(Σχόλιο στο άρθρο ‘Παγκόσμιο Χωριό – Οι θεωρίες της στέρησης’ του Πασχου Μανδραβελη)
Πρόσφατα είχα την ευκαιρία να ακούσω μια διάλεξη από τον (διάσημο) οικονομολόγο Sir Partha Dasgupta (On Discounting Climate Change) ο οποίος στο τέλος της παρουσίασής του ερωτήθηκε από το κοινό για την έρευνα που γίνεται στους κλάδους της οικολογίας και των οικονομικών και την δυνατότητα καλύτερης σύνδεσης των γνωστικών αντικειμένων. Ο Dasgupta χρησιμοποίησε το διάσημο στοίχημα/διαμάχη μεταξύ του Έρλιχ και του Σάιμον ως ένα παράδειγμα για την αξία μιας ολιστικής αντιμετώπισης προβλημάτων – υποστήριξε ουσιαστικά πως ο Έρλιχ σκεφτόταν στο παρελθόν απλά ως οικολόγος και σχετικά αφελώς για τα στάνταρντ ενός οικονομολόγου – νομίζω το αντίστροφο μπορεί να υποστηρίζουν και οι οικολόγοι :) Λόγω αυτής της ελλειπούς γνώσης οικονομικής, ο Έρλιχ έκανε το λάθος να βάλει το στοίχημα έχοντας στο μυαλό του μια τρομερά προβληματική υπόθεση: πως οι επιπτώσεις της κατανάλωσης φυσικών πόρων στο περιβάλλον και στα οικοσυστήματα του πλανήτη θα εμφανιστεί στις τιμές των πόρων. Αυτό φυσικά δεν έγινε και ακόμα και σήμερα επιστήμονες πασχίζουν να βρουν τρόπους για την ενσωμάτωση αβέβαιων, πολύπλοκων επιπτώσεων (ή εξωτερικοτήτων όπως λένε οι οικονομολόγοι) σε αγοραίες τιμές. Συνεπώς, κατά τον Dasgupta, και την δική μου κατανόηση των λεγομένων του, το στοίχημα χάθηκε λόγω normative αντί για positive thinking.
Θεωρώ πως πρέπει να αρχίσουμε πλέον να αποφεύγουμε προβληματικά στοιχήματα τύπου Έρλιχ vs Σάιμον (ή διαμάχες τύπου Lomborg vs The World) για την πληρέστερη κατανόηση θεματων που βρίσκονται στην διακλάδωση οικολογίας και οικονομίας, δύο βασικών τομέων γνώσης για την επίλυση πολλών σημερινών προβλημάτων της ανθρωπότητας. Καταπληκτικές συνεργασίες που υπερπηδούν τα “σύνορα” των επιστημονικών κλάδων έχουν ήδη παράγει αποτελέσματα. Για παράδειγμα και για μια καλή αρχή, δείτε την εργασία κορυφαίων mainstream οικονομολόγων και οικολόγων (συμπεριλαμβανομένων Έρλιχ και Dasgupta) στο θέμα του αν η ανθρωπότητα καταναλώνει υπερβολικά. Φυσικά υπάρχει και δουλειά από λιγότερο mainstream επιστήμονες (για παράδειγμα, δείτε την δουλειά που έχει προκύψει από την Resilience Alliance).
Η εξήγηση του Έρλιχ για την χασούρα βρίσκεται εδώ και νομίζω πως κανείς μπορεί να συμφωνήσει πως το στοίχημα ήταν κακοσχεδιασμένο. Ο ίδιος ο Erhlich περιγράφει καταπληκτικά (ίσως και με κάποια δόση πικρίας) την στάση του Simon λέγοντας πως μοιάζει με άνθρωπο ο οποίος ενώ πέφτει από το Empire State Building και έχοντας φτάσει περίπου στον 10ο όροφο, μας λέει πως όλα “πάνε ρολόι“. Από την άλλη, μπορεί κανείς να αναρωτηθεί γιατί στην επιστήμη επιβραβεύονται πολλά και συχνά αντίστροφα σύνδρομα Κασσάνδρας. Η απαραίτητη πλέον γκουγκλιά θα σας ταξιδέψει και στο λεγόμενο δεύτερο στοίχημα (Erhlich/Schneider vs Simon) – ένα στοίχημα του οποίου οι όροι δεν συμφωνήθηκαν ποτέ – καθώς και σε στοιχήματα που σχεδιάζονται σήμερα, ιδιαιτέρως σχετικά με το θέμα του φαινόμενου του θερμοκηπίου.
