Ενα μοντελο για την ευρωπαϊκη πολιτικη στο μελλον
Ο Πωλ Γουλφοβιτς, που επιβληθηκε το 2005 απο την κυβερνηση Μπους ως επικεφαλης της Παγκοσμιας Τραπεζας, τελικα παραιτηθηκε πριν λιγες μερες. Η ιστορια της παραιτησης του ειναι ενδιαφερουσα για αρκετους λογους.
Η Παγκοσμια Τραπεζα ειναι μαζι με το ΔΝΤ το πιο σημαντικο διεθνες οικονομικο ιδρυμα. Παραδοσιακα ο προεδρος της επιλεγεται απο τους Αμερικανους (και του ΔΝΤ απο τους Ευρωπαιους). Η αληθεια ειναι ομως οτι οι Ευρωπαιοι ποτε δεν ηταν ιδιαιτερα χαρουμενοι με την επιλογη αυτου του ατομου, κυριως λογω της θητειας του στο αμερικανικο Υπουργειο Αμυνας υπο τον Ντ.Ραμσφελντ και του ρολου που επαιξε στον πολεμο του Ιρακ. Σημαντικοι οικονομολογοι οπως ο Τζ.Στιγκλιτς και ο Τζ.Σακς εξεφρασαν ξεκαθαρα την αντιθεση τους, λεγοντας ο μεν πρωτος οτι ο προεδρος της ΠΤ δεν πρεπει να ειναι ενα προσωπο που προκαλει ιδεολογικα φορτισμενες αντιδρασεις και ο δε Σακς οτι ο προεδρος της ΠΤ δεν μπορει να ειναι καποιος χωρις την απαραιτητη οικονομικη εκπαιδευση. Η κατοπινη συμπεριφορα του Γουλφοβιτς μεσα στην Παγκοσμια Τραπεζα ενισχυσε την δυσαρεσκεια, καθως στηριχτηκε υπερβολικα σε εξωτερικους συμβουλους (μελη της κυβερνησης Μπους) και γενικα δεν φανηκε να σεβεται πολυ την υπαρχουσα κουλτουρα της ΠΤ.
Ολες αυτες οι αντιδρασεις ομως δεν ηταν αρκετες, οσο δεν υπηρχε ισχυρες δυναμεις να αντιταχτουν στην στηριξη της κυβερνησης Μπους (οι ΗΠΑ ειναι ο μεγαυτερος μετοχος και εχουν την μεγαλυτερη επιρροη) προς τον Γουλφοβιτς. Προσφατα ομως βρεθηκε η αφορμη, με την υποθεση της Σαχα Ριζα, συντροφου του Π.Γουλφοβιτς που θεωρηθηκε οτι ειχε ενα σκανδαλωδως επικερδες συμβολαιο συνεργασιας με την Παγκοσμια Τραπεζα, χαρη στον Γουλφοβιτς*. Σε εναν οργανισμο του βεληνεκους και του σκοπου της Παγκοσμιας Τραπεζας, η διαφθορα οπωσδηποτε δεν μπορει να γινεται ανεκτη. Αν ανεχομασταν τετοια φαινομενα, η ΠΤ δεν θα ειχε κανενα κυρος καθε φορα που προτεινει μειωση της διαφθορας ως λυση για την οικονομικη υπαναπτυξη…
Αλλα ειναι σαφες σε ολους, οτι η γενικη κατακραυγη εναντιον του Γ δεν εχει να κανει τοσο με την υποθεση διαφθορας**, οσο με την διαβοητη στηριξη του στον πολεμο του Ιρακ. Το ενδιαφερον ειναι λοιπον οτι οι Ευρωπαιοι, που φανηκαν εντελως αδυναμοι και διασπασμενοι στο θεμα του πολεμου, καταφεραν τωρα με μια φωνη να μιλησουν και να επιβαλλουν την γνωμη τους.
Ποιος ηταν ο λογος, τι αλλαξε μεσα σε λιγα χρονια? Εχω την εντυπωση οτι τον σημαντικοτερο λογο επαιξε η σταση της καγκελαριου Μερκελ που τυχαινει να προεδρευει και της ΕΕ. Η Γερμανια επιτελους καταλαβε οτι η Ευρωπη χρειαζεται ηγεσια, η Ευρωπη βρηκε επιτελους μια δυνατη φωνη στα διεθνη φορα. Η κα. Μερκελ μιλησε δυνατα και καθαρα, συνεννοηθηκε με τους Ευρωπαιους συναδελφους της και καταφερε να παρουσιασει μια μονολιθικη, αδιασπαστη απαιτηση της ΕΕ για αντικατασταση του Γουλφοβιτς. Μπροστα σε τετοια συγκεντρωση δυναμης, κανεις δεν μπορεσε να αντισταθει. Ειχαμε λοιπον μια πολυ ωραια επιδειξη του ποσο αποτελεσματικη μπορει να ειναι η ΕΕ οταν το θελει.
