, ειχε στο εξαμηνο πωλησεις 622 εκ. και ζημιες 22 εκ.). Τα εσοδα της Upstream ερχονται κατα 97% απο το εξωτερικο, απο συνολικα 40 χωρες· πελατες της ειναι κολοσσοι των τηλεπικοινωνιων οπως Vodafone, T-Mobile, Telecom Italia, Orange κτλ. Ολα αυτα σε μολις 10 χρονια ζωης περιπου.

Η Inos δραστηριοποιειται στην αυτοκινητοβιομηχανια, αποδεικνυοντας οτι και στους παραδοσιακοτερους κλαδους της βιομηχανιας που συνωστιζονται παντοδυναμες επιχειρησεις με συσσωρευμενες κολοσσιαιες επενδυσεις, μια μικρη εταιρεια μπορει να αποσπα μερικα απο τα πιο κερδοφορα κομματια του εργου**. Η δημιουργικοτερη εργασια στην αυτοκινητοβιομηχανια δεν ειναι βεβαια να σφυροκοπεις λαμαρινες για να συναρμολογησεις ενα αυτοκινητο, αλλα να καινοτομεις με σκοπο να φτιαξεις ενα καλυτερο αυτοκινητο, ταχυτερα και φθηνοτερα. Η Inos κανει κατι φαινομενικα απλο, βοηθαει αυτοκινητοβιομηχανιες να συναρμολογησουν πορτες και εξαρτηματα. Αυτη η δουλεια ομως γινεται σημερα απο πολυ εξειδικευμενα ρομποτ. Η εταιρεια που φτιαχνει το καλυτερο λογισμικο, που συνδυαζει τις πληροφοριες απο ολους τους αισθητηρες για να εφαρμοζει τις πορτες με τον καλυτερο τροπο, εχει δυναμει πελατες σε καθε εργοστασιο που κατασκευαζει αυτοκινητα σε ολον τον πλανητη. Τετοιο λογισμικο φτιαχνει η Inos και το πουλαει σε εταιρειες οπως Αουντι και Φορντ Γερμανιας.

Και οι δυο εταιρειες, Upstream και Inos, καταλαμβανουν μια μικρη εσοχη ενος μεγαλου βιομηχανικου κλαδου. Οπως ομως παρατηρουσε προσφατα ο Economist για το γερμανικο Mittelstand, το στενο αντικειμενο μιας επιχειρησης δεν σημαινει αναγκαστικα οτι η επιχειρηση θα ειναι μικρη ή αδυναμη. Μια εταιρεια που εξειδικευεται σε κατι πολυ μικρο αλλα το κανει εξαιρετικα καλα, μπορει να κυριαρχει στην παγκοσμια αγορα για το προϊον της και να φερνει μεγαλα κερδη στον επιχειρηματια και την χωρα του.

Παρομοια αθορυβες αλλα πολυ υποσχομενες επιχειρησεις δραστηριοποιουνται στην δημιουργια λογισμικου ΗΥ ή εφαρμογων για εξυπνα τηλεφωνα. Ανθρωποι με κεφι εφεραν την Aventurine στην Ελλαδα. Με πολυ κοπο καταφεραν να μαζεψουν σχεδον 11 εκ. ευρω προς επενδυση και τωρα το δημιουργημα τους, Darkfall, εχει παιχτες σε 120 χωρες. Ελληνες με ιδεες, μυαλο και ορεξη εφτιαξαν το Athensbook και το Taxibeat, εφαρμογες που με μικρες παραλλαγες μπορουν να πωληθουν σε καθε ανεπτυγμενη αγορα. Δεν ειναι οι μονες. Οι συναντησεις του Open Coffee ειναι γεματες με νυν και μελλοντικους επιχειρηματιες του κλαδου.

Κατακλειδα
Η Ελλαδα ηδη παραγει επιτυχημενα προϊοντα και τα εξαγει σε ολον τον πλανητη. Σιγουρα δεν εχουμε εξαντλησει το δυναμικο μας, αλλα δεν θα επιτυχουμε πληρως αν δεν κατανοησουμε καλα τον κοσμο στον οποιο ζουμε: εναν κοσμο που η αμυαλη φυσικη παραγωγη γινεται ολο και πιο ασημαντη, που το ανθρωπινο κεφαλαιο μετραει πανω απο ολα, που τα προϊοντα της διανοησης μας μπορουν να εξαγονται αστραπιαια και με μεγαλο κερδος σε ολον τον πλανητη. Αυτο που χρειαζεται ειναι να καλλιεργουμε τα μυαλα μας σε καλα σχολεια και κορυφαια πανεπιστημια. Να αφηνουμε τους πιο ταλαντουχους απο μας να εργαζονται ελευθερα, σε ενα περιβαλλον με σταθερες οικονομικες συνθηκες, χωρις γραφειοκρατικα και αλλα εμποδια, χωρις κυκλωνες επιδοτησεων και φοροεπιδρομων.

———————————-

*Κατατασσω την Folli Follie στις υπηρεσιες γιατι αυτο που πουλαει ουσιαστικα ειναι σχεδιο, ενω η φυσικη κατασκευη μπορει να γινεται οπουδηποτε στον κοσμο, απο Ελβετια ως Κινα.
**Βλεπε και σχετικο ρεπορταζ στο γερμανικο κρατικο καναλι ARD.

ΥΓ Περα απο τις υπηρεσιες με την στενη εννοια, και η καταφρονεμενη μεταποιητικη βιομηχανια εχει να κερδισει απο την εφαρμογη νεων ιδεων και απο την εξωστρεφεια. Ηδη εχουμε σημαδια ζωης, ο κυκλος εργασιων απο πωλησεις στο εξωτερικο ανεβηκε φετος 50%. Βλεπουμε οτι δεν φταιει κατι στα γονιδια μας που η Ελλαδα εχει αναιμικη βιομηχανια, αλλα κατι στις εξωτερικες συνθηκες. Περισσοτερα σε επομενο αρθρο.

78 thoughts on “Η Ελλαδα δεν παραγει τιποτα, μερος 2 – Οι υπηρεσιες”

  1. Καλά ρε συ Σωτήρη, αυτές οι καινοτόμες επιχειρήσεις πώς τα καταφέρνουν να λειτουργούν, και να λειτουργούν καλά; Πώς τα κατάφεραν και δεν τις στραγγάλισε το πατερναλιστικό και αναποτελεσματικό σοβιετ…, συγγνώμη, ελληνικό κράτος; Πώς τα βγάζουν πέρα με τις ατέλειωτες ρυθμίσεις και στρεβλώσεις που επιβάλλονται στην αγορά εργασίας; Ούτε η διαφθορά τις αγγίζει ούτε τίποτε; Ή μήπως τελικά, όλη αυτή η παραφιλολογία περί στρεβλώσεων, αναποτελεσματικότητας κλπ. κλπ. του ελληνικού δημοσίου περισσότερο χρησιμεύει για να συγκαλύψει την ανεπάρκεια του (υπόλοιπου) ιδιωτικού τομέα; (όπως λέει και μια παροιμία, της κοντής ψ*λ*ς το μαλλί της φταίει)

    Reply
  2. Vrennus
    Και στην έρημο υπάρχουν Οάσεις, αυτό δεν σημαίνει οτι η Σαχάρα δεν είναι έρημος. πέρα απο αυτού είναι αλήθεια οτι οι περισσότερες ελληνικές επιχείρησης ανακατεύονται με το λιανικό εμπόριο και τις κατασκευές και το κάνουν αναποτελεσματικά. Ως τώρα άρμεγαμε κυριολεκτικά την πληθώρα των ΔΥ και των από κοινοτικά κονδύλια επιδοτούμενων μικρών επιχειρηματιών/ελεύθερων επαγγελματιών και επειδή χρήμα έρεε άφθονο δεν βάλαμε στόχο την βελτίωση. Ο ιδιωτικός τομέας όμως θα αναγκαστεί να αλλάξει(εκτός αν πέσουν τίποτα παυσίπονα/γιατροσόφια τύπου ΤΈΜΠΕ). Ο Δημόσιος τομέας όμως είναι θεσμικά κατοχυρωμένος και θέλει ευρύτερη κοινωνική απόφαση για να αλλάξει και φυσικά θα συμπαρασύρει και μεγάλο μέρος του ιδιωτικού.
    Για την ιστορία έχω μια μικρή επιχείρηση Λιανικού εμπορίου ηλεκτρικών συσκευών, οπότε ζώ την αναποτελεσματικότητα του και την λάθος στόχευση του απο μέσα.

    Reply
  3. θαναση
    ηλπιζα να σαρεσει. :)

    απολιτακη
    με ενδιαφερει πολυ η εμπειρια σου, αν θες πες μας καποια πραγματα ειτε εδω ειτε σε ενα ξεχωριστο κειμενο?
    Ποιος ειναι ας πουμε ο βασικος λογος που οι εταιρειες λιανικης ειναι αναποτελεσματικες, εχουν κακα logistics, εξυπηρετηση πελατων κτλ?

    βρεννο
    καλες ερωτησεις κανεις, και ρωτησα μαλλιστα ατομα απο καποιες απο τις εταιρειες σχετικα. Η αληθεια ειναι οτι μαλλον δουλευουν σε κλαδους που η ελληνικη γραφειοκρατια δεν μπορει να τους αγγιξει πολυ. Ουτε μεγαλες εγκαταστασεις χρειαζονται (βλ. πολεοδομιες και ιστοριες), ουτε 100 ατομα βοηθητικο προσωπικο (με τα προβληματα συμβασεων, υπερωριων κτλ). Οσο μεγαλωνουν ειμαι σιγουρος οτι τα προβληματα της Ελλαδας θα τους βλαπτουν ολο και περισσοτερο. Και το γεγονος οτι η Upstream ανοιξε γραφεια σε Λονδινο και Ντουμπαϊ ισως ειναι και ενδειξη τετοιων προβληματων μεταξυ αλλων.

    Reply
    • Σωτήρη,

      Η ελληνική γραφειοκρατία δεν εμπόδισε την ΙΚΕΑ, τη Lidl, τη Mediamarkt/Saturn, την Carrefour κλπ. κλπ. να αναπτυχθούν στην Ελλάδα, παρ’ όλο που η εμπλοκή τους μ’ αυτήν αλλά και με τις άλλες «αγκυλώσεις» είναι σαφώς μεγαλύτερη. Σαφώς η διοίκηση οφείλει να λειτουργεί αποτελεσματικότερα, μόνο που, όσο τουλάχιστον μου έχει δείξει η εμπειρία μου, αυτοί που φωνάζουν περισσότερο είναι αυτοί που θα προτιμούσαν όχι απλώς να μην υπάρχει διοίκηση, αλλά να μην υπάρχει ούτε νομιμότητα.

      Σχετικά με την (αν)αποτελεσματικότητα του λιανεμπορίου, η εκτίμησή μου είναι ότι πρόκειται κυρίως για πολυάριθμο και κατακερματισμένο κλάδο που δεν θέλει να δημιουργήσει οικονομίες κλίμακος. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι πρέπει να καταργηθεί το μικρομάγαζο και τα πάντα να γίνουν πολυκαταστήματα, από την άλλη όμως η «οικονομία των καφέ» σίγουρα είναι σπατάλη πόρων.

      Πάντως, με 68% του εργατικού δυναμικού, καλά, νομίζω, τα πάει ο τριτογενής της χώρας, ε;

      Reply
      • Vrennus
        Μιλάς για εμπορικές εταιρίες και όχι για παραγωγικές. Λογικό είναι να αναπτυχθούν οπουδήποτε αρκεί να υπάρχει ζήτηση. τι γίνεται όμως με επιχειρήσης που χρειάζονται σταθερότητα. Όσες παραγωγικές είχαν μείνει αποσυναρμολογούν τα εργοστασιά τους και φεύγουν.

        Reply
    • …επίσης (γιατί τι να ψάξεις να βρεις μαύρα μεσάνυχτα EEST), το μερίδιο του ΑΕΠ της Ελλάδς που αντιστοιχεί στις υπηρεσίες είναι ένα ολόκληρο 80%, με τη μερίδα του λέοντος να ανήκει στο εμπόριο και τον τουρισμό.

      Το αξιοσημείωτο είναι ότι η συμμετοχή εμπορίου & τουρισμού στο ΑΕΠ είναι σχεδόν 34% (EU15: 20%) ενώ στους μισθούς μόλις 26% (EU15: 22%). Ωστόσο, οι Έλληνες τα πάμε καλύτερα στο μερίδιο της απασχόλησης: εμπόριο & τουρισμός συνεισφέρουν 34% στο ΑΕΠ και 31% στην απασχόληση, όταν οι Ευρωπαίοι χρειάζονται το 26% του εργατικού δυναμικού τους για να εισφέρουν το 22% του ΑΕΠ. Συμπέρασμα: εμπόριο και τουρισμός είναι αντιπαραγωγικές δραστηριότητες, οι Έλληνες τα καταφέρνουν καλύτερα, μάλλον επειδή πολλές επιχειρήσεις είναι οικογενειακές και ως εκ τούτου εργασιακά «ευέλικτες».

      Reply
      • Χμμμ, και μέρα που ήταν που σκάλισα τα στοιχεία δεν τα πήγα καλύτερα :-(
        Λοιπόν, τα παραπάνω ποσοστά αφορούν προστιθέμενη αξία, όχι ΑΕΠ. Η συμμετοχή των υπηρεσιών στο ΑΕΠ της χώρας είναι μόλις 65%. Ο τουρισμός πάντως (Σωτήρη) συνεισφέρει μόλις με 6,5% (της οικονομίας των καφέ συμπεριλαμβανομένης νομίζω) ενώ η ναυτιλία (I61: Water transport) μ’ ένα ταπεινό 3,7%.
        Τα στοιχεία είναι από τη Eurostat, και μου φαίνεται ότι ου παντός σκαλίζειν ες Eurostat :-)

        Reply
    • Θα μπορούσα να γράψω την εμπειρία μου. Για την ώρα τα σχόλια του Vrennus αρκούν Κατακερματισμένος τομέας που δεν θέλει να αλλάξει και βεντουζώνετε στους πολιτικούς για χαρούλες. Δεν λέω φυσικά να κλείσει το μικρομάγαζο αλλά σίγουρα πρέπει να συρρικνωθεί είτε με συνεργασίες είτε να κλείσουν κάποιοι.

