Είναι καλό να είσαι Έλληνας (αλλά ως πότε;)

Δημοσιευτηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στο Ground Euro της Καθημερινης

Αν κοιτάξουμε το κατά κεφαλήν εισόδημα [της Ελλάδας] είναι γύρω στα $18.000, ενώ στη Δυτική Θράκη το ποσό είναι γύρω στα $2.200
Πρόεδρος Ερντογάν, προπαγανδίζει αναπάντητα μέσα στο Προεδρικό Μέγαρο της Αθήνας

Με την μιζέρια που ζούμε εθνικά εδώ και χρόνια, τείνουμε να ξεχνάμε ένα βασικό γεγονός για τον ελληνόφωνο κόσμο: είναι με διαφορά ο πιο επιτυχημένος από όσους ξεπήδησαν από την οθωμανική αυτοκρατορία. Εδώ και δεκαετίες, είναι καλό να είσαι Έλληνας πολίτης λοιπόν (όπως θα έλεγε και ο Σ. Καλύβας) αν η εναλλακτική θα ήταν Βούλγαρος, Σέρβος, Τούρκος, Ρουμάνος ή Αλβανός. Η πτώση των τελευταίων ετών δεν αναιρεί την επιτυχία του ελληνισμού, και με λίγη προσεκτική δουλειά το πλεονέκτημα μας θα διατηρηθεί για πολύ καιρό ακόμα. Η ανακριβής προπαγάνδα του Ερντογάν στην πρόσφατη επίσκεψη του αποτελεί καλή ευκαιρία να επιδείξουμε τα πλεονεκτήματα του να είσαι Έλληνας (μια ευκαιρία που η ελληνική κυβέρνηση απέτυχε παταγωδώς να αδράξει, ίσως λόγω αποστροφής στους «αριθμούς»).
Ακόμα και σήμερα, στο βαθύτερο σημείο της κρίσης, έχουμε την υψηλότερη οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, και μερικοί θα ισχυριζόντουσαν ότι σε επίπεδο κοινωνικής ανάπτυξης, εξωστρέφειας και σύνδεσης με τον υπόλοιπο κόσμο τα πάμε ακόμα καλύτερα. Η δημοκρατία μας δε, με όλες τις ελλείψεις της, είναι σχεδόν σίγουρα η ωριμότερη.

Επειδή η βαθιά οικονομική μας πτώση συνέπεσε με μεγάλη άνοδο της Τουρκίας, σε συνδυασμό με τον ιστορικό ανταγωνισμό των δυο εθνών που πολλά συμπλέγματα προκαλεί, πλήθος συμπολίτες μας άρχισαν να βλέπουν το «ελληνικό μοντέλο» με τα μελανότερα χρώματα, και να σκέφτονται την Τουρκία σαν πρότυπο. Ο παλιοδομοδίτικος εθνικισμός, η μεγαλομανία και αλαζονεία του ισχυρού άνδρα της Τουρκίας, μάλιστα έκανε πολλούς να πιστεύουν ότι αυτό είναι το πρόβλημα μας, ότι χρειαζόμαστε έναν «μεγάλο (εθνικιστή) ηγέτη» που να διαμορφώνει την χώρα στα αυταρχικά του πρότυπα.

Με λίγα νούμερα θα στηρίξω τον αντίθετο ισχυρισμό: η δημοκρατία της Ελλάδας είναι η δύναμη μας. Είμαστε μια χώρα που σέβεται τα ανθρώπινα δικαιώματα (ακόμα και των μειονοτήτων), που επιτρέπει στο άτομο να πορεύεται με σχετική αυτονομία, και αυτό μας ενισχύει όχι μόνο ηθικά, αλλά και οικονομικά εν τέλει. Αν χρειάζεται να αλλάξει κάτι στην Ελλάδα, σε σχέση με τους ανατολικούς γείτονες μας, είναι να γίνουμε περισσότερο Ελλάδα, όχι περισσότερο Τουρκία. Και με αυτό δεν εννοώ βέβαια να διατηρούμε τις ελληνικότατες αδυναμίες μας, αλλά να διατηρηθούμε με ακόμα μεγαλύτερη συνέπεια και ταχύτητα στην πορεία που διαγράφουμε εδώ και αιώνες, από οθωμανική επαρχία σε σύγχρονο (δυτικο)ευρωπαϊκό κράτος.

