Συνταγματικά και εκλογικά άτακτα IV

Κυκλοφορείται ότι η Χρυσή Αυγή διατυπώνει την πολιτική απειλή της προσφυγής στις κάλπες λόγω της παραίτησης των βουλευτών της. Στον αγύριστο, προφανώς, αλλά έχει η απειλή αυτή συνταγματικό έρεισμα;

Το άρ. 104 π.δ. 26/2012 προβλέπει τα εξής:

1. Οι βουλευτικές έδρες που κενώνονται για οποιοδήποτε λόγο κατά τη διάρκεια της βουλευτικής περιόδου σε κάποια εκλογική περιφέρεια, πληρώνονται από τους αναπληρωματικούς του ίδιου συνδυασμού στην ίδια εκλογική περιφέρεια, που τυχόν έχουν ανακηρυχθεί, οι οποίοι καλούνται από τον Πρόεδρο της Βουλής για την πλήρωση έδρας που κενώθηκε κατά τη σειρά της ανακήρυξής τους.
2. Αν δεν υπάρχουν αναπληρωματικοί που προβλέπει η προηγούμενη παράγραφος ή ο αριθμός τους έχει εξαντληθεί, προκηρύσσεται αναπληρωματική εκλογή στην εκλογική περιφέρεια, στην οποία κενώθηκαν οι βουλευτικές έδρες.

“Εξάντληση” των αναπληρωματικών βουλευτών υπάρχει παραδειγματικά αν αρνηθούν να πληρώσουν την κενή έδρα.

Read moreΣυνταγματικά και εκλογικά άτακτα IV

Κατά του εκλογικού ορίου του 3%

Το εκλογικό όριο του 3% για την είσοδο στην Βουλή προβλέπεται στο άρ. 99 παρ. 1 π.δ. 26/2012:

Στην κατανομή των εδρών των εκλογικών περιφερειών, καθώς και των εδρών επικρατείας συμμετέχουν οι συνδυασμοί κομμάτων, οι συνδυασμοί συνασπισμών κομμάτων, οι συνδυασμοί ανεξαρτήτων, καθώς και οι μεμονωμένοι υποψήφιοι που συγκεντρώνουν στην επικράτεια ποσοστό εγκύρων ψηφοδελτίων τουλάχιστον ίσο με το τρία τοις εκατό (3%) του συνόλου των εγκύρων ψηφοδελτίων που έλαβαν στην επικράτεια όλοι οι εκλογικοί σχηματισμοί.

Το εκλογικό αυτό όριο είναι αντισυνταγματικό, πρώτα και κύρια επειδή παραβιάζει το δικαίωμα του εκλέγεσθαι, όπως έχω επιχειρηματολογήσει και πρόσφατα. Ενώ δηλαδή υποκριτικά ο νόμος συμπεριλαμβάνει και τους μεμονωμένους υποψηφίους, στην πραγματικότητα για να υπερβή ένας μεμονωμένος υποψήφιος το 3% απαιτούνται τα αδύνατα. Ειδικώτερα:

Read moreΚατά του εκλογικού ορίου του 3%

Το αίτημα για διαγενεακή δικαιοσύνη

Αντώνιος Γ. Καραμπατζός
Επ. Καθηγητής στη Νομική Σχολή Αθηνών

Δημοσιεύτηκε στα Νεα στις 27.8.2013

Η βαθιά κρίση που διέρχεται η χώρα φέρνει στην επιφάνεια πληθώρα διαχρονικών παθογενειών, όχι μόνον του πολιτικού μας συστήματος αλλά και της κοινωνίας μας. Μιας κοινωνίας, που συχνά δυσκολεύεται να δει, με παρρησία και διάθεση αυτοκριτική, τις παραλείψεις της ιδίως στο επίπεδο της πολιτικής ηθικής, των βασικών καθηκόντων που έχουμε όλοι, ως πολίτες, έναντι της κοινωνίας και των συμπολιτών μας.
Αν αποτολμήσουμε μία τέτοια (αυτο)κριτική αποτίμηση του ρόλου μας ως πολιτικών όντων, θα διαπιστώσουμε ότι, περισσότερο ίσως απ’ όλα, τις τελευταίες δεκαετίες παραβλέψαμε στον τόπο μας ένα αίτημα θεμελιώδες για κάθε ευημερούσα και συνεκτική κοινωνία: το αίτημα για διαγενεακή δικαιοσύνη.