      Reply
    • Το ότι η upstream δεν παράγει φυσικό προϊόν σίγουρα διευκολύνει τα πραγματα για τους λόγους που ανέφερες (ανάγκεσ εγκαταστάσεων, παρωχημένες ρυθμίσεις που υπάρχουν σε παραδοσιακούς παραγωγικούς κλάδους, θέματα εργατικής νομοθεσίας). Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Σημαντικότεροι παράγοντες νομίζω (από την εμπειρία μου σαν στέλεχος εδώ και κάποια χρόνια στην εταιρία) είναι οι εξής:
      – Οι πελάτες στον κλάδο του mobile marketing έιναι σχεδόν αποκλειστικά ιδιωτικές εταιρίες (μάρκες καταναλωτικών ειδών καιτ ηλεπικοινωνιακές εταιρίες) που ναι μεν είναι πιο απαιτητικές (αυτό σε αναγκάζει να είσαι ανταγωνιστικός) αλλά και δεν σε μπλέκουν με τη γραφειοκρατία του δημοσίου πολύ.
      – Το ρυθμιστικό πλαίσιο του κλάδου λειτουργεί με διαθνή πρότυπα (και είναι σχετικά σύχγρονο) τα οποία διαχειρίζονται και εφαρμόζουν οι τηλεπικοινωνιακοί πάραοχοι που είναι ιδιωτικές εταιρίες (και η Κοσμοτέ λειτουργεί σαν ιδιωτική εταιρία παρά τη συμμετοχή του ΟΤΕ σε αυτήν) – αποτέλεσμα να μην έχεις τις δυχέρειες που έχουν κάποιοι κλάδοι που ρυθμίζονται από το κρατος με παρωχημένα πλαίσια
      – Η αγορά είναι πολύ μικρή για να συντηρήσει μία αναπτυσσόμενη εταιρία, άρα αναγκάζεσαι να στραφείς σε πελάτες από το εξωτρικό πολύ νωρίς, πράγμα που σε κάνει ανταγωνιστικό και λιγότερο εξαρτημένο από την Ελληνική οικονομική πραγματικότητα
      – Ο κλάδος είναι παγκοσμίως νέος άρα δεν έχεις να αντιμετωπίσεις (ή δεν είχες παλία, όταν ξεκινήσαμε) μεγάλες ξένες εταιρίες με προχωρημένη τεχνογνωσια, έτσι άν κινηθείς έξυπνα και εργατικά μπορείς να γίνεις εσύ η μεγάλη πολυεθνική που έχει προβάδισμα στην αγορά (όπως και κάναμε)
      – Επειδή το προϊόν εξαρτάται από τεχνικές και διοικητικές ικανότητες κυρίως (λογισμικό, υπηρεσίες, μάρκετινγκ, πωλήσεις) ο βασικός πόρος που αναζητάς είναι εργατικοί και μορφωμένοι άνθρωποι, κάτι που στην Ελλάδα υπάρχει σε σχετική αφθονία (ή και για συγκεκριμένες δεξιότητες μπορεί και να εισαχθεί, δεν είναι λίγοι οι Ευρωπαίοι που μετακομίζουν ευχαρίστως στην όμορφη χώρα μας αν του προσφέρεις ένα καλό περιβάλλον εργασίας και τις ανάλογες αποδοχές)

      Δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτό τον κλάδο υπάρχουν τουλάχιστον 2-3 Ελληνικές εταιρίες με σημαντικες εξαγωγές

      Συμφωνώ με τον Σωτήρη ότι τέτοια χαρακτηριστικά βρίσκει κανείς πιο συχνά σε τεχνολογικού κλάδους και παροχές υπηρεσιών, όχι για κανέναν άλλο λόγο αλλά γιατί οι πιο παραδοσιακοί πλουτοπαραγωγικοί κλάδοι έχουν ήδη στρεβλωθεί από το κράτος, τις ρυθμίσεις του, τα συνδικάτα και τουε επαγγελματικούς φορείς που επί χρόνια έχουν στήσει αγορές Α-λα Ελληνικά. Αυτά ξεμπλέκουν πιο δύσκολα και θέλουν χρόνο, σε νέους κλάδου όμως είναι ίσως πιο έυκολο μια παρέα ανθρώπων με γνώσεις και όρεξη για δουλειά να φτιάξουν κάτι εξαγώγιμο.

      Σε ό,τι αφορά τα διεθνή γραφεία, δεν θα συμφωνήσω πως είναι ενδειξή προβλημάτων στην Ελληνική αγορά (όχι πως δεν έχει!). Ο λόγος είναι κυρίως ότι αν φτιάχνεις και πουλάς υπηρεσίες σε 40 χώρες αναγκαστικά θα εξαπλωθείς γεωγραφικά για πρακτικούς και εμπορικούς λόγους. (και σε κάποιες περιπτώσεις για να πας σε μέρη που έχουν παρόμοιες εταιρίες, περισσότερο εξειδικευμένο προσωπικό, κλπ) Εμέις πάντως συνεχίζουμε να έχουμε ίσως το μεγαλύτερο κομμάτι τις παραγωγικής μας δύναμης στην Αθήνα.

      Σας παραπέμπω και στο τελευταίο σχόλιο που έχω κάνει σε αυτή τη σελίδα http://metablogging.gr/2010/11/%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%87%CE%B5%CE%B9%CF%81%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%84%CE%B7%CF%84%CE%B1-%CE%B7-%CE%B4%CE%B9%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CF%89%CE%BC%CE%AC%CF%84%CF%89%CF%83%CE%B7/ όπου έχω λίγα παραπάνω λόγια σχετικά με το πόσο σε δυσκολεύει (ή δε σε δυσκολεύει) το Ελλήνικό κράτος. (πολύ λίγότερο απ’ό,τι νομίζουν οι περισσότεροι)

      Reply
      • ΝΜ

        ωραιο και περιεκτικο το σχολιο. Για τα διεθνη γραφεια μου το ειχες πει ηδη, αλλα παλι, μια αντιστοιχη αγγλικη εταιρεια θα εφτιαχνε τοσα γραφεια εκτος Αγγλιας?

        Ο κλάδος είναι παγκοσμίως νέος άρα δεν έχεις να αντιμετωπίσεις (ή δεν είχες παλία, όταν ξεκινήσαμε) μεγάλες ξένες εταιρίες με προχωρημένη τεχνογνωσια, έτσι άν κινηθείς έξυπνα και εργατικά μπορείς να γίνεις εσύ η μεγάλη πολυεθνική που έχει προβάδισμα στην αγορά

        ωραια παρατηρηση. Βεβαια φανταζομαι οτι για να εισαι ετοιμος να μπεις σε εναν τετοιο νεο κλαδο πρεπει να εισαι σε πολυ στενη επαφη με τις τελευταιες εξελιξεις διεθνως, κατι που γινεται πιο ευκολα αν εισαι σε καποιο κορυφαιο πανεπιστημιο ή τοποθεσια με μεγαλη αναπτυξη καινοτομιας (ή και τα δυο).

        δεν είναι λίγοι οι Ευρωπαίοι που μετακομίζουν ευχαρίστως στην όμορφη χώρα μας αν του προσφέρεις ένα καλό περιβάλλον εργασίας και τις ανάλογες αποδοχές

        ενδιαφερον πειραμα θα ηταν, με τον ιδιο μισθο και λοιπες συνθηκες θα προτιμουσε κανεις Αθηνα ή ξερω γω Ντυσσελντορφ. Εχω την εντυπωση οτι για οικογενειες η Αθηνα θα ηταν λιγο προβληματικη, λογω ελλειψης ανεπτυγμενων υπηρεσιων για μη Ελληνες (νηπιαγωγεια, σχολεια, σουπερμαρκετ, εστιατορια). Οι εργενηδες, ΟΚ, ειναι πιο προθυμοι να μπουν σε περιπετειες.

        Η αγορά είναι πολύ μικρή για να συντηρήσει μία αναπτυσσόμενη εταιρία, άρα αναγκάζεσαι να στραφείς σε πελάτες από το εξωτρικό πολύ νωρίς, πράγμα που σε κάνει ανταγωνιστικό και λιγότερο εξαρτημένο από την Ελληνική οικονομική πραγματικότητα

        εξωστρεφεια με το ζορι :)

        Reply
        • μια αντιστοιχη αγγλικη εταιρεια θα εφτιαχνε τοσα γραφεια εκτος Αγγλιας?

          Χωρίς αμφιβολία. Για την ακρίβεια, θα έλεγα πως μάλλον λίγα έχουμε σε σχέση με τον αριθμό χωρών που εξυπηρετούμε – είναι πολλές οι χώρες όπου έχουμε πελάτες μεγάλου μεγέθους και η εξυπηρέτηση γίνεται “αεροπλανικώς”. Δες τις περισσότερες πολυεθνικές – ακόμα κι εκεί που δεν έχουν παραγωγή έχουν είτε γραφεία πωλήσεων / εξυπηρέτησης, είτε συμβάσεις με τοπικούς αντιπροσώπου μεταπωλητές.

          Βεβαια φανταζομαι οτι για να εισαι ετοιμος να μπεις σε εναν τετοιο νεο κλαδο πρεπει να εισαι σε πολυ στενη επαφη με τις τελευταιες εξελιξεις διεθνως, κατι που γινεται πιο ευκολα αν εισαι σε καποιο κορυφαιο πανεπιστημιο ή τοποθεσια με μεγαλη αναπτυξη καινοτομιας (ή και τα δυο)

          Ξέρεις, αυτό έχει αλλάξει πολύ με το ίντερνετ. Σήμερα ακόμη και κάποιος που δεν βρίσκεται κοντά σε κάποια “εστία γνώσης” μπορεί να είναι σε επαφή και να διαβάζει τα πιο τελευταία και ενδιαφέροντα πράγματα από τη διεθνή σκηνή. Εγώ για παράδειγμα παρακολουθώ στενα την σκηνή της επιχειρηματικότητας της σίλικον βάλλεΪ από μπλοκγς και αρθρογραφία, κάτι που πριν απο 10 χρόνια απλά δεν μπορούσε να γίνει. Δε λέω πως αυτό καλύπτει όλες τις ανάγκες, αλλά νέοι άνθρωποι με όρεξη βρίσκουν πιο εύκολα τις ιδέες που χρειάζονται. Αξιοσημείωτο είναι ότι όταν γνώρισα έναν ινδό συνεργάτη σε ταξίδι στην Μπανκαλόρ πριν από λίγα χρόνια διαπίστωσα ότι διαβάζουμε τα ίδια βιβλία, τα ίδια μπλογκς, κλπ, τα οποία όλα είναι ιδέες απο την Αμερική. Μια συναντηση ενός ινδού και ενός έλληνα πρίν απο 20 χρόνια αποκλείεται να είχε τέτοια κοινά σημεία αναφοράς.

          Εχω την εντυπωση οτι για οικογενειες η Αθηνα θα ηταν λιγο προβληματικη, λογω ελλειψης ανεπτυγμενων υπηρεσιων για μη Ελληνες (νηπιαγωγεια, σχολεια, σουπερμαρκετ, εστιατορια)

          Έχει τα προβλήματά της η Αθήνα και γίνονται ολοένα περισσότερα. Μια καλύτερη πόλη / κοινωνία σίγουρα βοηθά και την προσέλκυση ταλέντου. Αλλά δεν είναι τόσο χάλια όσο νομίζω ότι τα βρίσκεις εσύ. Είναι και λίγο θέμα προτιμήσεων. Πολλά από τα πράγματα που εγώ κι εσύ μπορεί να απεχθανόμαστε, μπορεί να είναι δευτερεύοντα για έναν ξένο. Εν τέλει πιστεύω (και βασισμένος στου πολλούς ξένους που ξέρω να ζουν στην Αθήνα) ότι κάποιος που έχει μια καλή δουλειά και ένα ανω του μέσου εισόδημα στην Αθήνα μπορεί να ζήσει καλά. Θα του λέιψουν κάποια πράγματα από την πατρίδα του, αλλά θα του αρέσουν κα κάποια που δεν ήξερε. Δυστυχώς η τωρινή οικονομική και πολιτική συγκυρία είναι πιθανό να αλλάξει αυτή την ισορροπία – αν και δεν ζω μόνιμα στην Αθήνα τον τελευταίο χρόνο, νομίζω πως η ζωή εκεί γίνεται ολοένα και δυσκολότερη.

          εξωστρεφεια με το ζορι :)

          Γιατί όχι; Η ανάγκη και οι περιορισμοί είναι οι δυνάμεις που κάνουν τους ανθρώπους να δημιουργούν και να βρίσκουν λύσεις. Αν περνούσαμε ζάχαρη και ήταν όλα εύκολα, δεν θα είχαμε την πίεση να προσπαθήσουμε.

          Reply
          • Και για να μήν παρεξηγηθώ, να σημειώσω ότι δεν κάνω αυτά τα σχόλια ως “αλήθειες” για την επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα. Ούτε έχω μελετήσει το θέμα, ούτε έχω στοιχεία παρά μόνο μεμονωμένες προσωπικές εμπειρίες από την δική μας εταιρία. Τα αναφέρω μόνο ώς παρατηρησεις από αυτά που εμείς είδαμε και καταλάβαμε στην ως τώρα διαδρομή μας. Αυτό και τίποτα παραπάνω

            Reply
  4. Είναι ένα θαύμα που μέσα σε αυτή την μελαγχολία βγήκε το taxibeat. Παρόλο που κανείς δεν αμφισβητεί τη σημασία της τεχνολογικής καινοτομιάς (να πέσει το σπίτι μου να με πλακώσει) αλλά πληθαίνουν οι φωνές πρός την αντίθετη κατεύθυνση της παραγωγής (διάλογος εδώ ) όπως και οι ακραίες θέσεις του Andy Grove , για να μην αναφέρω και το γερμανικό θαύμα εξαγορών των ημερών μας βασισμένο στη βιομηχανία παρά στις υπηρεσίες.

    Φυσικά και χρειάζεται να δημιουργήσουμε τεχνοβλαστούς αλλά οι τεχνοβλαστοί ειδικά στην Ευρώπη με το χαμηλό σχετικά επίπεδο επιχειρηματικού ρίσκου αποκλείεται να ξανοιχτούνε και να δημιουργήσουνε θέσεις εργασίας. Αντίθετα καινοτομκή γεωργία και βιοτεχνία συνδυασμένα με την εσωτερική υποτίμηση των επόμενων 10 χρόνων μάλλον θα απασχολήσουν περισσότερα άτομα και θα έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να είναι πιο ανταγωνιστικά στη διεθνή αγορά.