Μέσα στα νούμερα βλέπουμε μάλιστα ότι το ελληνικό μοντέλο κάνει καλό ακόμα και σε αυτούς που ο Ερντογάν θεωρεί ότι καταπιέζουμε: τους Έλληνες μουσουλμάνους στην Θράκη.

Ο χάρτης παρουσιάζει το εισόδημα που παράγουν οι κάτοικοι κάθε γωνιάς της χώρας μας (για την τελευταία χρονιά που η ΕλΣτατ παρέχει τέτοια στοιχεία, το 2014). Η μέση περιοχή έχει εισόδημα περόπου 13,5 χιλιάδες ευρώ. Υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ περιοχών, οι μεγάλες πόλεις παράγουν περισσότερο, τα τουριστικά νησιά παρομοίως, ενώ αγροτικές περιοχές και απομακρυσμένες περιφέρειες παράγουν λιγότερο. Το Βόρεια Προάστια Αθηνών είναι στην κορυφή με περίπου 25.000 €.

Η Κομοτηνή, με μεγάλο αριθμό μουσουλμάνων κατοίκων, είναι όντως από τις φτωχότερες περιοχές της χώρας, περίπου στο 40% του εισοδήματος των ΒΠ*. Και πάλι όμως, είναι σημαντικά πλουσιότερη από κάθε κοντινή περιοχή άλλης χώρας! Η περιφέρεια Αδριανούπολης στην Τουρκία, που συνορεύει με τον ελληνικό Έβρο, ήταν το 2014, με εισόδημα περίπου 5 χιλιάδες ευρώ από τις πλουσιότερες της Τουρκίας, αλλά μόλις στα μισά της «φτωχής» Κομοτηνής! Η «Νοτιοκεντρική περιφέρεια» Βουλγαρίας, αμέσως βόρεια της Κομοτηνής, είχε εισόδημα κάπου 4 χιλιάδες ευρώ, δηλαδή κάτω από το μισό της Κομοτηνής.

Η προπαγάνδα Ερντογάν, εκστομισμένη στο κέντρο χάραξης της ελληνικής πολιτικής χωρίς καμία απάντηση (!), δεν ήταν μόνο απαράδεκτα ανακριβής, αλλά και άδικη. Στον βαθμό που η ελληνική Θράκη είναι σχετικά αδύναμη οικονομικά (για ελληνικά πρότυπα), δεν οφείλεται σε θρησκευτικής έμπνευσης καταπίεση, αλλά στην κακή γεωγραφική θέση και ατυχία να γειτνιάζει με ακόμα φτωχότερες περιοχές τρίτων χωρών. Η Κομοτηνή παρόλο ότι απέχει 750 χμ από το οικονομικό κέντρο της Ελλάδας (την Αθήνα), πετυχαίνει να έχει διπλάσιο εισόδημα από την Αδριανούπολη, που απέχει μόλις 250 χμ από την Κωνσταντινούπολη. Αυτό δείχνει ότι όχι μόνο δεν κακομεταχειριζόμαστε (οικονομικά) τις μειονότητες ή τις αδύναμες περιοχές της Ελλάδας, αλλά ίσα ίσα έχουμε καταφέρει να ευημερούν σε σχέση με τους γείτονες (όπως φαίνεται και σε πλήθος άλλων στατιστικών υγείας, εκπαίδευσης κτλ). Είναι τυχερός όποιος γεννήθηκε από την δική μας πλευρά των συνόρων, ασχέτως θρησκείας.