Τι διδασκομαστε απο την υποθεση? Οτι οι μεγαλες χωρες πρεπει να αποφασισουν συνειδητα να εκφραζονται μεσω της ΕΕ αντι να κανουν η καθε μια διαφορετικο διπλωματικο παιχνιδι, ακομα και οταν δεν συμφωνουν πληρως μεταξυ τους. Καμμια ευρωπαικη χωρα δεν ειναι αρκετα μεγαλη για να κανει διαφορα στον κοσμο, ολες μαζι ομως μπορουν να ειναι πρωτης ταξεως δυναμη. Ειναι καλυτερα να πετυχαινουμε λοιπον ενωμενοι κατι που ειναι σχετικα κοντα στα συμφεροντα του καθενος, παρα να επιχειρει ο καθενας μονος και σπασμωδικα να προστατευσει το στενο συμφερον του, κατι που κατα κανονα αποτυγχανει.
Επισης ομως διδασκομαστε οτι οι σημερινοι κανονες περι της προεδριας της ΕΕ πρεπει να αλλαξουν. Αν προδρευε το Λουξεμβουργο και οχι η Γερμανια, ειναι πολυ πιθανο να μην ειχε την ιδια δυναμη πυρος η ΕΕ. Χρειαζεται λοιπον ενας εκλεγμενος προεδρος της ΕΕ, με αυξημενες αρμοδιοτητες, που θα λογοδοτει ομως. Προσωπικα δεν με ενδιαφερει ο προεδρος της ΕΕ να επιλεγεται στην τυχη καθε εξαμηνο (και να ειναι καθε περιπου 10 χρονια Ελληνας), με νοιαζει να ειναι καθε μερα ικανος και δυνατος, ασχετως εθνικοτητας, και να προστατευει τα συμφεροντα της ΕΕ και κατεπεκτασιν της χωρας μου. Μια ενδιαφερουσα ιδεα, ειναι να εκλεγεται ο προεδρος απο τις κυβερνησεις της ΕΕ, οι οποιες ετσι θα ειναι υποχρεωμενες να σκεφτονται καλα ποιον θα εκλεξουν και να λογοδοτουν στους πολιτες τους αν δεν λειτουργει καλα η συνεργασια εθνικων κυβερνησεων-προεδρου.
*Περιπου 200.000 δολλαρια τον χρονο, χωρις υποχρεωση καταβολης φορων. Ενας μισθος που συγκρινεται με τον μισθο του Αμερικανου προεδρου!
**Σε παρομοια φαινομενα κακοδιαχειρισης απο τον προεδρο του ΟΟΣΑ δεν βλεπω τις ιδιες αντιδρασεις πχ.
Αυτό που σου διέφυγε Σωτήρη είναι ότι ο P.W. έκανε σημαία της προεδρίας του την έμπρακτη καταδίκη της διαφθοράς στις αναπτυσσόμενες χώρες, εξαρτώντας από τα μέτρα κατά της διαφθοράς τις χρηματοδοτήσεις της Π.Τ. Γι’αυτό και το σκάνδαλο με τη φιλενάδα πήρε τέτοιες διαστάσεις. Δεδομένου ότι προϋπήρχε η δυσαρέσκεια για την προτίμησή του σε συμβούλους εκτός του μόνιμου προσωπικού και για το ρόλο του στο στήσιμο του πολέμου, η αφορμή του ηθικού faux pas ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.
ναι κοιτα οντως ηταν τραγικη ειρωνεια ο ΠΓ που ειχε κανει την παταξη της διαφθορας σημαια του, να κανει την πατατα με την φιλεναδα του.
Αλλα εχω την εντυπωση οτι καποιος αλλος ισως θα την γλιτωνε (ο προεδρος του ΟΟΣΑ ας πουμε εχει κανει τεραστιες σπαταλες, μεταξυ αλλων εριξε 1 εκατομμυριο ευρω για ανακαινιση της κατοικιας του στο Παρισι!!). Μολοταυτα, ειμαι μαλλον ικανοποιημενος με την αποπομπη του Γουλφοβιτς, ελπιζω τωρα να διαλεξουν καποιον που να εχει καποια ιδεα απο οικονομικα. Ευτυχως στις ΗΠΑ υπαρχουν μπολικα τετοια ατομα.
H Παγκόσμια Τράπεζα ως οργανισμός, μαζί με τον ΠΟΕ και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο ίσως και τον WIPO, καθορίζουν τις γενικές στρατηγικές του παγκοσμίου οικονομικού συστήματος. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται εκεί αργά ή γρήγορα αγγίζουν όλες τις γωνιές του πλανήτη.