    Reply
  5. Στο Αμέρικα οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι 15%, καλά καταλαβαίνω από τον σύνδεσμο ΣΓ;

    Σκέφτομαι ότι η υπεροχή του τομέα των υπηρεσιών έχει και άλλες θετικές πλευρές, π.χ. περιβαλλοντολογικά. Ισχύει;

    Reply
    • 15% στις ΗΠΑ όταν στην Ελλάδα είναι 16%, και με το ποσοστό του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στις ΗΠΑ να είναι σαφώς μεγαλύτερο. Κανείς όμως δε μιλάει για το υπερτροφικό Αμερικανικό δημόσιο…

      Reply
      • BTW, 768 χιλ. τους έβγαλε η περιβόητη απογραφή, 938 χιλ. δίνει τους δημοσίους υπαλλήλους η Eurostat. European statistics…

        Reply
        • Σύμφωνα όμως με τη ΓΣΕΕ το 2006 «στον δημόσιο τομέα της οικονομίας απασχολούνται περίπου 1.005.000 άτομα τα οποία αναλογούν στο 22,6% των απασχολουμένων και στο 35,5% του συνόλου των μισθωτών». («Ενημέρωση» ΙΝΕ-ΓΣΕΕ τεύχος 135). Αυτός ο αριθμός συμφωνεί και με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας η οποία μέτρησε την απασχόληση στον δημόσιο τομέα, το 2008, σε 1.022.000 άτομα, όταν ο ιδιωτικός τομέας απασχολούσε 3,56 εκατ. εργαζομένους.
          (http://laborsta.ilo.org)

          (Καθημερινή)

          Reply
          • Ό,τι νούμερα κι αν βγάζουν πάντως οι κάθε λογής στατιστικές, το δημόσιο ταμείο πληρώνει (πλέον) 768 χιλ. Δ.Υ. :-)

            Reply
            • 768 χιλιάδες είναι στο στενό δημόσιο

              Δεν απογράφηκαν ΔΕΚΟ , ΔΕΚΟ, ΝΠΔΔ της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ΝΠΙΔ που χρηματοδοτούνται από το κράτος , αναπληρωτές εκπαιδευτικοί κλπ κλπ κλπ δημοκρατικές δυνάμεις .

              Τις καλές δεκαετίες όπου δημιουργήθηκε το χρέος είχαμε και μερικές δεκάδες χιλιάδες ακόμα (συμβασιούχοι stagiers κλπ κλπ κλπ )

              Αν θέλει κάποιος να γίνει πολύ κακός μπορεί να πει οτι και οι υπάλληλοι ιδιωτικών εταιρειών που έπαιρναν δουλειές ή προμήθειες από το κράτος ήταν οιονεί δημόσιοι υπάλληλοι

            • 768 χιλιάδες είναι στο στενό δημόσιο

              Δεν απογράφηκαν , ΔΕΚΟ, ΝΠΔΔ της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και ΝΠΙΔ που χρηματοδοτούνται από το κράτος , αναπληρωτές εκπαιδευτικοί κλπ κλπ κλπ δημοκρατικές δυνάμεις .

              Τις καλές δεκαετίες όπου δημιουργήθηκε το χρέος είχαμε και μερικές δεκάδες χιλιάδες ακόμα (συμβασιούχοι stagiers κλπ κλπ κλπ )

              Αν θέλει κάποιος να γίνει πολύ κακός μπορεί να πει οτι και οι υπάλληλοι ιδιωτικών εταιρειών που έπαιρναν δουλειές ή προμήθειες από το κράτος ήταν οιονεί δημόσιοι υπάλληλοι

            • Τα ΝΠΔΔ απογράφτηκαν, όπως και οι αναπληρωτές, οι συμβασιούχοι, οι αορίστου κλπ. Οι πολυπληθέστερες ΔΕΚΟ, που είναι ΝΠΙΔ, είναι στο χρηματιστήριο και είναι κερδοφόρες.
              Συμφωνώ ότι τουλάχιστον οι μεγαλύτερες εργολαβικές επιχειρήσεις θα έπρεπε να συμπεριληφθούν στον ευρύτερο δημόσιο τομέα – και όχι μόνο επειδή το μεγαλύτερο μέρος του τζίρου τους προέρχεται από το Δημόσιο ;-)

            • Για τους αναπληρωτές θα ρωτήσω έναν γνωστό μου που ήταν αναπληρωτής μπορεί να έκανα λάθος .

      • New-Deal με το ανθρώπινο δυναμικό, την εργασιακή ηθική και την οργάνωση που διαθέτουμε δεν θα μπορούσε να γίνει. Στην Αμερική έγινε..

        Reply
        • @Vrenus : Η απογραφή έγινε κατακαλόκαιρο , πως γίνεται να απογράφηκαν οι αναπληρωτές που είχαν απολυθεί ( λήξει οι συμβάσεις τους ).

          Ποιές είναι οι πολυπληθέστερες ΔΕΚΟ που είναι κερδοφόρες ;( ως μονοπώλια ) . Η ΔΕΗ ας πούμε ; Τα 600 εκατομμύρια που πάνε από τον προϋπολογισμό στο ταμείο της ΔΕΗ υπολογίζονται ; Τα δάνεια με κρατικές εγγυήσεις ; Αποζημιώσεις έχει δώσει ποτέ η ΔΕΗ για συσκευές , χαλασμένα τρόφιμα και καρκίνους ; Για τη γη και τα υλικά που χρησιμοποιεί έχει πληρώσει κανέναν ; ( Αλήθεια το ρεύμα που εισάγουμε το πληρώνει η ΔΕΗ ; ). Με λίγα λόγια , η ΔΕΗ είναι κερδοφόρα με τους ίδιους όρους που θα ήταν κερδοφόρα οποιαδήποτε επιχείρηση ( το οτι είναι – ήταν μονοπώλιο ας το αφήσουμε )

          Τα ΝΠΔΔ της τοπικής αυτοδιοίκησης είσαι σίγουρος οτι απογράφηκαν ; Παράδειγμα ;

          Reply
      • Κανείς δεν μιλάει για το Αμερικανικό δημόσιο ; Στην Ελλάδα μπορεί .Στην Αμερική όταν κοιτάνε το έλλειμμα και το χρέος μιλάνε και (παρά) μιλάνε

        Εχω την εντύπωση πάντως πως δεν είναι ίδιος σε όλες τις χώρες ο ορισμός του δημοσίου υπαλλήλου , οπότε οι συγκρίσεις μπορεί να είναι προβληματικές .

        Reply
  6. Σωτήρη, αν η πρόθεσή σου ήταν να πείσεις ότι πρέπει να ρίξουμε το βάρος μας στις Υπηρεσίες και όχι στην Παραγωγή, προσωπικά δεν πείστηκα.

    Έχω μια έμφυτη αντιπάθεια για τις Υπηρεσίες, γιατί τις θεωρώ περισσότερο agent για money circulation και όχι για αύξηση πίτας σε *επίπεδο ανθρωπότητας*. Αλλά ας αφήσουμε λίγο τα προσωπικά φιλοσοφικά μου κολλήματα και ας μιλήσουμε για την Ελλάδα συγκεκριμένα.

    Ποιό είναι το οικονομικό μας σχέδιο για την Ελλάδα; High Tech Καινοτομία (πιο πολύ ευχολόγιο παρά πραγματικότητα, για εμένα πάντως είναι Παραγωγή και όχι Υπηρεσία), Ναυτιλία (Υπηρεσία), Τουρισμός (Υπηρεσία), Γεωργία (Παραγωγή). Έχασα τίποτα σημαντικό;

    Τι σημαίνει λοιπόν ότι “το μέλλον τής ελληνικής οικονομίας βρίσκεται στις υπηρεσίες”; Υποθέτοντας ότι διαφωνούμε στην κατάταξη της Καινοτομίας, εννοείς να σπρώξουμε τον κόσμο μακριά από τη Γεωργία και προς τον Τουρισμό; Αν όχι, τότε τι;
    (υπογραμμίζω ότι οι ψηφοφόροι τής Παπαρήγα δεν πρόκειται να εκτιμήσουν την απάντηση “πιάστε τα λάπτοπ και φτιάξτε έξυπνους αλγορίθμους”)

    Reply
    • Διευκρινίζω, γιατί μάλλον δεν το έγραψα πολύ καλά:

      Διαφωνία:
      Δε νομίζω πως συμφωνώ ότι η high tech καινοτομία είναι Υπηρεσία και όχι Παραγωγή. Δεν είναι βέβαια manufacturing, αλλά είναι production.

      Προβληματισμός Ι:
      Με τη Γεωργία τι κάνουμε; Τι ποσοστό των επενδύσεων πρέπει να σπρώξουμε προς τα εκεί;

      Προβληματισμός ΙΙ:
      Πόσο σίγουροι είμαστε ότι θα ήταν κακή ιδέα να φτιάξουμε κανένα εργοστάσιο; Έχει γίνει καμιά σχετική μελέτη;

      Reply
      • Καταλαβαίνω τον προβληματισμό σου, που έχει λογική, αλλά πιστεύω πως αυτός ο διαχωρισμός προϊόντος και υπηρεσίας δεν είναι τόσο απόλυτος και ξεκάθαρος όσο φαντάζει στη θεωρία.

        Αναφέρεις για παράδειγμα την αγροτική παραγωγή. Αν σ’ενδιαφέρει η ανάπτυξή της με τρόπο τέτοιο που πραγματικά να παράγει πλούτο σε επίπεδο ανθρωπότητας, τότε μάλλον θα πρέπει να αφιερώσεις μεγάλο μέρος της επένδυσης και προσπάθειας σου σε “άυλα” τεχνολογικά και διοικητικά προϊόντα. Θες τεχνολογία διαχείρισης γής, αποθήκευσης, γενετικής σπόρων, διαχείριση ανφεοδιαστικής αλυσίδας, διαχείριση ρίσκου, διοίκηση και εκπαίδευση προσωπικου, κλπ. Πολλοί από αυτούς τους τομείς είναι αμιγώς τομείς υπηρεσιών που ίσως να προσφέρονται και απο τρίτες εταιρίες που κανουν 100% υπηρεσίες. Να το πω λίγο πιο λιανά: σκάβοντας μόνο και χτίζοντας δεν μεγαλώνει η πίτα – μεγαλώνει με τεχνογωνσία και διαχείριση που πολάπλασιάζει το αποτέλεσμα της εργασίας του ενός.

        Νομίζω αυτό που έχεις στο μυαλό σου ως υπηρεσία που εξυπηρετεί την μετακίνηση χρημάτων κα μόνο είναι οι καθαρά ματαπωλητικές και μεταπρατικές δραστηριότητες που αναπτύχθηκαν στην Ελλάδα σε μεγάλο βαθμό. Αντί να κάνω το χωράφι μου να παράγει περισσότερο, το παρατάω και φτιάχνω αντιπροσωπεία ιταλικών επίπλων τα οποία πουλάω με μαρκαπ 80% στο δε μώλ σε νεοέλληνες που βρήκαν τα λεφτά από αγροτικές επιδοτήσεις. Ναι, αυτοί οι φαύλοι κύκλοι χρήματος (δινες για την ακρίβεια, γιατί μόνο μπαίνει και δε βγαίνει) είναι όντως αντιπαραγωγικοί. Όχι όμως επειδή οι υπηρεσίες είναι εν γένει κάτι που πρεπει να αποφεύγουμε.

        Ειδικά σε μια μικρή χώρα με μορφωμένους ανθρώπους και περιορισμένους φυσικού πόρους, ο σκοπός μας ειναί να επενδύσεμου στην αποδοτικότητα μέσω απιστημονικών υπηρεσιών και τεχνογνωσίας. Γιατί πολύ απλά τα χωράφια και οι θάλασσες μας δεν φτάνουν να μας ταϊσουν – πόσο μάλλον να μας πάρουν και τα αγαθά που απαιτεί η ακριβή και χλιδάτη ζωή που κάνουμε. (και μη μου πείτε δεν κάνουμε όλοι γιατι ακόμα και οι φτωχότεροι στην Ελλάδα δεν είναι πραγματικά φτωχοί, έχουν σημαντικές ανέσεις που δεν είναι αυτονόητες σε όλο τον κόσμο και ούτε ήταν στην Ελλάδα πριν από 20 χρόνια)

        Reply
  7. Οι στρατηγικές επιλογές για την παραγωγή του σήμερα έχουν ήδη γίνει. Τι παραγωγή μπορούμε να έχουμε με το σημερινό εργατικό δυναμικό? Εγώ βλέπω μια ευκαιρία στις υπηρεσίες τύπου calling center αλα ινδία. Με τα μεροκάματα να πέφτουν εκεί που πέφτουν και ένα μορφωμένο σε γλώσσες εργατικό δυναμικό με λίγη επανεκπαίδευση μπορούμε να δημιουργήσουμε κάτι τέτοιο.
    Η ναυτιλία είναι μια καλή προοπτική αλλά δεν είναι πανάκεια διότι δεν ξέρω πόσα αφήνει στο ταμείο(με τι συντελεστές φορολογούνται οι ναυτικοί Thrass?)
    Οι υπηρεσίες πάντως δεν πρέπει να θεωρηθούν ως μόνη λύση. Πρέπει να υπάρχει μια αξιοπρεπή παραγωγή ακόμα και αν δώσεις βάρος στις υπηρεσίες. Αλλιώς θα πρέπει να εισάγεις απο την άλλη άκρη του κόσμου.

    υ.γ. Ο τουρισμός θεωρήται η βαριά μας βιομηχανία. Αλλά είναι μια βιομηχανία με 5 μήνες δουλεία. Μετά το εργατικό δυναμικό του κάθεται και πληρώνεται απο το ταμείο ανεργίας. Είναι λύση τώρα αυτό?

    Reply
  8. Thrass,
    Αυτό που καταλαβαίνω εγώ από τα λεγόμενα του Σωτήρη είναι ότι η οικονομία (Ε) συνδέεται με την υλική παραγωγή (m) και τις υπηρεσίες (c) με μια σχέση ανάλογη της θεωρίας της σχετικότητας του Einstein:
    E=mc^2
    Για να πετύχεις οικονομική ανάπτυξη δεν είναι απαραίτητο να μεγιστοποιήσεις το m, μπορείς να εστιαστείς στο c. Γενικά, συμφωνώ με αυτό. Όλες οι μεγάλες οικονομίες (εκτός Κίνας) εστιάζονται στο c (ίσως επειδή είναι υψωμένο στο τετράγωνο).

    Φυσικά και πρέπει μια χώρα να επιδιώκει λιγότερες εξωτερικές εξαρτήσεις με μια ισορροπημένη εσωτερική ανάπτυξη, αλλά θα πρέπει παράλληλα να βρει πρόσβαση σε άλλες αγορές για εισροή εισοδήματος. Για να το κάνει αυτό θα πρέπει να αξιοποιήσει τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα που έχει έναντι των άλλων αγορών. Στην περίπτωση της Ελλάδας αυτά είναι τα πανέμορφα τοπία της (Τουρισμός), η υπάρχουσα ναυτιλία και το τεράστιο ποσοστό πτυχιούχων νέων (Υψηλή Τεχνολογία). Εκεί πρέπει να επενδύσει, χωρίς να σημαίνει αυτό ότι ένα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού δεν θα συνεχίσει να ασχολείται σε “μη εξαγώγιμους” τομείς (οικοδομή, κτλ).

    apolitakis,
    Έχεις δίκαιο όταν λες για αναποτελεσματικό τουρισμό με 6 μήνες σε επίδομα ανεργίας. Γενικά το ταμείο ανεργίας όπως λειτουργεί είναι τεράστια σπατάλη χρημάτων. Εγώ θα πρότεινα τα χρήματα αυτά να δίνονται μόνο σε όσους επιθυμούν να δουλέψουν κατά την περίοδο αυτή για το δημόσιο όφελος σε κάτι που τους ευχαριστεί και έχει λάβει έγκριση από μια δημόσια αρχή (πχ. Καθαρισμός χώρων, κατασκευή ιστοσελίδων και οτιδήποτε άλλο ανάλογα με τις ικανότητες του καθενός).