Εδώ ισχυρίζομαι μάλιστα ότι η δημοκρατία μας προσφέρει ισχυρά πλεονεκτήματα. Μπορεί οι κυβερνήσεις μας να μην έχουν την παντοδυναμία που έχει ο Ερντογάν στην ασθενέστερη θεσμικά Τουρκία, μπορεί αυτό να εμποδίζει συχνά ωφέλιμες επενδύσεις, αλλά η πολυπλοκότητα της δημοκρατίας μας κάνει καλό και στην οικονομία τελικά. Γιατί το άλμα από την φτώχεια στο μέσο εισόδημα μπορεί να γίνει γρήγορα με λίγα εργοστάσια και λίγες μεγάλες τουριστικές επενδύσεις (α λα Τουρκία), αλλά για να γίνει μια χώρα πραγματικά πλούσια χρειάζεται υψηλό ανθρώπινο και θεσμικό κεφάλαιο, παράγοντες που καλλιεργούνται καλύτερα σε μια στιβαρή δυτικού τύπου δημοκρατία. Για αυτό και παρά τις προσωρινές δυσκολίες μας, το μέλλον της Ελλάδας παραμένει λαμπρότερο της αυταρχικά διοικούμενης γείτονος.
Δυστυχώς η ιστορία δεν τελειώνει εδώ: η κακή γεωγραφική θέση της Κομοτηνής ισχύει και για ολόκληρη την Ελλάδα σε πανευρωπαϊκό σύγκριση. Εδώ και αιώνες η Ευρώπη αναπτύσσεται σε ένα σχήμα πυρήνα-περιφέρειας. Περιοχές κοντά στον πυρήνα έχουν μεγαλύτερη πυκνότητα πληθυσμού και είναι πλουσιότερες, η περιφέρεια υστερεί. Το ιστορικό δυστύχημα του κομμουνισμού έσπασε το σχήμα σε κάποιον βαθμό: η Ελλαδίτσα στην άκρη της Ευρώπης έφτασε να είναι πολύ πλουσιότερη της κεντρικότατης Τσεχίας.

Ο κομμουνισμός μας τέλειωσε όμως και το παράδοξο της υπανάπτυξης στην καρδιά της Ευρώπης αναστρέφεται ταχύτατα. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε ξεκάθαρη τάση δημιουργίας ενός νέου πυρήνα ανάπτυξης στην νοτιοανατολική Γερμανία, Αυστρία και Τσεχία, με επίσης ισχυρότατη ανάπτυξη σε Πολωνία και Ρουμανία, έναντι ελλιπούς ανάπτυξης στον πάλαι ποτέ τυχερό Νότο. Αυτό που εμείς ζούμε ως κρίση σε άλλες χώρες βιώνεται ως ραγδαία ανάπτυξη. Όσο εμείς χάσαμε 20% του εισοδήματος μας, κάποιοι Βαυαροί και Πολωνοί κέρδισαν 35%.


Γράφημα 2: Νικητές και χαμένοι στην Ευρώπη κατά την διάρκεια της «ελληνικής κρίσης»

Η ενοποίηση της Ευρώπης και δημιουργία του Νέου Πυρήνα κρύβει μια ευκαιρία και έναν κίνδυνο για την Ελλάδα. Όσο η ανάπτυξη θα διαχέεται προς νοτιοανατολικά, οι γειτονικές μας χώρες θα γίνονται πλουσιότερες. Όπως βλέπουμε ήδη, ο τουρισμός από αυτές τις χώρες μας φέρνει έσοδα και θέσεις εργασίας. Αλλά εδώ είναι και ο κίνδυνος: αν απλά περιμένουμε παθητικά να αναπτυχθούν για να έχουμε και εμείς άνοδο, θα καταλήξουμε σε μια χρυσή μετριότητα, από τις φτωχότερες περιφέρειες μιας πλούσιας ηπείρου. Το Μισισίπι της Ευρώπης με λίγα λόγια.

Δεν είναι όμως πολύ αργά για έναν άλλο δρόμο. Το πλεονέκτημα των σχετικά καλών υποδομών και σχετικά καλοζωϊσμένου, καλοταξιδεμένου, καλομορφωμένου ανθρώπινου δυναμικού παραμένει για κάποια χρόνια ακόμα υπέρ της Ελλάδας. Και βέβαια η ελκυστικότητα τοπίου και κλίματος αιώνιος σύμμαχος μας. Με γενναίες μεταρρυθμίσεις και απόρριψη κάθε οθωμανικού καταλοίπου στην λειτουργία του κράτους (από την αναποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης, μέχρι τον καταθλιπτικά κακό αστικό σχεδιασμό) η Ελλάδα μπορεί να γίνει σε λίγα χρόνια πόλος έλξης των εξυπνότερων και δημιουργικότερων Ευρωπαίων — να παράγουν καινοτομία στην Αθήνα, όχι μόνο φασαρία στην Μύκονο.
Μισισίπι ή Καλιφόρνια; Η επιλογή είναι ακόμα στο χέρι μας.