Σε αδρές γραμμές, το αίτημα αυτό –στη σύγχρονη εποχή αναγόμενο κατά βάση στον μεγάλο φιλόσοφο του δικαίου John Rawls– σημαίνει ότι η παρούσα-ζώσα γενεά θα πρέπει να φροντίζει για τις συνθήκες διαβίωσης και πολιτισμού στις οποίες θα ζήσει η επόμενη γενεά· θα πρέπει δηλαδή η πρώτη να συμπεριφέρεται κατά δίκαιο τρόπο έναντι της επομένης και να μη θεωρεί ότι το εκ της ιδέας της δικαιοσύνης απορρέον καθήκον της εξαντλείται οριζοντίως, αλλά ότι αυτό προεκτείνεται στον χρόνο, τρόπον τινά καθέτως. Οι σχέσεις μεταξύ των κοινωνών και των γενεών, στις ευημερούσες και ευνομούμενες κοινωνίες τουλάχιστον, δεν βασίζονται στην αρχή της ανταλλαγής (do, ut des), αλλά στην αρχή της συνέχειας: «σου μεταβιβάζω κάτι, για να το μεταβιβάσεις περαιτέρω». Με τον τρόπο αυτό, στη θέση του αξιώματος «σου δίνω για να μου δώσεις» φαίνεται ότι υπεισέρχεται εδώ ο χριστιανικός κανόνας του «δωρεάν ελάβετε, δωρεάν δότε» (Κατά Ματθαίον 10, 8), που μας προτρέπει ακριβώς να δώσουμε επειδή μας δόθηκε.

Read moreΤο αίτημα για διαγενεακή δικαιοσύνη

Το μεγαλύτερο κακό που μας έκανε η «τρόικα»

Σωτήρης Γεωργανάς, αν. καθηγητής στο City University Λονδίνου και
Κωνσταντίνος Καλλίρης, δικηγόρος και διδάκτωρ του πανεπιστημίου της Οξφόρδης

Δημοσιευτηκε σε λιγο διαφορετικη εκδοση στα Νεα

Ποιό είναι το μεγαλύτερο κακό που έκανε στην Ελλάδα η λεγόμενη «τρόικα»; Δεν είναι λίγες οι πιθανές απαντήσεις. Στην τρόικα χρεώνονται οι πρώτες απολύσεις στον παραδοσιακά απρόσβλητο από κρίσεις και λιτότητες δημόσιο τομέα. Εκείνη μας ανάγκασε να εγκαταλείψουμε μεγαλεπήβολα προγράμματα, όπως αυτό της παλαιάς δημόσιας τηλεόρασης. Εξαιτίας της κλείνουν οργανισμοί, μειώνονται μισθοί και συντάξεις, κατακρημνίζονται οι δημόσιες επιχορηγήσεις προς διάφορους φορείς.
Κι όμως, όσο δυσάρεστα κι αν είναι όλα τα παραπάνω, το μεγαλύτερο κακό που μας έκανε η τρόικα είναι άλλο.

Εκείνο που η Ελλάδα χρειάζεται, κατά γενική ομολογία, είναι ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις. Δεν έχει ανάγκη να της δώσουν μερικά ψάρια, αλλά να θυμηθεί –και, ενίοτε, να μάθει από την αρχή- πώς ψαρεύουν. Αυτό, εν προκειμένω, σημαίνει ότι πρέπει να αναμορφώσουμε και, σε κάποιες περιπτώσεις, να επανιδρύσουμε μια σειρά από θεσμούς χωρίς τους οποίους δεν μπορεί να λειτουργήσει μία σύγχρονη δημοκρατία. Δε χρειαζόμαστε μόνο λογιστές για να μας πουν πόσους φόρους πρέπει να μαζέψουμε, αλλά να καταλάβουμε γιατί είναι καθήκον του πολίτη να πληρώνει τους φόρους του, όπως είναι καθήκον του κράτους να φορολογεί δίκαια και να μην ανέχεται τη φοροδιαφυγή. Πρέπει να μάθουμε να ξεχωρίζουμε το δικαίωμα από το «κεκτημένο», το νόμο της δημοκρατίας από το νόμο του ισχυρού, το δίκιο του εργαζόμενου από τα συμφέροντα των συντεχνιών. Χρειαζόμαστε, δηλαδή, ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις με την συμμετοχή των ίδιων των πολιτών.

Read moreΤο μεγαλύτερο κακό που μας έκανε η «τρόικα»

Υπέρ της απλής αναλογικής

Το έτος που ακολουθεί θα είναι έτος πολλαπλών εκλογών, ας γράψουμε λοιπόν από τώρα και κάτι εκλογικώτερον, αναλογικώτερον, αλλά και λογικώτερον.