    Reply
  9. Συμφωνω σε γενικες γραμμες ομως εχω κανα δυο ενστασεις.
    α)Βλεπω οτι ο αρθογραφος Σωτηρης Γεωργανας εχει μια δυσπιστια απεναντι κυριως στον αγροτικο τομεα που δειχνει ξεκαθαρα ανθρωπο που εχει μεγαλωσε στην πολη μαλλον.Αυτο το συμπερασμα δεν το βγαζω μονο απο το παρον αρθρο αλλα και απο πολλα αλλα που εχω διαβασει και εχουν την υπογραφη του.Αναφερομαι σε αρθρα με ετος συγγραφης το 2005 και το 2006 απο την ιστοσελιδα του e-rooster ακομη.Για να αφησω κατα μερους τις προσωπικες αναφορες που γινονται μεταξυ αστειου και σοβαρου δεν εχει αδικο κατα τη γνωμη μου για το γεγονος οτι δεν πρεπει να στηριχτουμε στην γεωργια κατι που αποτελει εναν ευρεως διαδεδομενο αστικο μυθο στην χωρα μας αυτον τον καιρο.Οσον αφορα τα στοιχεια που παραθετει εχω να τονισω τα εξης
    1)Οσον αφορα τουλαχιστον την Ελλαδα η χαμηλη συνεισφορα της γεωργιας του ΑΕΠ οφειλεται σε σημαντικο βαθμο σε παθογενειες που εχουν αναλυθει στην παρουσα ιστοσελιδα,επομενως δεν θα επεκταθω.
    2)Μπορει καποιος να αναφερει οτι σε διεθνες επιπεδο η συνεισφορα αυτη εχει μειωθει εξαιτιας κατα κυριο λογο της βελτιωσης της τεχνολογιας η οποια αφενος εχει διογκωσει το βαρος του τομεα υπηρεσιων αφετερου εχει οδηγησει στην μεταβολη της παραγωγικης διαδικασιας στον τομεα αυτο.Καποτε για να παραχθει το βαμβακι χρειαοταν χιλιαδες εργατες(η σκλαβοι ενιοτε).Σημερα η παραγωγη βαμβακιου ειναι πληρως εκμηχανισμενη.Συνεπως το βαρος πεφτει σε εκεινον που θα σχεδιασει τα μεσα για την παραγωγη του.Παρολαυτα δεν εχει παψει ο κοσμος να τρωει γιατι φυσικα δεν μπορει να ζησει αλλιως.Αντιθετως η ζητηση για τροφιμα εχει αυξηθει..
    3)Η ελληνικη γη ειναι οντως αποδοτικη.Μπορουμε να καλλιεργησουμε αμπελια,ελιες,σταρι και ενα σωρο αλλα εσπεριδοειδη η λαχανικα.
    Επομενως αυτα με οδηγουν στο συμπερασμα πως η Ελλαδα μπορει να βασιστει στις εξαγωγες αγροτικων προιοντων.Αρκει να καταπολεμηθουν οι γνωστες παθογενειες.

    Reply
    • β)Δεν ξερω αν με εχει προλαβει καποιος συσχολιαστης γιατι γραφω τα δυο σχολια εν ταχει και δεν εχω προλαβει να διαβασω τα δικα τους σχολια.Λες οτι οι υπηρεσιες συμβαλλουν σε μεγαλο βαθμο στο ΑΕΠ της χωρας.Αυτο ομως μπορει να εξηγηθει με το ιδιαιτερο βαρος που εχει ο δημοσιος τομεας στην χωρα καθως και κλαδοι οπως το λιανεμποριο που ειναι μια καθαρα κυκλικη δραστηριοτητα.Αν καποιος εχει μεινει ανεργος ειναι προφανες οτι δεν θα παει να ψωνισει στην Ερμου η στο mall.Αυτο φαινεται απο το γεγονος οτι πολυεθνικοι ομιλοι εχουν περιορισει τις δραστηριοτητες τους στην Ελλαδα εν μεσω κρισης οπως για παραδειγμα η Media Μarkt που χτες ανακοινωσε το κλεισιμο τριων καταστηματων.Εχουμε δε και την αναβολη φιλοδοξων προτζεκτς οπως το εμπορικο κεντρο του Γαλατσιου ενω ιστορικες ελληνικες φιρμες οπως ο Βαρδας ακολουθουν και αυτες το γενικοτερο κλιμα.Μην ξεχναμε αλλωστε οτι ο κλαδος αυτος χαρακτηριζεται απο χαμηλη συγκεντρωση.Τελος στην διογκωση του ποσοστου συμβολης του τομεα παιζει ρολο η νοοτροπια πολλων Ελληνων οι οποιοι βλεποντας οτι δεν υπαρχουν πολλες διεξοδοι αποφασιζουν να ανοιξουν μικρομαγαζα κυριως τυροπιταδικα και καφετεριες,κυριως με χρηματοδοτηση απο ΤΕΜΠΜΕ με αποτελεσμα σε καθε γειτονια πλεον της Αθηνας καθε μηνα να ανοιγει μια καφετερια για να κλεισει τον επομενο μηνα…

      Reply
    • Για να μην δημιουργηθει καποια παρερμηνεια εννοω οτι η Ελλαδα δεν πρεπει να ακολουθησει το κυριαρχο δογμα αυτην την εποχη που λεει οτι αν ολοι καλλιεργησουμε λαχανικα στον κηπο μας θα σωσουμε την χωρα.Αλλα θα πρεπει να θεσουμε περισσοτερο σωστες βασεις προκειμενου να βοηθηθουμε περισσοτερο απο την γεωργια.

      Reply
  10. Tελος οσον αφορα τον τουρισμο γιατι δεν μπαινει ποτε ως ενδεχομενο υπο συζητηση να γινει δωδεκαμηνης διαρκειας αντι για τριμηνης?Ενταξει δεν θα ερθει κανεις ενοσω εξελισσονται τα πρωτοβροχια να κανει μπανιο στην Ελλαδα αλλα γιατι να μην ερθει στην Αθηνα η στην Θεσσαλονικη η και σε περιοχες της περιφερειας με ομορφα χειμερινα και φθινοπωρινα τοπια οπως τα Γρεβενα λ.χ.Ενταξει δεν θα ερθει για σκι στην Αραχωβα εφοσον υπαρχουν οι Αλπεις αλλα η εμπειρια στην ορεινη Ελλαδα διπλα σε ενα τζακι πινοντας χαμομηλι απο ιδια πειρα μπορω να εγγυηθω πως-κατω απο ορισμενες προυποθεσεις-μπορει να του μεινει αξεχαστη.Την ιδια στιγμη που θα ερχεται σε επαφη με τα διαφορα πολιτιστικα της περιοχης οπως η κλασικη φολκλορ μουσικη με τα κλαρινα,το παραδοσιακο τυρι κλπ.Και φυσικα υπαρχουν και αλλα ειδη τουρισμου οπως ο συνεδριακος η ο υγειας.Ειναι καπως καλυτερα να αναρρωνεις απο μια χειρουργικη επεμβαση μεσα Δεκεμβρη βλεποντας τον Σαρωνικο κολπο απο την βεραντα σου σε μια ηλιολουστη μερα(εστω και αν φορας μια ζακετα)παρα σε ενα βροχερο μερος της Βορειας Ευρωπης…

    Reply
    • Ως Σερραίος μεγάλωσα σε μία τουριστικά ανενεργή περιοχή, λόγω έλλειψης θάλασσας (της προκοπής)*. Θεωρώ μεγάλο μας λάθος την αποκλειστική σύνδεση τουρισμός = θάλασσα και πολιτισμός = αρχαιότητα (π.Χ.). Έχουμε απορρίψει όλη τη βυζαντινή (αλλά και την οθωμανική) και νεώτερη ιστορία ως μη ενδιαφέρουσα και αποκλειστικά για εσωτερική κατανάλωση. Στη Γαλλία και τη Ρωσία (και όπου αλλού υπήρξε βασιλεία) θαυμάζουμε τα ανάκτορα της εποχής, ανεξάρτητα της βαρβαρότητας του «διαζυγίου» των τελευταίων βασιλέων με το κράτος. Εδώ τα έχουμε να σαπίζουν, γιατί απαξιούμε να αξιοποιήσουμε κάτι τόσο ποταπό…

      Μιλώντας για την περιοχή μου και το τι έχει συζητηθεί κατά καιρούς:
      # χειμερινός τουρισμός: έλεγαν ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να συγκριθεί με τις Άλπεις… Δεκτό. Εμπόδισε αυτό τη νότια Βουλγαρία να αναπτύξει τις «Άλπεις των Βαλκανίων»;
      # μηχανοκίνητος αθλητισμός: το 1996 ο Δήμος Σερρών εγκαινίασε το μοναδικό ελληνικό αυτοκινητοδρόμιο. Το κράτος δεν συνεισέφερε στις τότε προσπάθειες αναβάθμισής των εγκαταστάσεών του σε F1 (μέχρι να το καταφέρει ο Δήμος, άλλαξαν οι προδιαγραφές). Τότε έλεγαν ότι οι Σέρρες βρίσκονται μακρυά (από τι;) και δεν υπάρχει αρκετός κόσμος να το υποστηρίξει… Τελικά αυτοκινητοδρόμιο κατασκευάστηκε στην Κωνσταντινούπολη, συγκεντρώνοντας μεγάλο πλήθος Ελλήνων και Βουλγάρων της γύρω περιοχής. Το τουρκικό βέβαια δεν τα κατάφερε… Τώρα ξεκίνησαν τα σχέδια για νέο αυτοκινητοδρόμιο στην Πάτρα. Θα γίνει ποτέ;

      Δεν ισχυρίζομαι ότι εάν γινόταν όλα αυτά η Ελλάδα θα τα κατάφερνε καλύτερα. Εκεί όμως που αρνηθήκαμε να ασχοληθούμε με κάτι επειδή «δεν γίνεται», κάποιος άλλος το επιχείρησε.
      Επιτρέπεται σε ένα κράτος να κόβει εναλλακτικές από τη «βαριά του βιομηχανία» επειδή «δεν γίνεται»; Ως πότε ο τουρισμός μας θα στηρίζεται στο «Sea, sun, sex, αρχαία»;

      * Η περιοχή του Στρυμωνικού κόλπου που απορρίπτεται ως χαμηλής ποιότητας, είναι σαφώς ποιοτικά ανώτερη της περιοχής της πλειοψηφίας της Κυανής ακτής…

      ΥΓ: πριν τρία χρόνια πραγματοποιήθηκε στις Σέρρες το International Six Days Enduro. Συνάντησα ένα ηλικιωμένο ζευγάρι Αμερικανών οι οποίοι επιλέγουν τους προορισμούς διακοπών τους με το ISDE… Το παράπονό τους (ήταν η τελευταία νύχτα) ήταν ότι δίπλα στο ξενοδοχείο τους υπήρχε μία υπέροχη (όπως τη χαρακτήρισαν) κοιλάδα, για την οποία δεν τους πληροφόρησε κανένας… Μου μίλησαν επίσης για πολλούς «παλαβούς φυσιολάτρες», οι οποίοι, όπως είπαν «αγοράζουν ένα βιβλίο με πουλιά ή με δέντρα και ταξιδεύουν παντού, μέχρι να τα παρατηρήσουν όλα».

      Reply
      • Θεοφιλε το σχολιο σου εχει ενα περισσοτερο τοπικο αλλα και ενδιαφερον χαρακτηρα.Το αντιμετωπιζω ως συμπληρωματικο του δικου μου.Προφανως υπαρχουν ανθρωποι με καταγωγη απο αλλες περιοχες της χωρας που περιγραφοντας τις κατα τοπου περιπτωσεις θα κατεληγαν στα ιδια συμπερασματα.

        Reply
    • Μάριε και Θεόφιλε,
      Συμφωνώ απόλυτα με την ομοιόμορφη τουριστική ανάπτυξη, τόσο σε γεωγραφικό όσο και σε εποχικό επίπεδο. Αυτό όμως δεν λύνει το πρόβλημα του ταμείου ανεργίας που ανέφερε ο apolitakis, καθώς ούτε η Αράχωβα το καλοκαίρι, ούτε η “υπέροχη κοιλάδα” το φθινόπωρο θα έχουν τον τουρισμό του χειμώνα και της άνοιξης, αντίστοιχα. Είναι πολύ λίγα τα μέρη που θα μπορούσαν να ζουν από τον τουρισμό όλο το χρόνο. Εξάλλου και οι διακοπές είναι κάτι το εποχικό.

      Reply
  11. Οσον αφορα τουλαχιστον την Ελλαδα η χαμηλη συνεισφορα της γεωργιας του ΑΕΠ οφειλεται σε σημαντικο βαθμο σε παθογενειες που εχουν αναλυθει στην παρουσα ιστοσελιδα,επομενως δεν θα επεκταθω.

    marios αν προσέξεις τα στατιστικά θα διαπιστώσεις πως σε όλες ανεξαιρέτως τις Ευρωπαϊκές χώρες η συμβολή του πρωτογενή τομέα στην οικονομία είναι πολύ μικρή. Η διαφορά είναι πως στη χώρα μας η απασχόληση σε αυτό το κλάδο παραμένει υψηλή (με αποτέλεσμα η μέση συμβολή ανά αγρότη στο ΑΕΠ να είναι εξαιρετικά μικρή).

    Αυτο ομως μπορει να εξηγηθει με το ιδιαιτερο βαρος που εχει ο δημοσιος τομεας στην χωρα καθως και κλαδοι οπως το λιανεμποριο

    Ίσως ναι. Αλλά αυτό ισχύει σε όλες τις ανεπτυγμένες χώρες (ακόμα και στη βιομηχανικά ανεπτυγμένη Γερμανία οι υπηρεσίες αντιπροσωπεύουν το 69% του ΑΕΠ).

    Θα συμφωνήσω συνεπώς με το Σωτήρη στο ότι οι tradable υπηρεσίες δεν διαφέρουν ιδιαίτερα από τα tradable αγαθά (ενδεχομένως μάλιστα στην εποχή μας πολλές υπηρεσίες είναι περισσότερο tradable από τα αντίστοιχα αγαθά – δες ψηφιακό βιβλίο/ταινίες/μουσική, πλατφόρμες ηλεκτρονικού εμπορίου κ.ο.κ.) και οι nontradable υπηρεσίες από τα nontradable αγαθά.