————-

*Η έντονη υπανάπτυξη των Δυτικών Προαστίων, με εισόδημα παραπλήσιο της Κομοτηνής, ενώ βρίσκονται λίγα χιλιόμετρα από τους πλουσιότερους δήμους της χώρας, θέλει ολόκληρο ξεχωριστό άρθρο.

12 thoughts on “Είναι καλό να είσαι Έλληνας (αλλά ως πότε;)”

      • Ναι, εκεί δεν είχε και μεγάλη επιτυχία. Γενικώτερα, είναι ενδιαφέρον πώς η ιθαγένεια μπορεί να χρησιμοποιηθή ως εργαλείο άσκησης εξωτερικής πολιτικής και προβολής ήπιας ισχύος.

        Θα είχε ενδιαφέρον για παράδειγμα αν σε μια παρόμοια περίπτωση το 1/2 του συνοριακού πληθυσμού της χώρας Α δεχόταν την διπλή ιθαγένεια που θα της προσέφερε η γειτονική χώρα Β.

        Δες και το παράδειγμα Βουλγαρίας – ΠΓΔΜ.

        Reply
    • ευχαριστω, και ελπιζω να μην ειναι για το κομματι που λεει ποσο φοβεροι ειμαστε, αλλα για το υπολοιπο :)

      Reply
  1. Η οικονομικη αναπτυξη της Ελλαδας οφειλεται στο μεταπολεμικο οικονομικο θαυμα του 1953-1973.

    Το 1967-1974 η Ελλαδα ειχε δημοσιο χρεος 20 % του ΑΕΠ, ανεργια 4 % και μεσο ρυθμο αναπτυξης 8.5 %. Το δημοσιο χρεος ηταν απο τα χαμηλοτερα παγκοσμιως, ο ρυθμος αναπτυξης ο 2ος στον κοσμο μετα την Ιαπωνια.

    Οι επισοσεις αυτες ειναι συντριπτικα υπερτερες απο αυτες της Μεταπολιτευσης. Και αυτο παρα το γεγονος οτι η Μεταπιλιτευτικη Ελληνικη Δημοκρατια εισεπραξε 150 δισεκατομμυρια ευρω απο τα κοινοτικα ταμεια.

    Το ΔΝΤ στις εκθεσεις του εσταζε μελι για την οικονομικη πολιτικη των Συνταγματαρχων.

    Το 1974 η Ελλαδα ειχε το 73 % του τουρκικου ΑΕΠ, παρολο που η Τουρκια ειχε ηδη τετραπλασιο πληθυσμο.

    Συνεπως επιχειρηματα του τυπου “Η δημοκρατια ειναι η δυναμη μας” ή “δεν χρειαζομαστε αυταρχικους εθνικιστες ηγετες” ειναι χαζοχαρουμενες παιδαριωδεις αφελειες που δεν αντεχουν σε σοβαρη κριτικη.

    Reply
    • Μα το οικονομικο θαυμα δημιουργηθηκε σε συνθηκες δημοκρατιας!

      Επισης αυτο που λεω στο αρθρο ειναι οτι απο θεοφτωχος μεσου εισοδηματος (δηλαδη μεχρι το 1970κατι) γινεσαι και χωρις δημοκρατια. Το επομενο βημα ειναι το δυσκολο.

      Reply
      • Δε μας τα λες καλα ρε μαστορα.

        Πρωτον το 1970 δεν ειχαμε Δημοκρατια.

        Δευτερον, ο γερο-Καραμανλης δεν φημιζοταν ακριβως για τις δημοκρατικες του ευαισθησιες, τουλαχιστον την πρωτη του επταετια.