Το ισχύον εκλογικό δίκαιο (κωδικοποιητικό π.δ. 26/2012) προβλέπει ένα εκλογικό σύστημα, το οποίο χάριν κοσμιότητος αποκαλείται συνήθως ενισχυμένη αναλογική στα εγχειρίδια Συνταγματικού Δικαίου. Στην πραγματικότητα βέβαια υπάρχει λίγη αναλογική και πολλή ενίσχυση του πρώτου κόμματος βεβαίως βεβαίως, το οποίο με την περίφημη διάταξη του άρ. 99 παρ. 3 χαρίζει βραβείο 50 εδρών στο πρωτεύσαν κόμμα (η προγενέστερη παρόμοια διάταξη του π.δ. 96/2007 χορηγούσε βραβείο 40 εδρών), έδρες που αναλογούν σε ψήφους πολιτών που ψήφισαν άλλα κόμματα.

50 επί 300 εδρών λοιπόν σημαίνει κατά 16,67% φαλκίδευση της ισότητας της ψήφου. Ή: Όλων οι ψήφοι είναι ίσες, αλλά των ψηφοφόρων του πρώτου κόμματος κατά 16,67% πιο ίσες.

Από την στιγμή που το εκλογικό σύστημα δεν μετατρέπει τις ψήφους σε έδρες με αντιστοίχιση μία προς μία, πολλά μπορούν να συμβούν.
Από την στιγμή που το εκλογικό σύστημα δεν μετατρέπει τις ψήφους σε έδρες με αναλογική αντιστοίχιση, πολλά μπορούν να συμβούν.

Read moreΥπέρ της απλής αναλογικής

Υπέρ της ενδυματολογικής ελευθερίας

Σήμερα επιθυμώ να πραγματευτώ με λίγα λόγια το ζήτημα της ενδυματολογικής ελευθερίας. Μιας ελευθερίας λησμονημένης σχεδόν, καθότι αυτονόητης, η οποία όμως επανέρχεται στο προσκήνιο, καθώς τίθεται σταδιακά στο στόχαστρο του Νεοηθικισμού ή της δυσανεξίας. Το ειδικώτερο θέμα της κρηδεμνοφορίαςτο ανέπτυξα εδώ, οπότε σας παραπέμπω στα ήδη λεχθέντα.

Πολλοί θα πουν: και τι το σπουδαίο έχει πια αυτή η δήθεν ενδυματολογική ελευθερία; Γιατί να ασχοληθούμε ειδικά με αυτήν; Ούτε στα Συντάγματα περιέχεται ούτε σε διεθνείς συμβάσεις. Και στο κάτω κάτω, ακόμη και αν το κράτος αποφάσιζε να ρυθμίση κάποια πτυχή της ενδυματολογικής μας έκφρασης, η προσβολή θα ήταν τόσο μικρή και ασήμαντη, που δεν αξίζει να ασχολούμαστε.

Είναι όμως έτσι; Ή μήπως εξ όνυχος τον λέοντα και εκ της ενδυματολογικής ελευθερίας την ευνομούμενη πολιτεία;

Read moreΥπέρ της ενδυματολογικής ελευθερίας

Περί προοδευτικής φορολόγησης

Θα ήθελα να εκθέσω μερικές απλές σκέψεις που κάνω από καιρού εις καιρόν για την έννοια της προοδευτικότητας στο φορολογικό μας σύστημα.

Καταρχάς, ας επισκεφθούμε τα ονόματα: προοδευτικό ονομάζεται ένα φορολογικό σύστημα όχι επειδή ψηφίζει ΣΥΡΙΖΑ, αλλά επειδή το ποσοστό του συντελεστή αυξάνει καθώς αυξάνει το φορολογητέο αντικείμενο, συνήθως το εισόδημα. Για παράδειγμα, όσοι έχουν εισόδημα κάτω από 10.000 ευρώ πληρώνουν έστω 15% και όσοι έχουν πάνω από το όριο αυτό πληρώνουν έστω 25% για το επιπλέον. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα το ποσό του φόρου να μεγαλώνη δυσανάλογα με την αύξηση του φορολογητέου αντικειμένου. Τέτοιο ήταν πάντα (;) και το δικό μας φορολογικό σύστημα. Σε αντίθεση, ένα αναλογικό φορολογικό σύστημα έχει τον ίδιο συντελεστή φορολόγησης, πράγμα που οδηγεί σε πιο ομαλή άνοδο του φόρου.

Σε πολιτικά συμφραζόμενα, οι προοδευτικοί φορολογικοί συντελεστές είναι αναδιανεμητικώτεροι, δηλαδή παίρνουν περισσότερα απο τους πιο πλούσιους και τα δίνουν στο κράτος/στους φτωχούς (διαλέξτε ό,τι θέλετε), με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Read moreΠερί προοδευτικής φορολόγησης