    Reply
    • Epanechnikov τα στοιχεια τα εχω δει τουλαχιστον στα πλαισια μιας επιδερμικης ερευνας και δεν διαφωνω ουτε με το δικο σου συμπερασμα ουτε με το συμπερασμα του Σωτηρη.Εγω αυτο που θελω να τονισω ειναι οτι δεν πρεπει να υποτιμησουμε την ελληνικη γεωργια.Δεν ζηταω επιδοτησεις κλπ,απλως επισημαινω οτι η αναγκη του ανθρωπου να τρεφεται σε συνδυασμο με την αποδοτικοτητα της ελληνικης γης μπορει να φερει εσοδα στην χωρα.Πολλα η λιγα δεν ξερω και νομιζω οτι στην κατασταση που βρισκεται η χωρα δεν εχει τοσο πολυ σημασια.Δεν νομιζω οτι διαφωνουμε σε αυτο.Ουτε διαφωνουμε στο οτι οι υπηρεσιες εκ των πραγματων λογω της φυσιογνωμιας της συγχρονης οικονομιας πρεπει να αποτελεσουν την αιχμη του δορατος.

      Reply
  12. Βρήκα λίγο χρόνο να πω μπράβω στο Σωτήρη για το ωραίο κείμενο.

    Θρας,

    δεν καταλαβαίνω ποια λογική διαχωρίζει την παραγωγή από την υπηρεσία. Παραγωγή είναι η οποιαδήποτε αξιοποίηση πόρων με σκοπό την ικανοποίηση μιας ανθρώπινης ανάγκης η επιθυμίας. Κάποιες επιθυμίες ικανοποιούνται με την χρήση χειροπιαστών αντικειμένων, άλλες μέσω άυλων υπηρεσιών. Όταν χρησιμοποιείς το ηλεκτρονικό ταχυδρομίο για να επικοινωνήσεις απολαμβάνεις μια υπηρεσίας. Οι φυσικοί πόροι που απασχολούνται για να σου προσφέρουν αυτήν την υπηρεσία, δεν παράγουν κάτι? Μειώθηκε με το ηλ. ταχυδρομίο η παραγωγή λόγω της μη χρήσης χαρτιού? Αν κάνοντας φυσιοθεραπεία καταφέρεις να μην χρειάζεσαι παυσίπονα και παύσεις να τα αγοράζεις θα μειωθεί η παραγωγή διότι θα παράγεται λιγότερο χειροπιαστό προϊόν και περισσότερες υπηρεσίες?

    Reply
  13. @Απολιτάκη,

    Για τη Ναυτιλία ξέρω μόνο κάτι λίγα, μέσω γνωστών μου. Τα περισσότερα καράβια μας είναι με ξένες σημαίες όπως γνωρίζουμε όλοι μας. Διατηρούν και μερικά με ελληνική, για να μπορούν να έχουν HeadQuarters στον Πειραιά. Το βασικό πρόβλημα, μου λένε, είναι ότι τα πλοία με ελληνική σημαία είναι αναγκασμένα να προσλάβουν αρκετούς Έλληνες, των οποίων οι μισθοί είναι τεράστιοι σε σχέση με τις εναλλακτικές. Προσωπικά, δεν αμφιβάλλω ότι γίνεται και για φορολογικούς λόγους, αν και δεν ξέρω λεπτομέρειες.

    Άσχετα όμως από το πόσο η Ναυτιλία μας μπορεί να προσφέρει άμεσα στη γενική οικονομία μας, σίγουρα αποτελεί πολύ καλή και δημιουργική λύση για την καριέρα τού κάθε πολίτη.

    @Πάνο,

    Ευχαριστώ για την απάντηση. Δε διαφωνώ. Το ερώτημα για τη Γεωργία παραμένει όμως (όπως συνυπέγραψε και ο Μάριος μετά από εμένα) και αυτή είναι μια πραγματική απόφαση που
    πρέπει να παρθεί.

    Καθώς κανείς δε διαφωνεί ότι τα ανώτερα μορφωτικά στρώματα πρέπει να τα στρέψουμε προς το high tech, την καινοτομία κλπ, το ερώτημα είναι πού να στρέψουμε τα κατώτερα. Τουρισμό/Ναυτιλία σίγουρα, αλλά μόνο; (κι όταν λέω “μόνο”, εννοώ σε επίπεδο μάζας φυσικά)

    @Κώστα,

    Δεν έχω δει κάποιον ορισμό που να με ικανοποιεί τελείως πάνω στο διαχωρισμό Παραγωγής/Υπηρεσιών. Θα σού απαντήσω με παράδειγμα, γιατί δεν μπορώ να κάνω κάτι καλύτερο:

    Την παροχή internet ή την εγκατάσταση ενός τηλεπικοινωνιακού δικτύου τα θεωρώ Υπηρεσίες. Αλλά την επινόηση και τη σχεδίαση του internet, τη δημιουργία και την κατασκευή των components τού δικτύου τα θεωρώ Παραγωγή. Το R&D στο Engineering το θεωρώ Παραγωγή, τη συντήρηση και την πώληση μηχανημάτων τα θεωρώ Υπηρεσίες.

    Όπως και να έχει, παραπάνω είπα Παραγωγή τη Γεωργία (of course), το Manufacturing (of course) και το high tech R&D (την επιστημονική/τεχνολογική έρευνα τη θεωρώ κυρίως παραγωγή -αυτό σηκώνει συζήτηση, σύμφωνοι).

    Reply
    • Thrass,

      καταλαβαίνω τι λες αλλά ξαναρωτάω. Οι υπηρεσίες δεν παράγονται? Παρέχονται μόνες τους από τη φύση? Στα παραδείγματα που σου έφερα, αν η ικανοποίηση μιας ανάγκης που πριν απαιτούσε τη χρήση χειροπιαστού αντικειμένου (π.χ. φαρμάκου) πλέον γίνεται μέσω μιας υπορεσίας (π.χ.φυσιοθεραπείας) θα έχουμε μείωση της παραγωγής?

      Reply
      • Κώστα,

        Στο παράδειγμά σου, ναι, το βλέπω ως μείωση παραγωγής. Δεν εννοώ όμως ότι η μείωση παραγωγής αποκλείεται να είναι καλοδεχούμενη σε διάφορες περιπτώσεις.

        Δεν αρνούμαι επίσης ότι ο διαχωρισμός Υπηρεσιών/Παραγωγής είναι σε κάποιο βαθμό τεχνητός ή θολός. Για αυτό και δεν έδωσα ορισμό πριν -δε βρίσκω κάποιον ικανοποιητικό. Στη συζήτηση περί Παραγωγής/Υπηρεσιών μπήκα γιατί:

        α) Έτσι ξεκινά το κείμενό του ο Σωτήρης.
        β) Αρνούμαι να δω αυτό που κάνω ως Υπηρεσία. Δε μού στέκει σαν πρόθεση. Αν πάντως, όπως λέει ο Σωτήρης παρακάτω, το κατηγοροποιούμε σαν Υπηρεσία και είναι απλώς ένας ορισμός, τότε ΟΚ, το λέμε Υπηρεσία για να συνεννοούμαστε. (αλλά δεν είναι :P )

        Reply
  14. πωπω πολλα σχολια που δεν εχω απαντησει, θα απαντησω καποια εδω και ισως καποια στα αντιστοιχα νηματα

    θαναση
    δεν ξερω ποιους ακριβως βαζουν στην ομοσπονδιακη και τις πολιτειακες κυβερνησεις, παντως ΟΚ, στις ΗΠΑ πολλες δουλειες γινονται απο ιδιωτες σε στενη συνεργασια με το δημοσιο.

    περι παραγωγης
    α) γεωργια

    μια χαρα το ειπε ο μαριος

    Σημερα η παραγωγη βαμβακιου ειναι πληρως εκμηχανισμενη.Συνεπως το βαρος πεφτει σε εκεινον που θα σχεδιασει τα μεσα για την παραγωγη του

    Δεν μπορουμε να περιμενουμε πολλα πραγματα απο την γεωργια μεσομακροπροθεσμα. Να κανουν καποιοι μερακληδες τα βιολογικα τους, να πουλανε αγροτουρισμο, αλλα να σωθει η Ελλαδα ετσι, δεν το περιμενω. Ταχουμε πει και παλιοτερα.

    β) φυσικη βιομηχανια
    δεν λεω να την παρατησουμε, απλα να μην προσπαθουμε να την ενισχυουμε εις βαρος αλλων κλαδων και ναφησουμε τα ονειρα και τους μυθους οτι ειναι ο μονος τροπος να αναπτυχθουμε. Η Ελλαδα ειναι μεταβιομηχανικη κοινωνια, ακομα κιαν δεν περασε απο το κλασσικο σταδιο πολυ μεγαλης απαντυξης της μεταποιησης.
    Ας καθαρισουμε το πεδιο και ας κοιταξουμε τα πανεπιστημια μας να βγαζουν τους ανθρωπους που χρειαζεται καθε κλαδος, αντι ας πουμε να κραταμε τις Σχολες Πληροφορικης λιγες και συνωστισμενες.

    θρασς

    Δε νομίζω πως συμφωνώ ότι η high tech καινοτομία είναι Υπηρεσία και όχι Παραγωγή. Δεν είναι βέβαια manufacturing, αλλά είναι production.

    στα λεει και ο Κωστας, παντως θεμα ορισμου ειναι, υπηρεσια την λεμε. Και κοιτα, εχει χαρακτηριστικα αλλων κλαδων που ονομαζουμε υπηρεσιες. Δεν χρειαζεται εργοστασια, δεν χρειαζεται καν φυσικη παρουσια του εργαζομενου, ειναι κατι αϋλο που μεταφερεται ευκολα απο δω κιαπο κει. Και οσο κρατας το σχεδιο και την καινοτομια, η φυσικη παραγωγη ας παει στην Κινα, δεν ειναι προβλημα. Η Αππλ που παραγει στην Κινα παιρνει την μεριδα του λεοντος απο τα κερδη, η Foxconn παιρνει ψειρες (2 δις κερδη απο 60 δις πωλησεις δηλαδη μολις 3,3%. Η αππλ ομως εχει κερδη 14/65, δηλαδη 21%!!)

    κανείς δε διαφωνεί ότι τα ανώτερα μορφωτικά στρώματα πρέπει να τα στρέψουμε προς το high tech, την καινοτομία κλπ, το ερώτημα είναι πού να στρέψουμε τα κατώτερα. Τουρισμό/Ναυτιλία σίγουρα, αλλά μόνο;

    να μην εχουμε κατωτερα μορφωτικα στρωματα. Αν μιλας για ταλεντα και ικανοτητες, οι υπηρεσιες χρειαζονται τα παντα, απο power point slaves που λεμε, μεχρι Στιβ Τζομπς.
    Και ο τουρισμος σιγουρα μπορει να απορροφησει πολυ δυναμικο, βρισκω οτι στην Ελλαδα ειναι σχεδον παρθενο εδαφος. Περα απο τα λιγα (συχνα κακοανεπτυγμενα) διεθνους κλασης θερετρα, εχουμε παρα πολλα μερη που παρακαλουν να γινει ενα Κοστα Ναυαρινο.

    περι ναυτιλιας
    εχω ακουσει αρκετες φορες οτι υπαρχει μεγαλη ελλειψη Ελληνων στην ναυτιλια και οτι οι μισθοι ειναι πολυ υψηλοι.

    Reply
    • Κάτι για τον τουρισμό: Μόνο παρθένο έδαφος δεν είναι η Ελλάδα στον τουρισμό. Το κατά Eurostat μερίδιο του τουρισμού στο ΑΕΠ της Ελλάδας είναι 6,5%, το μεγαλύτερο των ευρωπαϊκών κρατών (και της Ισπανίας) με το μερίδιο στην απασχόληση να είναι περί το 7,5%. Παράλληλα, πολύ υψηλό είναι και το ποσοστό των αυτοαπασχολουμένων γεγονός που σημαίνει ότι το τουριστικό ΑΕΠ μάλλον είναι υποεκτιμημένο (=παραοικονομία). Αναρωτιέμαι, πόσο περισσότερο μπορεί να γίνει το μερίδιο του τουρισμού ή έστω, παράγει αρκετές εξωτερικότητες ώστε να συμπαρασύρει και τους άλλους τομείς; Και επίσης πόσο επιθυμητό (και φρόνιμο) είναι «ατμομηχανή» της οικονομίας να είναι ένας κλάδος που είναι εξαιρετικά ευαίσθητος στις κυκλικές διακυμάνσεις;

      Η Αππλ που παραγει στην Κινα παιρνει την μεριδα του λεοντος απο τα κερδη, η Foxconn παιρνει ψειρες

      Ουδείς ποτέ αμφισβήτησε ότι το να πουλάς αέρα (γιατί αέρας είναι η προστιθέμενη αξία της Apple) είναι η πλέον κερδοφόρος δουλειά. :-)

      Reply
      • Πώς προκύπτει ότι είναι αέρας? Προφανώς οι αγοραστές προϊόντων αππλε διαφωνούν, και μάλιστα με επιχειρήματα (γνωρίζω διότι ως μη φαν της αππλε τους έχω κάνει κουβέντα).

        Reply
        • Κάποιος είπε ότι αν θες να ξεπουλήσεις ένα εμπόρευμα που σου έχει μείνει στο ράφι, αρκεί να κολλήσεις πάνω του ένα σηματάκι με δαγκωμένο μήλο. Σ’ αυτόν τον αέρα αναφέρθηκα.

          Reply
      • Μόνο παρθένο έδαφος δεν είναι η Ελλάδα στον τουρισμό. Το κατά Eurostat μερίδιο του τουρισμού στο ΑΕΠ της Ελλάδας είναι 6,5%, το μεγαλύτερο των ευρωπαϊκών κρατών

        αυτο δεν λεει κατι (παρεπιμπτοντως δωσε την πηγη, πηρε το ματι μου και καποια περιεργα νουμερα σε προηγουμενα σχολια). Παρθενος ειναι ο κλαδος με την εννοια του ποσο μακρια ειναι απο την πληρη αξιοποιηση, σιγα μην συγκρινομαστε με την κακομοιρη την Γερμανια.

        Ουδείς ποτέ αμφισβήτησε ότι το να πουλάς αέρα (γιατί αέρας είναι η προστιθέμενη αξία της Apple) είναι η πλέον κερδοφόρος δουλειά.

        μα αυτο ακριβως ειναι το μελλον της Δυσης, να πουλαμε φυκια για μεταξωτες κορδελες (υπερτιμημενες γυναικειες τσαντες, αυτοκινητα, διακοπες). Οσο ειναι λιγοι οσοι κατεχουν την τεχνη θα ειμαστε μια χαρα.