        Τριτον συλλαμβανεσαι κλεπτων οπωρας. “Θεοφτωχος” και “μεσου εισοδηματος” ταυτοχρονως (στην ιδια προταση!) δε γινεται, γινεται;
        Δεν ηταν καθολου “θεοφτωχη” η Ελλαδα της δεκαετιας του 1970….

        Τεταρτον, το “επομενο βημα” (ποιό;) δεν ειναι και τοσο δυσκολο, οταν παιρνεις 150 δισ. ευρω επιδοτησεις και 350 δισ. ευρω δανεικα. Ολα αυτα φαγωθηκαν “δημοκρατικως”……..

        Η μεταπολιτευτικη “Δημοκρατια” ηταν ενας ντοπαρισμενος πρωταθλητης. Η ντοπα του ηταν τα δανεια. Μπορει να κανει “ρεκορ” διχως ντοπα; Εγω δεν ειμαι και τοσο βεβαιος…….

        Αν δεν ελθει κανενας Συνταγματαρχης Πλαστηρας να μας βαλλει παλι σε ταξη, οπως καποτε, δεν μας βλεπω καλα……..

        Reply
        • θεοφτωχη ηταν το 1950, μεσου εισοδηματος το 1970.

          η δημοκρατια ειναι κατι σχετικο, πριν τον πολεμο ειχαμε δικτατορια υπενθυμιζω. Σιγουρα η ανοδος μετα το 1965-70 χρειαζοταν διευρυνση της δημοκρατιας.

          Τωρα φυσικα η δημοκρατια δεν ειναι ικανη προϋποθεση, αν εχεις λαϊκιστες στην εξουσια μπορει να πηγαινεις κατα διαολου, βλ ΠΑΣΟΚ 1981, ΣΥΡΙΖΑ 2015. Αλλα ειναι το πολιτευμα που με τις ισορροπιες του κραταει την χωρα σε μια λογικη οδο και μεσοπροθεσμα στην αναπτυξη. Χωρις στιβαρη δημοκρατια ο ΣΥΡΙΖΑ θα προσπαθουσε να γινει Τσαβες και Μαδουρ. Με την δημοκρατια μας γινεται ταχιστα ΠΑΣΟΚ 1996. Ειναι μια νικη του πολιτευματος μας.

          Reply
          • Τωρα φυσικα η δημοκρατια δεν ειναι ικανη προϋποθεση,
            Δεν ειναι ουτε καν αναγκαια προϋποθεση. Οι Συνταγματαρχες ειχαν συντριπτικα ανωτερες οικονομικα αποτελεσ,ματα απο καθε Κυβερνηση της Μεταπολιτευσης. Δεν ακουσα ουσιαστικο αντιλογο επι αυτου.

            αν εχεις λαϊκιστες στην εξουσια μπορει να πηγαινεις κατα διαολου, βλ ΠΑΣΟΚ 1981, ΣΥΡΙΖΑ 2015.
            Βλεπε επισης ΓΑΠ 2009, Καραμανλη Τζουνιορ 2004, και τον διεφθαρμενο Σημιτη με το κλεφτο-ΠΑΣΟΚ, που διακριθηκε οχι μονο στην αρπαγη του δημοσιου χρηματος (υποθεση Siemens και οχι μονο), αλλα και στην πλαστογραφια των στατιστικων στοιχειων. Φαινεται λοιπον οτι η εκλογη διεφθαρμενων και ανικανων Κυβερνησεων κατα τη Μεταπολιτευση δεν ειναι η εξαιρεση, αλλα ο κανονας.


            Αλλα ειναι το πολιτευμα που με τις ισορροπιες του κραταει την χωρα σε μια λογικη οδο και μεσοπροθεσμα στην αναπτυξη. Χωρις στιβαρη δημοκρατια ο ΣΥΡΙΖΑ θα προσπαθουσε να γινει Τσαβες και Μαδουρο.

