Λίγο διαφορετικη εκδοση δημοσιευτηκε στην Καθημερινη
Κάποιος βγάζει €7000, τον φορολογούμε και παίρνουμε 3000.
Μην μου πείτε ότι δεν ζει καλά με 3000!
Βουλευτής Γ. Κυρίτσης, αιτιολογεί την φορολογική πολιτική της κυβέρνησης
Κάθε φορά που αυξάνεται ένας φόρος, οπουδήποτε στον πλανήτη, σκοτεινοί «προφήτες» προβλέπουν αυτεπίστροφη καταστροφή. Σαν μπούμερανγκ που αντί να χτυπήσει το θήραμα, επιστρέφει και σκοτώνει τον κυνηγό, η ζημιά του φόρου στην οικονομία είναι τέτοια που τα συνολικά φορολογικά έσοδα θα πέσουν. Στην πραγματικότητα σπάνια βρίσκουμε ακλόνητα στοιχεία αυτεπίστροφου φόρου (βλ. καμπύλη Λάφφερ), αλλά φαίνεται ότι η οικονομική πολιτική μας καταφέρνει το ακατόρθωτο: πάμε για ένα νέο αρνητικό ρεκόρ.
Η προφητεία της αυτεπίστροφης φορολογίας οφείλεται συνήθως είτε σε παρανόηση είτε σε προσωπικό συμφέρον. Κάθε φόρος φυσικά βλάπτει σε πρώτο επίπεδο αυτούς που τον πληρώνουν (σε δεύτερο μπορεί να ωφελεί, αν χρηματοδοτεί απαραίτητες δημόσιες δράσεις), αλλά πολύ σπάνια οπισθοκροτεί τόσο που βλάπτει αυτόν που τον καθορίζει: καμμία κυβέρνηση δεν είναι τόσο αυτοκαταστροφική που να θέλει ταυτόχρονα χαμηλότερα έσοδα και δυσαρεστημένους ψηφοφόρους.
Για να ξεκαθαριστεί πόσο δύσκολο κατόρθωμα είναι η αυτεπίστροφη φορολογία, αρκεί το παράδειγμα του πετρελαίου θέρμανσης. Η αύξηση του φόρου οδήγησε σε κατακόρυφη πτώση της ζήτησης και ριζική στροφή σε συχνά υποδεέστερες μεθόδους θέρμανσης (όπως φαίνεται με γυμνό οφθαλμό χειμωνιάτικες μέρες στην Αθήνα). Όσο ισχυρά όμως και να αντέδρασαν οι πολίτες στην αύξηση του φόρου, τα συνολικά φορολογικά έσοδα ανέβηκαν, δεν έπεσαν (βλ. Γ. Παλαιολόγος «Ο 13ος Άθλος του Ηρακλή»).
Ακόμα και στην διαβόητη περίπτωση του ΦΠΑ (από τους υψηλότερους στην ΕΕ) δύσκολα καταδεικνύεται αρνητικό δημοσιονομικό αποτέλεσμα. Γιατί δεν φτάνει να μετρήσουμε απλά αν τα φορολογικά έσοδα έπεσαν μετά την αύξηση του ΦΠΑ. Ταυτόχρονα έγινε πλήθος άλλων μεταβολών που ζημίωναν την ελληνική οικονομία, και είναι εξαιρετικά δύσκολο να απομονώσεις το αποτέλεσμα κάθε μεταβολής ξεχωριστά (όπως δείχνει και η διαβόητη υπόθεση του δημοσιονομικού πολλαπλασιαστή).
Στην περίπτωση Ryanair όμως, τυχόν οικονομικοί ντετέκτιβ θα έβρισκαν ξεκάθαρα μια καπνισμένη κάνη. Εξαιτίας του φόρου 12 ευρώ ανά επιβάτη που επιβάλλει το ελληνικό κράτος στις αεροπορικές, η γνωστή για την ολιγάρκεια της εταιρεία, αποφάσισε να περικόψει τα δρομολόγια προς Ελλάδα. Η συνολική ζημιά για την χώρα από τις χαμένες αφίξεις είναι ξεκάθαρα μεγαλύτερη από το όφελος του φόρου.
Βλέπουμε ακραίο παράδειγμα μας παραδοσιακής στην χώρα τάσης (νομικίστικη προέλευσης;), μια υπηρεσία να παίρνει μέτρα με
(α) μοναδικό γνώμονα το στενό εισπρακτικό της συμφέρον, το οποίο και
(β) βλέπει εντελώς μυωπικά, αγνοώντας αποτελέσματα δεύτερου επιπέδου («γενικής ισορροπίας» στα οικονομικά).