        Δεν θα λεγα οτι πουλαει αερα ακριβως βεβαια, γιατι ο αερας ειναι σε πρακτικα απειρη προσφορα και η τιμη του ειναι μηδενικη :)

        Reply
        • Πηγή είνα η βάση δεδομένων της Eurostat (nama_brk). Ομολογώ βεβαίως ότι τα ποσοστά είναι λίγο – πολύ αυθαίρετα, ας πούμε ώς περίδιο του τουρισμού στο ΑΕΠ έχω πάρει αυτό του κλάδου “Hotels & restaurants”. Μέσα σ’ αυτό το ποσοστό είναι και αυτό που λέω “οικονομία των καφέ”, δεν είναι όμως οι εξωτερικότητες που παράγει ο τουρισμός (μεταφορές, βιομηχανία τροφίμων κλπ.) Δεν ξέρω αν έχει κάτσει κανείς τελευταία να αναλύσει τη δομή της ελληνικής οικονομίας (σοβαρά, όχι σαν την “έρευνα” του ΙΟΒΕ για τις επιπτώσεις από την απελευθέρωση των κλειστών επαγγελμάτων) να δούμε που υπάρχουν πραγματικά περιθώρια ανάπτυξης.

          Reply
    • Σωτήρη,

      να μην εχουμε κατωτερα μορφωτικα στρωματα.

      Τώρα γίνεσαι ουτοπιστής. Τα “κατώτερα” είναι συγκριτικός όρος και πάντα θα υπάρχουν. Παλιότερα ήταν οι αναλφάβητοι, μετά οι του δημοτικού, τώρα οι του λυκείου. Για να απαντήσω στο ερώτημα του Thrass:

      το ερώτημα είναι πού να στρέψουμε τα κατώτερα. Τουρισμό/Ναυτιλία σίγουρα, αλλά μόνο;

      Οι άνθρωποι αυτοί θα στραφούν όπου υπάρχει εργασία, πιθανότατα στο ίδιο επάγγελμα που ασκούν και σήμερα. πχ. ένας καθαριστής του δημοσίου μπορεί να δουλέψει ως καθαριστής σε ένα ξενοδοχείο ή σε μια high-tech, το ίδιο και μια ρεσεψιονίστ ή ένας συντηρητής ή κηπουρός. Το θέμα είναι να ανοίξουν βιώσιμες επιχειρήσεις για να ανοίξουν δουλειές για όλα τα κοινωνικά στρώματα.

      Περα απο τα λιγα (συχνα κακοανεπτυγμενα) διεθνους κλασης θερετρα, εχουμε παρα πολλα μερη που παρακαλουν να γινει ενα Κοστα Ναυαρινο.

      Δεν ξέρω αν είναι βιώσιμη επιχείρηση το Κόστα Ναυαρίνο, αλλά εύχομαι να μην γίνει κανένα άλλο μέρος της Ελλάδας έτσι. Αυτή η επιχείρηση είναι αδιάφορη έως και απευκταία για τον μέσο τουρίστα. Απευθύνεται και εξαρτάται από ξένους εκατομμυριούχους, καθώς οι τιμές είναι απλησίαστες σε έλληνες. Σε όσους δεν μένουν εκεί δεν επιτρέπεται καν η είσοδος για ένα καφέ, εκτός και αν κάνουν κράτηση στο πανάκριβο εστιατόριο του. Θα μου πεις αφού έρχεται το χρήμα τι σε μέλει εσένανε. Ναι, αλλά το χρήμα μένει στο ξενοδοχείο, γιατί αυτού του τύπου οι τουρίστες δεν κυκλοφορούν έξω και η υπόλοιπη περιοχή δεν επωφελείται ουσιαστικά (εννοώ εκτός από τις θέσεις εργασίας). Κι έπειτα, μέχρι πότε θα έρχεται το χρήμα; Τώρα που γυαλίζει θα έρχονται να το δουν, μετά από 10 χρόνια που θα ατονίσει; Φοβάμαι, και μακάρι να βγω λάθος ότι θα ακολουθήσει το δρόμο του λουκέτου, όπως έγινε και με τις 3 από τις 4 μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες της Λήμνου.

      Reply
      • Καθολου ουτοπικο δεν ειναι να ζηταω απο μια δυτικη χωρα να μορφωνει τους πολιτες της τοσο ωστε να μην υπαρχουν “κατωτερα στρωματα” μορφωτικα. Ισα ισα, αυτο ειναι που συμβαινει ηδη στις πιο ανεπτυγμενες χωρες της Δυσης και οι θεσεις πραγματικα ανειδικευτων ειτε καλυπτονται με τεχνολογια (αυτοματους πωλητες πχ) ειτε απο μεταναστες.

        Και οταν με το καλο ολος ο πλανητης φτασει σε καλο μορφωτικο επιπεδο, δεν θα εχουμε πια ουτε αναγκη ουτε χρησιμοτητα για ανειδικευτους.

        Αυτή η επιχείρηση είναι αδιάφορη έως και απευκταία για τον μέσο τουρίστα. Απευθύνεται και εξαρτάται από ξένους εκατομμυριούχους

        οχι ακριβως εκατομμυριοχους, σχετικα ευμαρεις Ευρωπαιους και Αμερικανους θα ελεγα. Υπαρχουν αρκετα μερη στην Ελλαδα που ειναι σημαντικα πιο ακριβα.
        Αλλα δεν καταλαβα το επιχειρημα σου, θα λεγες οτι ειναι κακη ιδεα η Ιταλια να φτιαχνει Φερραρι γιατι ο μεσος Ιταλος δεν την αγοραζει ουτε στονειρο του?

        Εγω θαλεγα μακαρι να ειχαμε 50 εταιρειες που να φτιαχνουν Φερραρι και 1000 Κοστα Ναβαρινο.

        το χρήμα μένει στο ξενοδοχείο, γιατί αυτού του τύπου οι τουρίστες δεν κυκλοφορούν έξω και η υπόλοιπη περιοχή δεν επωφελείται ουσιαστικά (εννοώ εκτός από τις θέσεις εργασίας).

        με ανεργια στο 17% λιγο ειναι ναχουμε τοσες νεες θεσεις εργασιας?

        μέχρι πότε θα έρχεται το χρήμα; Τώρα που γυαλίζει θα έρχονται να το δουν, μετά από 10 χρόνια που θα ατονίσει;

        αυτο αφορα τον επενδυτη, οχι εμας. Αν δεν το συντηρουν και ανακαινιζουν, ας τους διαλυσει ενα νεο Κοστα Ναβαρινο ή κατι πολυ καλυτερο (παρεπιμπτοντως το Κινστερνα στην ευρυτερη γειτονια ειναι εξαιρετικη περιπτωση που δειχνει τον δρομο για το μελλον).

        Reply
        • Σωτήρη,
          Κατώτερα μορφωτικά στρώματα πάντα θα υπάρχουν, ο ορισμός τους αλλάζει μόνο. Δεν μπορούν να γίνουν όλοι καθηγητές πανεπιστημίου. Κάτι τέτοιο ούτε παραγωγικό είναι ούτε το επιθυμεί ο καθένας. Επίσης θεωρώ τους μετανάστες ως μέρος της κοινωνίας και όχι ως μέτρο σύγκρισης, δεν βλέπω γιατί να τους ξεχωρίσω. Οι περισσότερες θέσεις εργασίας είναι για ανειδίκευτους (εκτός και αν θεωρείς ειδίκευση το να τρυγάς το αμπέλι, να είσαι ταμίας, τηλεφωνήτρια, καθαριστής ή οικοδόμος), δεν βλέπω πως θα εξαλειφθούν όλα αυτά με τον αυτοματισμό. Νομίζω ότι οραματίζεσαι ένα κόσμο που είναι αιώνες μπροστά.

          Υπάρχει μια μεγάλη διαφορά μεταξύ του εργοστασίου φερράρι και του resort. Το δεύτερο καταλαμβάνει μια από τις καλύτερες τοποθεσίες ενός τόπου, την αποξενώνει και κατ’ εμένα την καταστρέφει. Μιλάω γενικά για τέτοιες επιχειρήσεις. Το Κοστα Ναβαρινο δεν το έχω δει, άκουσα ότι ο άνθρωπος το έκανε για το κέφι του και για τον τόπο του, όχι για βγάλει χρήματα, ίσως να έκανε καλή δουλειά. Αυτό όμως που προτείνεις, τα «1000 Κοστα Ναβαρινο», θα κάνουν την ελλάδα κάτι σαν νησιά της Καραϊβικής με τα τεράστια πολυτελέστατα resort τους και ο κόσμος απέξω να πεινάει. Διότι χτίζουν τείχος που τα διαχωρίζουν από τον υπόλοιπο τόπο (ούτε ο μπακάλης επωφελείται ούτε ο καφετζής).
          Δεν λέω ότι είναι άσχημες οι θέσεις εργασίας, αλλά καλύτερα είναι να γίνουν με άλλο τρόπο (πχ. 10 μικρότερες μονάδες εναρμονισμένες με το υπόλοιπο οικιστικό σύνολο).
          Μας αφορά και το πως θα χτιστεί και το να μην καταλήξει ερείπιο ένα τέτοιο επιχείρημα, διότι όπως ανέφερα αυτά γίνονται στα ωραιότερα μέρη μιας περιοχής και αλλάζουν άρδην τη φυσιογνωμία της.

          Reply
          • Δεν μπορουν να γινουν ολοι καθηγητες πανεπιστημιου, αλλα μπορουν ολο και περισσοτεροι. Και ολο και περισσοτεροι ασχολουνται με την ερευνα, με την αναπτυξη περιπλοκων υπηρεσιων, αλγοριθμων κτλ

            να είσαι ταμίας, τηλεφωνήτρια, καθαριστής ή οικοδόμος), δεν βλέπω πως θα εξαλειφθούν όλα αυτά με τον αυτοματισμό

            δεν εξαλειφονται παντα, γινονται ομως θεσεις εξειδικευμενων ανθρωπων.

            ακομα και οι απλουστερες δουλειες σε μια ανεπτυγμενη οικονομια πια θελουν καποια εξοικειωση με πληροφορικη κτλ (εδω τα μπαρ εχουν πια 10 ηλεκτρονικα μηχανηματα για τις παραγγελιες, πληρωμες κτλ). Οι ταμιες δινουν την θεση τους σε μηχανηματα και λιγα ατομα που επιβλεπουν (μεγαλη αλυσιδα σουπερμαρκετ στην ανατολικη ακτη των ΗΠΑ σου δινει προσωπικο σκαννερ στο χερι ας πουμε για τα προϊοντα και μετα πληρωνεις σε δευτερολεπτα με καρτα). Οι οικοδομοι δινουν την θεση τους σε χειριστες μηχανηματων, παρομοιως οι καθαριστες (σε πολυ λιγα πολιτισμενα μερη υπαρχουν πια σκουπιδιαρηδες που σηκωνουν σακουλες, υπαρχουν χειριστες του μηχανηματος που σηκωνει καδους).

            Οι λιγες θεσεις ανειδικευτων που μενουν καλυπτονται ανετα απο μεταναστες γιατι για διαφορους λογους υπαρχουν ακομα ανθρωποι στον πλανητη που δεν προλαβαν/μπορεσαν να λαβουν την εκπαιδευση που χρειαζοταν. Κακως, μακαρι να την λαβουν, αλλα εως τοτε αυτοι οι ανθρωποι κερδιζουν πολλα ερχομενοι στον ανεπτυγμενο κοσμο, και κερδιζουμε και μεις.

            Υπάρχει μια μεγάλη διαφορά μεταξύ του εργοστασίου φερράρι και του resort. Το δεύτερο καταλαμβάνει μια από τις καλύτερες τοποθεσίες ενός τόπου, την αποξενώνει και κατ’ εμένα την καταστρέφει.

            εχεις δει ποτε εργοστασιο? δεν υπαρχει νομιζω αμφιβολια οτι η βαρια βιομηχανια ρυπαινει και βλαπτει το τοπιο περισσοτερο απο τον τουρισμο! Δεν εχουμε την επιλογη μεταξυ του να γινουμε πλουσιοι χωρις καμμια επεμβαση στην χωρα και του να εχουμε Κοστα Ναβαρινο. Εχουμε την επιλογη μεταξυ Κοστα Ναβαρινο, ή βρωμικων εργσιαστιων, ή γεωργιας που σκοτωνει τον υδροφορο οριζοντα, ή δεκαδων πασνιον της πλακας που χτιζουν σε καθε γωνια.

            Αυτό όμως που προτείνεις, τα «1000 Κοστα Ναβαρινο», θα κάνουν την ελλάδα κάτι σαν νησιά της Καραϊβικής με τα τεράστια πολυτελέστατα resort τους και ο κόσμος απέξω να πεινάει.

            για να καταλαβω, ισχυριζεσαι οτι αν γινουν περισσοτερα Κοστα Ναβαρινο θα πεσει το εισοδημα των Ελληνων? Καταλαβαινεις σιγουρα (τοπες και μονος λιγο πριν) οτι οι τουριστες που φερνει το Κοστα Ναβαρινο αν δεν υπηρχε δεν θα πηγαιναν στο διπλανο Μαρικα Μπιτς και στον μπακαλη της γειτονιας, θα πηγαιναν απλα στο Αλικαντε ή την Φλωριδα!

            Δεν λέω ότι είναι άσχημες οι θέσεις εργασίας, αλλά καλύτερα είναι να γίνουν με άλλο τρόπο (πχ. 10 μικρότερες μονάδες εναρμονισμένες με το υπόλοιπο οικιστικό σύνολο).

            οι 10 ασυντονιστες μοναδες που μπορουν να φερουν αντιστοιχο χρημα στην χωρα θα επιβαρυναν το τοπιο πολυ περισσοτερο. Αλλα αυτα τα χουμε πει ηδη, περι “αποτυχημενου” ισπανικου μοντελου τουρισμου

            Μας αφορά και το πως θα χτιστεί και το να μην καταλήξει ερείπιο ένα τέτοιο επιχείρημα

            μα συγγνωμη, ποιος εχει συμφερον να γινει ερειπιο? σιγουρα οχι οι επενδυτες, η Westin ειναι απο τις σοβαροτερες εταιρειες ξενοδοχειων στον κοσμο, δεν διακρινεται για τα ερειπια της.

            Reply
    • Σωτήρη,

      Στο πολύ βασικό επίπεδο, για να φτιάξεις κάτι ακολουθείς τα παρακάτω βήματα:

      α) το επινοείς σαν ιδέα.
      β) το ψάχνεις να βρεις πώς μπορείς να το κάνεις.
      γ) το φτιάχνεις.

      Αυτό, όπως είπα, είναι το πολύ βασικό επίπεδο. Αν αυτά τα στάδια τα έχουμε χωρίσει για λόγους περιπλοκότητας ή και βελτιστοποίησης, δεν παύουν να είναι τα βασικά στάδια του να φτιάξεις κάτι. Η πρόθεση είναι να φτιάξεις κάτι.

      ΟΚ, αν το (α) και το (β) θέλουμε να τα λέμε Υπηρεσίες, ας τα λέμε Υπηρεσίες. Θα μιλάμε και θα καταλαβαινόμαστε. Αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι Υπηρεσίες, είναι στάδια Παραγωγής. Η διαφωνία μου παραμένει.