ΥΓ. Για όσους ενδιαφέρονται, επιπρόσθετη γραφή από τον Dasgupta δείτε την κριτική στο πρόσφατο βιβλίο του Lomborg και ένα ενδιαφέρον άρθρο περί φύσης και οικονομίας.
μια μικρη παρατηρηση για αρχη:
Ο κ. Μανδραβελης λεει
περιεργως και ο Εκονομιστ ειχε προσφατο πρωτοσελιδο για το τελος της φτηνης τροφης! Μεσα στο κειμενο εξηγει για ποιους λογους οντως τρωμε σημερα περισσοτερο αποσο παραγουμε. Εχει να κανει με την στροφη στα βιοκαυσιμα (που εχουν ως πρωτη υλη καρπους που αλλιως θα πηγαιναν για να θρεψουν καποιους ανθρωπους), την ανοδο της ζητησης κρεατος στον φτωχο κοσμο, πχ Κινα (μια αγελαδα καταναλωνει πολυ φαϊ που θα μπορουσε να θρεψει 5 ανθρωπους για να βγαλει λιγο κρεας που θρεφει εναν) κτλ Μαλιστα ο Εκονομιστ προβλεπει οτι το προβλημα δεν θα εξαφανιστει συντομα και λεει οτι ισως οι τιμες του φαγητου πανε προς ενα μονιμα υψηλοτερο επιπεδο, κατι που αναστρεφει μια πολυ μακροχρονη ταση πτωσης των τιμων.
Ειναι αληθεια οτι πολλοι οικολογιζοντες εχουν κανει καταστροφολογικες προβλεψεις χωρις καλα στοιχεια και για λογους δημοσιοτητας. Αλλα αυτο δεν σημαινει οτι καθε δυσοιωνη προβλεψη πρεπει να θεωρειται ανοησια…
αχχ, με πρόλαβες για το πολύ καλό άρθρο του economist… το buzz-άρισε άραγε κανείς;
ριξε εσυ ενα μπαζ! παρεπιμπτοντως, ενδιαφερων τυπος ο Ντασγκουπτα και ειναι και πολυ highly cited
εχω και μια ερωτηση σχετικα με το στοιχημα: γιατι θεωρεις οτι ο μηχανισμος των τιμων δεν δουλεψε? Η ζητηση για πρωτες υλες μεγαλωσε αλλα η προσφορα τους μεγαλωσε ακομα περισσοτερο, αρα η τιμη επεσε. Ο λογος ειναι μαλλον καλυτερες τεχνολογιες και χαμηλοτερα μεταφορικα κοστη. Οσο μπορουμε να ριχνουμε το κοστος εξορυξης κτλ σου φαινεται αναποτελεσματικο να μενουν χαμηλες οι τιμες πρωτων υλων?
(παρεπιμπτοντως σημερα οι τιμες των πρωτων υλων, μαλλον λογω της τερατωδους ζητησης απο Κινα, ειναι σε πολυ υψηλα επιπεδα)
Η εξήγηση που προτείνεις προσεγγίζει μία από αυτές που προτείνονται – δες το λινκ μου παραπάνω (στο “πάνε ρολόι”). Ο Dasgupta απλά υποστηρίζει έναν από τους πιθανούς λόγους – και εγώ προφανώς γουστάρω την άποψη Dasgupta :) Πιστεύω πολύ απλά πως αν πιστεύει κανείς πως το κοινωνικό κόστος των παραγωγικών δραστηριοτήτων του (πρέπει να) ενσωματώνεται στην τιμή του προϊόντος του (επειδή υπάρχει regulation π.χ. μέσω κατάλληλης αγοράς που να φροντίζει για αυτό το πράγμα), τότε ναι, μπορεί να στοιχηματήσει πως οι τιμές θα ανέβουν καθώς οι πόροι εξαντλούνται και οι επιπτώσεις της εξόρυξης και επεξεργασίας ορυκτών επιβαρύνουν συνεχόμενα τα οικοσυστήματα μας. Αυτή την πίστη πλήρωσε ο Έρλιχ ουσιαστικά. Έναν σοβαρό βιβλίο για το θέμα των κοινωνικών “υπηρεσιών” που προσφέρουν οικοσυστημάτων του πλανήτη (με συνεργασία οικονομολόγων θα βρεις εδώ. Για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις εξορύξεων έχουν γραφτεί πολλά.
(Να σημειώσω επίσης πως o Dasgupta μάλλον πάει μελλοντικά για Νόμπελ για την προσφορά του στα οικονομικά του περιβάλλοντος και ανάπτυξης κάποια στιγμή.)