Η ΠΤ είναι παραδοσιακά ελεγχόμενη από τις ΗΠΑ ως τους καλύτερους εκφραστές του κεφαλαίου σε κρατικό επίπεδο. Όλοι οι πρόεδροι της ΠΤ ήταν Αμερικάνοι. Αμερικάνος θα είναι και ο επόμενος. Όσο για τον Γούλφοβιτς, δεν είναι τίποτε άλλο παρά η καλύτερη προσωποποίηση του αδίστακτου και χωρίς ηθικούς φραγμούς καπιταληστή σε έναν άνθρωπο, προσωποποίηση η οποία τον καθιστά τον καταλληλότερο για μία τέτοια θέση. Απλώς ατύχησε και κάποιοι προσωπικοί ή πολιτικοί εχθροί βγάλαν τα άπλυτά του στη φόρα. Και ας χτυπιέται ο γενικά αξιόλογος Στίγκλιτζ για το αντίθετο.
Διαφωνώ σε πολλά με την ανάλυσή σου για την ΕΕ. Η ΕΕ σαν θεσμός δεν αποτυγχάνει στις καρδιές των Ευρωπαίων επειδή δεν έχει πυγμή. Πυγμή έχει άπειρη όταν πρόκειται να καταργήσει λαϊκά δικαιώματα και κατακτήσεις (πχ flexicurity και συναφή απαράδεκτα). Αυτό που τις λείπει για να ξεγελάσει τον απλό λαό και να την εμπιστευτεί σα θεσμό είναι η επίφαση δημοκρατικής νομιμοποίησης. Με δυό λόγια είναι πολύ απομακρυσμένη για τα πρότυπα των δυτικών “δημοκρατιών” από το λαό. Στο πολυσύνθετο σύστημα διακυβέρνησής της προεξάρχει η Κομμισσιόν, ένα διευθυντήριο χωρίς καμμία δημοκρατική νομιμοποίηση, το οποίο όμως παίρνει όλες τις αποφάσεις και χαράσσει τις στρατηγικές. Δεν είναι λοιπόν η πυγμή που λείπει, είναι η πυγμή των υπερεξουσιών που φοβίζει.
“Η ΠΤ είναι παραδοσιακά ελεγχόμενη από τις ΗΠΑ ως τους καλύτερους εκφραστές του κεφαλαίου σε κρατικό επίπεδο. Όλοι οι πρόεδροι της ΠΤ ήταν Αμερικάνοι.”
αυτο οπως ειπα ειναι απλα μια ατυπη συμφωνια Ευρωπης-Αμερικης. αν καποιος ειναι ριγμενος ειναι σιγουρα οι Ασιατες, οχι εμεις.
Κατα τα αλλα νομιζω δεν εχεις καταλαβει το εργο της ΠΤ. Δεν ειναι βεβαια εμπορικη τραπεζα, ουτε “οχημα του καπιταλισμου”. Δημιουργηθηκε στο Μπρετον Γουντς με σαφη σκοπο την παροχη κεφαλαιων για την ανακαμψη των κατεστραμμενων χωρων απο τον πολεμο (με κυριο οχημα την IBRD). Με τον καιρο βεβαια η προσοχη της Τραπεζας επικεντρωνεται στις πραγματικα φτωχες χωρες, οπου και κανει νομιζω γενικα καλη δουλεια.
Ο ΠΟΕ που επισης αναφερεις ειναι ισως ο δημοκρατικοτερος θεσμος στο διεθνες συστημα, καθε χωρα εχει την ιδια δυναμη και καθε εμπορικη παραχωρηση που κανεις σε μια χωρα γινεται αυτοματως και σε ολες τις αλλες! Χωρις τον ΠΟΕ θα ειχαμε συνεχεις εμπορικες διαμαχες και κυριως χωρες αποκλεισμενες απο το διεθνες εμποριο.
“Η ΕΕ σαν θεσμός δεν αποτυγχάνει στις καρδιές των Ευρωπαίων επειδή δεν έχει πυγμή. Πυγμή έχει άπειρη όταν πρόκειται να καταργήσει λαϊκά δικαιώματα και κατακτήσεις (πχ flexicurity και συναφή απαράδεκτα).”
εδω μαλλον μπερδευεις την Επιτροπη με την ΕΕ. Η Επιτροπη στα ορια της δικαιοδοσιας της, πχ σε θεματα εσωτερικης αγορας, εχει καποια δυναμη. Αν και δεν ειδα βεβαια να επιβαλει flexicurity (η Ελλαδα καλα καλα δεν επτιρεπει την μερικη εργασια!) ουτε ξερω γιατι θα επρεπε να μην μας αρεσει αυτο.
Αλλα η εξωτερικη πολιτικη της ΕΕ που ειναι ενα απο τα πραγματα που γινονται σιγουρα καλυτερα σε ευρωπαϊκο επιπεδο και οχι εθνικο, πασχει τρομερα. εκει χρειαζεται η πυγμη νομιζω.
Παρεπιμπτοντως, συμφωνησα γενικα οτι ο προεδρος της ΕΕ πρεπει να εκλεγεται (προσοχη, οχι ο προεδρος της επιτροπης αλλα ο προεδρος της ΕΕ).