      Reply
      • θρασς σχεδον ολες οι υπηρεσιες χρησιμευουν τελικα στην παραγωγη. Δεν μπορεις να φτιαξεις και να πουλησεις κατι χωρις σχεδιαστες, μηχανικους, δικηγορους, οικονομολογους, μαρκετιστες κτλ κτλ
        Η αναπτυξη των υπηρεσιων εν μερει αυτο δηλωνει: οτι τα προϊοντα μας γινονται ολο και πιο πολυπλοκα και χρειαζονται υποστηρικτικες υπηρεσιες.

        Και το γεγονος οτι η φυσικη παραγωγη την κανει για Κινα ενω οι υπηρεσιες οχι εχει να κανει με την σχετικη “δυσκολια” ή πολυπλοκοτητα της καθε δραστηριοτητας.

        Συχνα βεβαια μισ υπηρεσια μπορει να υποκαταστησει ενα φυσικο προϊον εξ ολοκληρου. Ευκολοτερο παραδειγμα καποιο εξυπνο λογισμικο που αντικαθιστα ενα μηχανημα.

        Reply
  15. @Marios

    Δεν διαφωνώ Μάριε. Σίγουρα η πρωτογενής παραγωγή θα μπορούσε να συμβάλλει πολύ περισσότερο στο εθνικό προϊόν μας. Θα πρέπει βέβαια να συνειδητοποιήσουμε κάποια στιγμή πως για να συμβεί αυτό θα πρέπει να ενισχύσουμε αποκλειστικά τους περισσότερο καινοτόμους και παραγωγικούς αγρότες και πως είναι εξαιρετικά αντιπαραγωγικό να διατηρούμε ένα τόσο πολυπληθές δυναμικό σε αυτό τον τομέα μέσω των επιδοτήσεων και των έκτακτων ενισχύσεων.

    @SG

    2 δις κερδη απο 60 δις πωλησεις δηλαδη μολις 0,3%

    3.3% Σωτήρη. Βάλτο στο Matlab ρε αδελφέ :D

    Reply
    • δικιο εχεις βεβαια, δικαιολογουμαι γιατι ειμαι με μεγαλη ζαλαδα εδω και δυο μερες (καιρος ειναι αυτος, απο 27 στους 13 σε λιγες μερες?) και τρεχω να κανω 5 πραγματα ταυτοχρονα.

      Παντως δεν νομιζω οτι η γεωργια θα μπορουσε να συνεισφερει περισσοτερο ως ποσοστο, σε απολυτα μεγεθη ισως.

      Reply
      • Σαν απόλυτα μεγέθη ναι (και ειδικά τα κατά κεφαλήν μεγέθη). Αυτό γιατί η αυξημένη απόλυτη συμβολή θα πρέπει απαραίτητα να συνοδευτεί από ανάλογη ανάπτυξη υποστηρικτικών υπηρεσιών (εμπορικά δίκτυα, ηλεκτρονική διαφήμιση, ιστοσελίδες κτλ.).

        Καλό χειμώνα! (στην Ελλάδα είσαι; Στην Αγγλία δεν ήταν και τόσο άσχημος ο καιρός σήμερα)!

        Reply
        • Και τεχνογνωσια και μαρκετινγκ, αλλα και -το σημαντικοτερο για μενα- αυξημενη κλιμακα. Τα χωραφακια των 20 στρεμματων δεν εχουν στον ηλιο μοιρα.

          ΥΓ σημερα δεν ειναι πολυ κακοςο καιρος, αλλα εδω και αρκετες μερες ειναι πολυ αστατος και οι συνηθειες θερμανσης των κτιριων δεν ακολουθουν πολυ κοντα τις διακυμανσεις του καιρου. Ειναι και κεινο το fresher flu :)

          Reply
          • Ετσι ακριβως.Αν σημερα καποιος απο εσας κανει μια βολτα στον καμπο της Θηβας τον τοπο καταγωγης μου και συζητησει με τους αγροτες θα δει οτι τα κυρια προβληματα τους ειναι οτι δεν μπορουν να εχουν χαμηλο κοστος παραγωγης οταν π.χ για τις μικροποσοστητες λιπασματος που παραγγελνουν δεν μπορουν να εξασφαλισουν ευνοικες τιμες ενω επισης μεγαλο προβλημα αντιμετωπιζουν στην αποθηκευση των προιοντων καθως και στην προωθηση τους στην αγορα.Αυτο πρακτικα σημαινει πως ηδη εδω και χρονια ο ενας μετα τον αλλο εγκαταλειπουν τα χωραφια για να πιασουν αλλες δουλειες,ενω μενουν μονο εκεινοι που εκμεταλλευονται σχετικα μεγαλυτερες εκτασεις(απο 400 στρεμματα περιπου και πανω,αν δεν κανω λαθος).Σε αλλες περιοχες οπως στη Χιο η τη Ζαγορα μαθαινω οτι εχουν φτιαξει συνεταιρισμους που ειδικευονται στην παραγωγη ενος προιοντος(μαστιχα και μηλα αντιστοιχα) και ακουω οτι πανε καλα.

            Reply
  16. Eχω την αισθηση οτι καποιοι συσχολιαστες κανουν την διακριση μεταξυ Παραγωγης και Υπηρεσιων διακρινοντας στην ουσια μεταξυ υλικων και αυλων αναγκων.Οπου υλικες αναγκες εννοουν ουσιαστικα τις βασικες οπως τροφη,ενδυση κλπ ενω αυλες τις συμφωνα με τον Μaslow κοινωνικες,αυτοεκτιμησης,αυτοεκπληρωσης κλπ.Η αληθεια ειναι οτι στην πραξη η υπαρξη αυτης της διακρισης αναγκων οδηγει στην διακριση της αξιας ενος προιοντος η μιας υπηρεσιας σε υλικη καθως και σε συμβολικη αξια.Μια τσαντα Luis Vuitton εχει σαφως την υλικη αξια που προκυπτει απο την ικανοποιηση της αναγκης μιας γυναικας να βαλει εκει μεσα το πορτοφολι της ,το μεικαπ της και γενικοτερα ολα τα πραγματα της απο την αλλη ομως εχει τη συμβολικη που προκυπτει απο την αναγκη της γυναικας να προβαλλει ενα sex appeal,τσαχπινια κλπ.Υπαρχει η αποψη οτι με την ενταση του ανταγωνισμου η συμβολικη αξια τεινει να αποκταει ολοενα μεγαλυτερο μεριδιο στην συνολικη.Υπαρχει επισης η ακομη πιο προχωρημενη αποψη οτι αυτη η αξια στην πραξη ειναι υπερτιμημενη η ακομη δεν υπαρχει καθολου αλλα δημιουργειται/διογκωνεται απο τις τεχνικες του Μαρκετινγκ.Δε νομιζω οτι ισχυει ουτε το ενα αλλο.Πρωτα απο ολα δεν νομιζω οτι οι γυναικες απεκτησαν χαρη στην προπαγανδα του Μαρκετινγκ την αναγκη να τις προσεξει το αλλο φυλο.Αυτο που εκανε το Μαρκετινγκ ηταν να προσπαθησει να καλυψει την αναγκη αυτη στον μεγαλυτερο βαθμο.Δεν μπορω να κρινω με τα δικα μου ματια προφανως αλλα μια τσαντα Luis Vuitton ενδεχομενως να το εχει πετυχει αυτο σε μεγαλυτερο βαθμο συγκριτικα με αλλες μαρκες λογω καποιων χαρακτηριστικων οπως ενδεχομενως το χρωμα η το σχεδιο κλπ που μπορει να ταιριαζουν στην γυναικεια ψυχοσυνθεση.Τωρα για το ποσο περισσοτερο ευχρηστες ειναι οι τσαντες αυτες σε σχεση με αλλες προφανως κρινοντας απο το υφος γραφης οτι σχεδον ολα τα σχολια του παροντος νηματος εχουν γραφει απο αντρες δεν μπορουμε να κανουμε τετοια συζητηση,ομως χρησιμοποιωντας αυτην την φορα ενα αλλο παραδειγμα που ερχεται απο το χωρο του αυτοκινητου μπορουμε να δουμε για παραδειγμα οτι μια Mercedes,μια ΒΜW η και μια Ferrari δεν διαθετουν το πλεονεκτημα απεναντι στους ανταγωνιστες τους μονο γιατι ενσωματωνουν μεγαλυτερη συμβολικη αξια αλλα και γιατι εχουν περισσοτερες τεχνολογικες δυνατοτητες.Αυτο σαφως ειναι αποτελεσμα του σχεδιαστικου τους τμηματος καθως και των τμηματων που σχετιζονται με την διοικηση και οργανωση της παραγωγης καθως και με αλλα τμηματα που σχετιζονται με λειτουργιες των οποιων η συμβολη δεν ειναι ορατη στο ευρυ κοινο οπως το χρηματοικονομικο τμημα.Σε καθε περιπτωση θελω να καταληξω στα εξης συμπερασματα
    α)Καθε προιον,ακομη και τα ειδη επιβιωσης( αλλο χαβιαρι αλλο γαυρος,αλλο το σπιτι στην Εκαλη με πισινα,αλλο το δυαρακι στα Πατησια)εχουν δυο αξιες συμβολικη και υλικη
    β)Δεν μπορει να φανει αν καποια απο τις δυο εχει την μεριδα του λεοντος στο συνολο και σιγουρα δεν μπορουμε να μιλαμε για “αερες” και “φυκια που πωλουνται για μεταξωτες κορδελες”
    γ)Καθως οι οι εργασιες στον τομεα της επεξεργασιας γινονται περισσοτερο τυποποιημενες,αυξανει ο ρολος του ανθρωπινου κεφαλαιου,των λεγομενων “χαρτογιακαδων”,αυτων που “δεν λερωνουν τα χερια τους στην μηχανη”.

    Reply
  17. εγω παντως αυτο που βλεπω ειναι οτι οι περισσοτερες χωρες τα τελευταια χρονια που εχουν χτυπηθει σοβαρα απο την κριση ειναι χωρες με χαμηλη ανταγωνιστικοτητα, με μεγαλο ελλειμμα στο ισοζυγιο πληρωμων χωρις απαραιτητα να εχουν μεγαλο δημοσιο χρεος. βλεπε: λετονια,ελλαδα,πορτογαλια και πολλες αλλες. αρα μεγαλο ελλειμμα στο ισοζυγιο πληρωμων κανει μια χωρα αρκετα ευαλωτη.

    Reply
  18. Σε παλιοτερο ποστ του Σωτηρη εχω κανει αντίστοιχη επικρηση για την αρνηση του Σωτηρη στη συνεισφορα της φυσικης παραγωγης, έχοντας κατα νου κυριως τη μεταποιηση.

    Υπαρχει ενα δεδομενο, η ελλαδα περασε καπως αναρχα απο την αγροτικη εποχη στη μεταβιομηχανια, χωρις ενδιαμεσο σταδιο. Δεν υπηρξε ουσιατικα ουτε βαρυα βομηχανια ουτε και βιομηχανια χαμηλου εργατικου κοστους και χαμηλης τεχνογνωσιας. Αν ειναι να κανεις απο καπου αρχη πρεπει να ξεκινησεις απο τη μεταποιηση.

    Το θεμα όμως για την ελλδα είναι άλλο. Ως μελος της ΕΕ και του ευρω ενθαρύνθηκε να μετασχηματήσει την οικονομια της σε οικονομία της γνώσης (το λέγαν και οι πολιτικοι αναθεμα αν καταλαβαίναν τη εννοουσαν και οποια λεφτα υπηρχαν για αυτους του σκοπους τα χρησιμοποιουσαν λάθος).Τωρα και να θέλουμε ειναι ουσιατικα αδυνατο να αναπτύξουμε βιομηχανια με την συμβατικη εννοια του ορου, μιας και παντα θα υπαρχουν χωρες του λεγομενου αναπτυσσομενου κοσμου που το οτιδηποτε χαμηλης η μεσαιας τεχνογνωσιας μπορούν να το παραγουν πιο φθηνα.

    Παμε παρακατω, υπηρεσιες λοιπον, αλλα υπηρεσιες με εντατικη χρηση υψηλου ανθρωπινου κεφαλαιου και μεγαλη προστιθεμενη αξια. Οχι αλλα μαγαζια λιανικης με ρουχα εισαγωγης, οχι αλλα καφε και ψησταριες και προς Θεου οχι μονο τουρισμός. Θελουμε προιοντα που ανηκουν σε δυναμικες εξαγωγικες αγορες και κανενα απο τα παραπανω που ανεφερα δεν είναι. Και κατ΄ επεκταση προωθηση της καινοτομιας και της επειχηρηματικοτητας στον ιδιωτικο τομεα μιας και το μοντελο δημοσιο (σοβιετ που λεει ο φιλος παραπανω) ή αποθηκες ανθρωπων που λεω εγω είναι ανεδαφικο.

    Το προβλημα με τους ΔΥ δεν είναι ο αριθμος περ σε, είναι οτι για αλλου διορίζονταν αλλου βάζαν μεσο να βρεθουν και στο τελος πληρωνονταν για να παραγουν κατι που δεν ανταποκρινονταν στην αμοιβη τους. Ο αριθος σαν αναλογια του συνολικου εργατικου δυναμικου ειναι κοντα στο μεσο ορο της ευρωπης. Σωτηρη τα παραδειγματα σου ειναι πολυ ωραια αλλα δεν είναι ρε γαμωτο ο κανονας, στην Ελλαδα δεν υπηρξε ποτε εξωστρεφεια και αυτο δεν ηταν μονο προβλημα γραφειοκρατειας κακα τα ψεματα.

    Παραδειγα, μεγαλο κομματι επειχηρηματικου κοσμου, δραστηριοποιουνταν στις κατασκευες και στις τηλεπικοινωνιες και ως μονο σκοπο ειχαν τις κρατικες προμηθειες και υπερεργολαβιες. Εκλεισε η κανουλα του δημοσιου την κατσαμε τη βάρκα, συρρικνωνονται και οι επιχειρησεις ΜΜΕ που ηταν προκαλλυμα πιεσης και ελεγχου στην κάθε κυβερνηση, διαπλεκομενοι του κερατα δηλαδη, ε αυτο δεν το λες και υγιη επιχειρηση!

    Reply
  19. Και κατι αλλο, υπαρχει μεγαλη διαδραστικοτητα και αλληλεξαρτηση αναμεσα στις υπηρεσιες και στη μεταποιηση. Και αλληλεξαρτηση δεν ειναι μονο δια τομεακη αλλα και υπερεθνικη, με την εντονη χρηση του οφσορ σε ενδιαμεσα υλικα (ματιριαλς) αλλα και υπηρεσιες. Δε χρειαζεται να παραγουμε ολα τα σταδια αν τα λιγοτερο απιατητικα σε γνωση, ειδικευση, και ανθρωπινες δυναοτητες μπορουν να τα κανουν σε καπιο αλλο μερος του πλανητη.
    Μακαρι να μπορουσε να γίνει η Ελλαδα ο παραληπτης καποιου κομματιου της αλυσιδας της γερμανικης αυτοβιομηχανιας ή δε ξερω τι αλλο.