Τυπικά, μια υπηρεσία ή υπουργείο που θέλει να παρουσιάσει «έργο» παίρνει μέτρα με άμεσο όφελος για την ίδια, που όμως προκαλεί καθαρή ζημία στην χώρα συνολικά, και σε ορισμένες περιπτώσεις βλάπτει ακόμα και την δημόσια τσέπη καθαυτή. Τυπικό παράδειγμα η εθελούσια έξοδος υπεράριθμων υπαλλήλων σε ΔΕΚΟ, που μείωνε μεν το μισθολογικό κόστος, αλλά αύξανε την επιβάρυνση για τα ασφαλιστικά ταμεία, που τελικά πάλι το ίδιο κράτος καλείται να πληρώσει, και ίσως με μεγαλύτερο κόστος!
Στον τουρισμό, τα 12 ευρώ του αεροπορικού τέλους είναι αμελητέα μπροστά στα τουλάχιστον 700 ευρώ που φέρνει ο επισκέπτης στην ελληνική οικονομία συνολικά (γι’αυτό π.χ. στα Χανιά οι ξενοδόχοι συνειδητά επιδοτούν τις αφίξεις της Ryanair!). Αλλά ακόμα και μόνο την τσέπη της να κοιτάζει η κυβέρνηση, φέρεται σαν να αγνοεί τα τουλάχιστον 300 ευρώ αυξημένου ΦΠΑ και φόρου εισοδήματος που αποφέρει στα κρατικά ταμεία κάθε τουρίστας.
Κάνοντας σωστούς λογαριασμούς χωρίς ιδεοληψία δεν θα ορίζαμε φόρους για τα μάτια του κόσμου αλλά θα κοιτούσαμε το συνολικό αποτέλεσμα στην οικονομία: αν ήταν αρνητικό, όπως είναι ξεκάθαρο στην περίπτωση Ryanair, θα τον καταργούσαμε.
Δυστυχώς αντί για κατάργηση ζημιογόνων φόρων, η σημερινή κυβέρνηση αποφάσισε τόσο δραματική αύξηση φόρων και εισφορών (έως και 600%!) που μόνο σε αύξηση διαφθοράς ή/και μετανάστευση εισοδημάτων μπορεί να οδηγήσει. Η επιβάρυνση στα υψηλά εισοδήματα είναι τέτοιας σκληρότητας που γίνεται τιμωρία, όχι απλή συνεισφορά στο κοινό καλό, αρχίζοντας να θυμίζει την εξόντωση των κουλάκων απ’τον Στάλιν
Αντί να δουν τα γουρούνια τους να κατάσχονται, πολλοί αγρότες προτιμούσαν να τα σφάξουν και να τα φάνε, έτσι ώστε, μέχρι το 1935 τα ζωντανά της ΕΣΣΔ μειώθηκαν στο μισό σε σχέση με το 1929. Αλλά το σύντομο όργιο φαγητού ακολουθήθηκε από παρατεταμένη, βασανιστική πείνα.
Ν. Φέργκιουσον, Ο Πόλεμος στον Κόσμο
Οι κουλάκοι όμως δεν είναι ηλίθιοι να τιμωρούνται αμίλητοι — ψηφίζουν με τα πόδια τους. Πρώτη φορά ακούς Έλληνες που βγάζουν 40 ή 80 χιλιάδες ευρώ ετησίως να σκέφτονται την μετανάστευση για να ανταπεξέλθουν των υποχρεώσεων τους χωρίς να χρειάζεται να κλέβουν το κράτος. Μπορεί να είναι ευρέως διαδεδομένα στην Ελλάδα τα συμπλέγματα φθόνου που εμφανίζουν την μεσαία/ανώτερη εισοδηματική τάξη ως ανάξια συμπάθειας, αλλά δεν μπορούμε να αγνοούμε ότι οι ευμαρείς είναι φορολογικά απαραίτητοι, το βαρύ πυροβολικό της καταβολής φόρων.
Αν η κυβέρνηση κατορθώσει να διώξει κάθε άτομο υψηλού εισοδήματος και κάθε επιχείρηση που φέρνει έσοδα στην χώρα, δεν θα δημιουργήσουμε έναν Μαρξιανό παράδεισο που όλοι θα έχουμε «σύμφωνα με τις ανάγκες μας», αλλά Χομπσιανή κόλαση «όλοι εναντίον όλων», μια πραγματικά επικίνδυνη κατάσταση ανακυκλούμενης φτώχειας και μιζέριας. Ας ελπίσουμε ότι αυτό είναι ένα αρνητικό ρεκόρ που ακόμα και η πιο ιδεοληπτική κυβέρνηση δεν θέλει να σπάσει.