Είναι όλες οι γλώσσες της Ελλάδας ίσες;

Δημοσιεύθηκε στο Books’ Journal Νοεμβρίου 2021, σελ. 22.

Στις 09 Ιουλίου 2021 το Υπουργείο Πολιτισμού διά χειρός της αρμοδίας Υπουργού κ. Μενδώνη αποφάσισε την επιχορήγηση 107 εν όλω φορέων στο πλαίσιο της «μελέτης, διαφύλαξης και ανάδειξης της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Ελλάδας». Μεταξύ των φορέων αυτών, και πολύ ορθώς, περιλαμβάνονται το Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης, η Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών, το Λύκειο Ελληνίδων και ουκ ολίγες προτάσεις σχετικές με το θέατρο σκιών.

Μια ιδιαίτερη πτυχή της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς που έτυχε της υπουργικής επιχορήγησης αποτελεί και η γλωσσική μας κληρονομιά. Έτσι για παράδειγμα στον αύξοντα αριθμό 32 διαβάζουμε για την επιχορήγηση που, πολύ ορθώς, δόθηκε στον φορέα «Αρχείον Τσακωνιάς» για το Φεστιβάλ Τσακώνικης Διαλέκτου, ενός φεστιβάλ που, μεταξύ άλλων, «αποσκοπεί στην ανάδειξη της τσακώνικης διαλέκτου». Πράγματι, τα τσακώνικα, όσο λίγοι και αν είναι οι ομιλητές τους και σε όσο δεινή θέση και αν βρίσκωνται στις μέρες μας (ή μάλλον, επειδή είναι λίγοι οι ομιλητές τους και επειδή βρίσκονται σε δεινή θέση στις μέρες μας), πρέπει να μελετηθούν επισταμένως και, ει δυνατόν, να ληφθή κάθε μέτρο που «μπορεί να συμβάλει στην μεταβίβασή της [της διαλέκτου] στις νεότερες γενιές», όπως πολύ ορθώς αιτιολογείται η υπουργική απόφαση της κ. Μενδώνη. Δεν μπορούμε παρά να επικροτήσουμε το αιτιολογικό της υπουργικής επιχορήγησης.

Ακολουθώντας αυτό το ορθό πνεύμα, η κ. Μενδώνη ενέκρινε επίσης στον αύξοντα αριθμό 102 της ως άνω απόφασης και ποσό ύψους 19.400 ευρώ υπέρ της «Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης του Πολιτισμού των Βλάχων» για τα έργο «Δημιουργία ψηφιακής βάσης δεδομένων μνημείων του λόγου των Ελλήνων Βλάχων». Ασφαλώς στην αιτιολογία της έγκρισης δεν διαβάζουμε τίποτε περί «μεταβίβασης στις νεότερες γενιές», αλλά ας είναι. Το σημαντικό είναι ότι η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού δεν έχει παιδιά και αποπαίδια, ότι κατανοεί ότι ο γλωσσικός πλούτος είναι εθνικός πλούτος και ότι κάθε Έλληνας πολίτης έχει ίσο μερίδιο στην διαφύλαξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς του, είτε αυτός είναι στην καταγωγή Καππαδόκης (αύξ. αριθμ. 56) είτε Κρητικός (αύξ. αριθμ. 96) είτε Καθολικός (αύξ. αριθμ. 36) είτε Βλάχος είτε ό,τι άλλο. Κάθε μητρική γλώσσα της ελληνικής επικράτειας, είτε ελληνική είτε όχι, αξίζει της ανύστακτης φροντίδας της Πολιτείας.

Αλλά για μισό λεπτό. Στις 17 Σεπτεμβρίου 2021 η εν λόγω αξιέπαινη υπουργική απόφαση επανεκδίδεται ως «ορθή επανάληψη». Η κ. Μενδώνη αυτήν την φορά δεν υπογράφει 107, αλλά 106 προτάσεις χρηματοδότησης. Συνεπώς, παραλείφθηκε μία, και μόνο μία: η σχετική με την βλαχική γλώσσα.

Η παράλειψη αυτή, η οποία ενεδύθη αισχυντηλά την νομική μορφή της «ορθής επανάληψης», για να κρύψη την γύμνια της, προκαλεί προβληματισμό. Μήπως η πρόταση της επιστημονικής εταιρείας που την υπέβαλε, στην οποία συμμετέχουν Καθηγητές και επιστήμονες της λαογραφίας, της ιστορίας, της γλωσσολογίας κ.λπ., να ήταν ελάσσονος σημασίας, μια πρόταση στην οποία δεν θα έπρεπε εξαρχής να δαπανηθή δημόσιο χρήμα; Κι όμως, στις εγκριθείσες προτάσεις παραμένει π.χ. η καραγκιοζοπλεχτική, η καλαθοπλεκτική, η ξερολιθιά, ο αργαλειός, που αποτελούν βέβαια σημαντικές όψεις του λαϊκού μας πολιτισμού, ίσως όμως δεν συγκρίνονται εξ επόψεως πολιτιστικής σημασίας με την μητρική γλώσσα δεκάδων χιλιάδων συμπολιτών μας, μια γλώσσα μάλιστα εν κινδύνω.

Ποια να ήταν άραγε η αιτία που υπαγόρευσε την ορθή επανάληψη της απόφασης της κ. Μενδώνη; Ήταν αιτία επιστημονικής φύσεως; Ή μήπως όχι; Και πώς διέλαθε τέτοιο σφάλμα την προσοχή της κ. Υπουργού; Πώς ακόμα τόσοι υπηρεσιακοί παράγοντες έκαναν το λάθος να πιστέψουν ότι εν έτει 2021 μπορεί το ελληνικό Κράτος να χρηματοδοτήση την μελέτη μιας μειονοτικής γλώσσας που δεν είναι ελληνική;

Σαν πολίτης αυτής της ευνομούμενης χώρας, μη Βλάχος την καταγωγή, αν αυτό έχει κάποια σημασία, ευσεβάστως ζητώ εξηγήσεις.

Leave a Comment