            Εγω αλλιως τα θυμαμαι. Ο ΣΥΡΙΖΑ ηλθε απλως αντιμετωπος με τις αυταπατες του και την ανικανοτητα του. Οι ξενοι δανειστες υπεταξαν τον ΣΥΡΙΖΑ, και οχι οι….. “ισορροπιες του Πολιτευματος” (ποιές;), τα……firewall του Στουρναρα ή το….πολιτικο κυρος του Πακη.
            Το γεγονος οτι η πολιτικη ηγεσια εκανε ακριβως το αντιθετο απο αυτο που υπεδειξε ο Λαος στο δημοψηφισμα της 5/7/2015 δειχνει αν οι τοτε επιλογες της Χωρας ηταν αποτελεσμα……..”δημοκρατικων διαδικασιων” ή ξενων καταναγκασμων.

            Με την δημοκρατια μας γινεται ταχιστα ΠΑΣΟΚ 1996. Ειναι μια νικη του πολιτευματος μας.
            Αν υπαρχουν ακομα ανθρωποι που πιστευουν οτι η συμμορια του Σημιτη ωφελησε τον τοπο, τοτε ειμαστε αξιοι της μοιρας μας.

            Ε, ρε και να ερχοτανε παλι ενας Συνταγματαρχης Πλαστηρας, και να εκανε οτι το 1922……..

            Reply
  2. Τι θα γινοταν αν η Ελλαδα προσεφερεωιθαγενεια στους Τουρκους της Ανατολικης Θρακης;
    Καλο. Οπως η Κυπρος στους κατεχομενους;
    Ναι ειχε και εκει μεγαλη επιτυχια.

    ———————

    Το τι θα γινει ετσι και δωσουμε ιθαγενεια σε 2.000.000 καρατουρκαλαδες το αφηνω στη φαντασια καθε λογικου ανθρωπου.

    Θα αναφερθω μονο τι εγινε στην Κυπρο. Η Κυβερνηση Χριστοφια στην προσπαθεια να καλοπιασει το…..”συνοικο στοιχειο” εδωσε διαβατηρια σε 93.000 Τουρκοκυπριους. Προσοχη εδωσε μονο διαβατηρια, και οχι στους εποικους. Οι Τουρκοκυπριοι τα χρησιμοποιησαν για να πανε στην Ευρωπη, και επωφεληθηκαν και απο αλλες παροχες της γαλαντομου Κυβερνησης Χριστοφια. Για παραδειγμα εκαναν πανακριβες θεραπειες-ιδιως για καρκινο- στα κυπριακα νοσοκομεια, τα οποια ηταν πολυ ανωτερα αποβτα δικα τους, χωρις φυσικα να πληρωσουν.

    Αποτελεσμα: Ουδεν οικονομιμο οφελος απο τα διαβατηρια στους Τουρκοκυπριους. Η Κυπρος κονομησε απο τη “Χρυση βιζα” σε Αραβες εμιρηδες και Ρωσους ολιγαρχες, και μονο απο εκει. Οι παροχες Χριστοφια στους Τουρκοκυπριους ανοιξαν τεραστιες τρυπες στα δημοσια οικονομικα, και ο Προεδρος Αναστασιαδης τις εκοψε με το μαχαιρι στα πλαισια του κυπριακου Μνημονιου.
    Οι Τουρκοκυπριοι ουδεμια διαθεση εδειξαν να επιστρεψουν μερος των κλοπιμαιων του 1974, ουτε ειπαν ποτε ευχαριστω.

    Reply
  3. Αυτοι τη στιγμη “υπουργοι” του ψευδοκρατους ταξιδευουν στην Ευρωπη με διαβατηρια που ελαβαν απι την Κυβερνηση Χριστοφια ως Τουρκο”κυπριοι”.

    Καποιοι ειναι τοσο τυφλωμενοι απο τις χαζοχαρουμενες ιδεολογικες τους αυταπατες που δεν θελουν με τιποτα να δουν την πραγματικοτητα. Φορουν τα ροζ ιδεολογικα τους σκουρα γυαλια, ωστε να μην δουν καταματα τον εκτυφλωτικο Ηλιο τγς Αληθειας……..

    Reply

Leave a Reply to Αθ. Αναγνωστόπουλος Cancel reply