    Μολις τελειωσα ενα ντραφτ σε ενα πεηπερ πανω σε θεμα σχετικα με specialization and off shoring και τα χω φρεσκα.

    Reply
  20. Ενα μικρο σχολιο.
    Θα μπορουσαμε να πουμε πιο πολλα, αλλα προς το παρον ας αρκεστουμε σε ενα μικρο εμφανες, προφανες, αυτονοητο, αδιαμφισβητητο, απαραιτητο σημειο.

    Η οποιαδηποτε μετα-πραττικη δραστηριοτητα, προυποθετει ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΑ την πραττικη δραστηριοτητα. Και μετα ειναι η ΜΕΤΑ πραττικη δραστηριοτητα. Ουαου, προφανες εε?

    Τριτογενης τομεας, προυποθετει τον δευτερογενη ο οποιος με τη σειρα του προυποθετει τον πρωτογενη. Ουαου, λογικο εε?

    Βεβαια θα μπορουσε να πει καποιος, ρε παιδι μου τι σημασια εχει εαν ερχονται κεφαλαια, επενδυσεις (βλεπε θαλασσοδανεια για να πνιγουμε) συνεχως απο το εξωτερικο να καλυψουν το ελλειμα μας? Καποτε θα εδινα αλλη απαντηση εδω, τωρα δεν χρειαζεται πλεον (c. 2016)!

    Reply
      • Καταρχην, κανεις ΔΕΝ ΑΜΦΙΣΒΗΤΕΙ αυτο που ειπα, οτι δηλαδη η πραγματικη παραγωγη (οπως λεμε πραγματικη οικονομια) ειναι ντε-φακτο καλυτερη απο κατι αλλο. Το αρθρο θελει να πει οτι δεν πειραζει αν ισχυει αυτο μπορεις να κανεις και πιο δυνατη οικονομια με τους αλλους τομεις. Αυτο ξερετε ισχυει εαν και εαν και εαν και εαν (πολυ πιο πολλα εαν απο το πρωτο).Και εαν μας κανουν το χατηρι κτλ. Εε λοιπον δεν μας το κανουν το χατηρι, τι να κανουμε τωρα?

        Οσον αφορα την Σιγκαπουρη (και την παιδικη πορνεια που ανθει εκει κοντα ή παραπλησια) εχει τους ιδιους παραγοντες που εχει και η Κυπρος. Απλα της κανουν το χατηρι, αλλα δεν το κανουν στη Κυπρο. Η χωρα με νομισμα με ονομαστικη αξια μεγαλυτερη του ευρω μπηκε σε οδυνηρο μνημονιο και ο τομεας που ανθουσε, οι τραπεζες δηλαδη, εκλεισε. Αυτα εν ολιγοις.

        Reply
        • Η απάντηση στο ερώτημά μου ποια ήταν τελικά; Η παιδική πορνεία;

          Η οποία Σιγκαπούρη δεν είναι καλό παράδειγμα, γιατί έχει 73% τριτογενή τομέα (Γερμανία 70%, Ισπανία και Σουηδία 71%, Ιταλία 73%, ΗΠΑ και Γαλλία 79%, ΗΒ 78%). Το Χονγκ Κονγκ έχει 93%. Πώς καταφέρνει και επιβιώνει μέσα στον παγκοσμιοποιημένο κόσμο μας; Αφού μεταπράττει!

          Δυνατό δευτερογενή τομέα έχουν η Σαουδική Αραβία με 69%, η Τουρκία με 28%, η Ουκρανία με 34%, η Ρωσσία με 37%, το Βιετνάμ με 40%.

          https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_GDP_sector_composition

          Οπότε, τίθεται θέμα επιλογής.

          Reply

          • Country Agric. Indus. Serv. Year MoU
            -----------------------------------------------
            Greece 3.3 17.9 78.9 2011 est. YES
            Portugal 2.5 22.8 74.7 2011 est. YES
            Ireland 2.0 29.0 69.0 2010 est. YES
            Cyprus 2.4 16.5 81.1 2011 est. YES
            Spain 3.2 25.8 71.0 2011 est. NEARLY
            Germany 0.8 28.6 70.6 2011 est. NO
            France 1.8 18.8 79.4 2011 est. NO
            Netherlands 2.7 24.2 73.1 2011 est NO

            https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_countries_by_GDP_sector_composition#List_by_percentage


            Country Euro Exchange Rate MoU
            -----------------------------------------------
            Greece 340.75 YES
            Portugal 200.482 YES
            Ireland 0.787564 YES
            Spain 166.386 NEARLY
            Germany 1.95583 NO
            France 6.55957 NO
            Netherlands 2.20371 NO

            https://en.wikipedia.org/wiki/Euro#History

            Λοιπον τι μας λενε οι παραπανω πινακες απο την (εκτιμηση των στοιχειων οπου παραθετει η) wikipedia (οπου χωρει και αμφισβητηση ορισμενων μεγεθων, πχ η Γαλλια εχει σιγουρα παραπανω αγροτικη παραγωγη και η Γερμανια εχει σιγουρα παραπανω βιομηχανικη παραγωγη, και η Ελλαδα μικροτερη βιομηχανικη παραγωγη, ή μηπως δεν ειναι ετσι?) Οτι οι χωρες της ευρωζωνης με μνημονιο ειναι χωρες με ισχυρη ανισομετρια στους τομεις αναπτυξης και επισης μπηκαν στην ευρωζωνη με πολυ υψηλη συναλλαγματικη ισοτιμια. δηλαδη ταξεις μεγεθους μεγαλυτερη απο αλλες χωρες οπου η ισοτιμια με το ευρω ηταν της ιδιας ταξης μεγεθους. Απο που προκυπτει αυτο, προκυπτει απο την ισχυρα ανισομετρη αναπτυξη των τομεων, ακομα και με τα στοιχεια που παραθετει η wikipedia.

            Τωρα οσον αφορα εαν η απαντηση ηταν η παιδικη πορνεια, παραπεμπω (με μια δοση χιουμορ) στον πρωην υπουργο Οικ. κ. Αλογοσκουφη οπου ηθελε να μετρησει και τα μπορντελα στις υπηρεσιες του ΑΕΠ!

            Reply
  21. Η ισοτιμία τι σχέση έχει; Το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο μπήκαν με 40, η Ολλανδία με 2. Τι μας λέει αυτό για την κατάστασή τους; Επίσης, αν η Ελλάδα και η Ιταλία έκοβαν τρία μηδενικά το 1995 για πρακτικούς λόγους (όπως έκανε η Τουρκία το 2005), θα έμπαιναν με ισοτιμία 0,3 και 1,9, θα είχαν βελτιωμένη κατάσταση;

    Η ισοτιμία επηρέασε σε άλλους τομείς, στις ψυχολογικές τιμές (99 δρχ.) και στην κουβαρντοσύνη μας, που δεν γουστάραμε τα κέρματα και ονομάσαμε δεκάρικο τη δεκάρα.

    Reply
  22. Δεν εχω καταλαβει και εγω το επιχειρημα να πω την αληθεια. Ο πρωτογενης τομεας ειναι ο καλυτερος λεει γιατι ειναι απαραιτητος? Νταξει το νερο ειναι το πιο απαραιτητο πραγμα για τον ανθρωπο, αλλα δεν προτεινει κανεις να επικεντρωθουμε στην εμφιαλωση Λουτρακιου και Ξυνου Νερου.

    Οτι οι χωρες της ευρωζωνης με μνημονιο ειναι χωρες με ισχυρη ανισομετρια στους τομεις αναπτυξης

    τι σημαινει ανισομετρια? Τι ειναι το ισο εδω περα?

    μπηκαν στην ευρωζωνη με πολυ υψηλη συναλλαγματικη ισοτιμια

    οπως εξηγει ο Θεοφιλος αυτο δεν σημαινει τιποτα, εκτος ισως απο το γεγονος οτι αυτες οι χωρες ειχαν πιθανοτατα παραδοση υψηλου πληθωρισμου.

    Reply
    • Ακριβως, πολυ καλα καταλαβες.

      Ανισομετρια υπαρχει οταν στηριζεσαι σε πηλινα ποδια (βλεπε διογκωμενος τριτογενης τομεας και ισχνος πρωτογενης/δευτερογενης)

      Επισης για να μην υπαρξουν ψευδαισθησεις, αλλο να παραγεις αυτοκολλητα εστω και βιομηχανικα και αλλο να παραγεις κινητηρες. Το πρωτο εχει υψηλη διακυμανση (ως μη απαραιτητο) ας ειναι βιομηχανικο προιον (ας πουμε). Και αλλο να εχεις υπηρεσιες υψηλου επιπεδου σε τεχνολογια και ποιοτητα και αλλο να εχεις υπηρεσιες τυπου “ξυστο” (ας μετριουνται το ιδιο αναλογικα στο ΑΕΠ). Οι (καλες) υπηρεσιες βασιζονται στον πρωτογενη/δευτερογενη τομεα (δεν χρησιμοποιω τετοιους ορους αλλα για να ειμαστε στο ιδιο μηκος κυματος) και συνεπικουρουν αυτους τους τομεις. Αμφιβαλει κανεις? Δεν εχει νοημα να φτιαχτει κανενας δρομος οταν δεν εχεις να πας πουθενα ή να μεταφερεις τιποτα.

      Δεν αμφισβητει κανεις οτι ισχυρες οικονομιες εχουν ισχυρους αυτους τους τομεις (με την εννοια που υπεδειξα παραπανω). Ασχετα αν καποιοι υποστηριζουν οτι μπορει να φτιαχτει δυνατη (εστω μη-ισχνη) οικονομια με
      διογκωμενο το 3-γενη και ισχνους τους αλλους. Αυτο αν ισχυσει υπο ενα σωρο προυποθεσεις και ευαλωτο ανα πασα στιγμη σε καταρρευση. Το καταλαβαμε?

      Η Γερμανια, πχ μπορει περιστασιακα να παρουσιασει ελλειμα (τελος παντων με καποια μεθοδολογια μετρησης) αλλα ειναι συστηματικα δανειστης. Η Ελλαδα το αντιθετο.
      (αυτα οσον αφορα τις μετρησεις ΑΕΠ “στο κενο”)

      Οπως εξηγει ο Θεοφιλος τα μηδενικα (οι ταξεις μεγεθους δηλαδη) δεν εχουν καμια σημασια. Απορω γιατι δεν μπηκαμε με 1-1 ισοτιμια?

      ..οι χωρες ειχαν πιθανοτατα παραδοση υψηλου πληθωρισμου

      Αυτο τι σημαινει ακριβως?

      Reply
      • Ανισομετρια υπαρχει οταν στηριζεσαι σε πηλινα ποδια (βλεπε διογκωμενος τριτογενης τομεας και ισχνος πρωτογενης/δευτερογενης)

        και ποιος ειπε οτι το σωστο ειναι να εχεις ξερω γω 1/3 απο καθε τομεα? ποιο ειναι το benchmark εδω?

        Επισης για να μην υπαρξουν ψευδαισθησεις, αλλο να παραγεις αυτοκολλητα εστω και βιομηχανικα και αλλο να παραγεις κινητηρες. Το πρωτο εχει υψηλη διακυμανση (ως μη απαραιτητο) ας ειναι βιομηχανικο προιον (ας πουμε).

        κατι θες να πεις, αλλα δεν το λες σαφως. Ή μιλας για προστιθεμενη αξια, ή διακυμανση των διεθνων τιμων στο προϊον. ή για κατι αλλο?

        Οι (καλες) υπηρεσιες βασιζονται στον πρωτογενη/δευτερογενη τομεα (δεν χρησιμοποιω τετοιους ορους αλλα για να ειμαστε στο ιδιο μηκος κυματος) και συνεπικουρουν αυτους τους τομεις. Αμφιβαλει κανεις?

        κιομως οι πλουσιοτερες πολεςι στον κοσμο ειναι κυριολεκτικα παρασιτα, δεν παραγουν απολυτως τιποτα φυσικο, και τα πανε μια χαρα.

        Οπως εξηγει ο Θεοφιλος τα μηδενικα (οι ταξεις μεγεθους δηλαδη) δεν εχουν καμια σημασια. Απορω γιατι δεν μπηκαμε με 1-1 ισοτιμια?

        τι διαφορα θα εκανε?

        “οι χωρες ειχαν πιθανοτατα παραδοση υψηλου πληθωρισμου”

        Αυτο τι σημαινει ακριβως?

        οτι ξερω γω η λιρετα και η δραχμη ειχαν τοσα μηδενικα λογω συνεχων υποτιμησεων.

        Reply
      • Απορω γιατι δεν μπηκαμε με 1-1 ισοτιμια?

        Κοίτα τις ισοτιμίες. Πώς θα μπαίναμε όλοι με 1-1; Ή μήπως η ερώτησή σου ήταν γιατί το ευρώ δεν ορίστηκε ως 1 δραχμή (και αντίστοιχα 0,006 μάρκα και 0,7 εσκούδα);

        Reply
      • Οι (καλες) υπηρεσιες βασιζονται στον πρωτογενη/δευτερογενη τομεα (δεν χρησιμοποιω τετοιους ορους αλλα για να ειμαστε στο ιδιο μηκος κυματος) και συνεπικουρουν αυτους τους τομεις. Αμφιβαλει κανεις? Δεν εχει νοημα να φτιαχτει κανενας δρομος οταν δεν εχεις να πας πουθενα ή να μεταφερεις τιποτα.

        Για τον δρόμο έχεις δίκιο (εν μέρει). Μπορείς όμως να έχεις ανεπτυγμένη ναυτιλία χωρίς να έχεις τίποτα να μεταφέρεις. Την τελευταία φορά που κοίταξα οι Έλληνες εφοπλιστές δεν πεινούσαν λόγω μειωμένου πρωτο/δευτερογενούς τομέα. Μόνο πεινασμένους δεν τους λες…

        Reply
        • Μονο αυτο τιποτα αλλο.

          Για τον δρόμο έχεις δίκιο (εν μέρει). Μπορείς όμως να έχεις ανεπτυγμένη ναυτιλία χωρίς να έχεις τίποτα να μεταφέρεις. Την τελευταία φορά που κοίταξα οι Έλληνες εφοπλιστές δεν πεινούσαν λόγω μειωμένου πρωτο/δευτερογενούς τομέα. Μόνο πεινασμένους δεν τους λες

          Ταξιδευουν σε αλλους δρομους, αλλωνων για αλλους. Αυτα.

          Reply

Leave a Reply to Αθ. Αναγνωστόπουλος Cancel reply